CC By-NC Aymer Designz Imagery
Takie są wnioski z raportu NBP o stanie koniunktury w polskich przedsiębiorstwach w III kwartale. Według analityków banku obecna kondycja firm nie jest zła, ale fatalne nastroje w otoczeniu zewnętrznym mają coraz większy wpływ na aktywność gospodarczą w Polsce. Przedsiębiorcy coraz bardziej obawiają się pogorszenia koniunktury pod koniec tego roku. Wnioski z raportu są zbieżne z innymi badaniami koniunktury, choćby PMI pokazującym nastroje wśród menedżerów polskiego przemysłu. Deklaracje przedsiębiorców mają też już potwierdzenie w danych. W sierpniu i we wrześniu liczba etatów w firmach spadała, choć zazwyczaj w tych miesiącach zatrudnienie rosło. Przyczyna? Coraz większy pesymizm w firmach spowodowany niepewną sytuacją za granicą.
Strach o przyszłość to główny powód, dla którego większość firm nie zamierza zatrudniać nowych pracowników. Z raportu wynika, że w IV kwartale więcej przedsiębiorstw zamierza nawet redukować liczbę etatów niż zwiększać zatrudnienie – przez co wskaźnik prognoz zatrudnienia spadł poniżej zera. W III kwartale wyniósł on minus 2 pkt. Kwartał wcześniej było to minus 0,7 pkt.
– Wydaje się, że spadek tego wskaźnika nie wynika wyłącznie z problemów ze znalezieniem zbytu na oferowane produkty lub słabszą sytuacją finansową firm, w części przypadków gorsze prognozy zatrudnienia związane mogą być z utrzymującą się niestabilnością sytuacji rynkowej – napisali autorzy badania.
Coraz niższy popyt na pracę powoduje, że pracownicy nie mają co liczyć na duże podwyżki płac. Zwiększanie wynagrodzeń planuje niespełna 9 proc. przedsiębiorstw, przy czym to zwiększanie będzie raczej umiarkowane – pensje mogą wzrosnąć o mniej niż 5 proc.
– Presja płacowa jest na poziomie zbliżonym do najsłabszej w historii badania, czyli z lat 2004-2005 – napisano w raporcie.
Głównym źródłem niepewności w firmach powodującym niechęć do zwiększania zatrudniana jest coraz większy problem ze sprzedażą produktu. Tzw. bariera popytowa wzrosła po raz pierwszy od dwóch lat. Jej syntetyczny wskaźnik wynosi 15 proc. Kwartał wcześniej było to 11,7 proc.
Idzie to w parze ze spadkiem stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych (do 80,7 proc. z 80,9 proc.) i pogorszeniem prognoz wielkości produkcji w IV kwartale. Wskaźnik spadł o 4,1 pkt proc. w ciągu kwartału, wynosi teraz nieco ponad 10 proc. i jest już o około 5 pkt proc. poniżej średniej z ostatnich 9-10 lat.
> czytaj więcej: Przemysł zrobił niespodziankę
– Łącznie z wynikami uzyskanymi dla popytu i zamówień, pozwala to oczekiwać w najbliższym okresie osłabienia koniunktury w sektorze przedsiębiorstw – uważają autorzy raportu.
Ale autorzy raportu NBP zwracają uwagę, że nie wszędzie panują złe nastroje. Wyjątek stanowią eksporterzy, którym pomaga ostatnie osłabienie złotego.
Firmy sprzedające towary za granicę też sygnalizują problemy z zamówieniami, ale optymistyczniej patrzą w przyszłość. Prawdopodobnie to efekt znacznej poprawy rentowności w III kwartale, co eksporterzy zawdzięczają osłabieniu złotego. Względem euro polska waluta straciła 36 groszy licząc kwartał do kwartału. A w ujęciu rocznym deprecjacja wyniosła aż 38 groszy. To umocniło konkurencyjność cenową polskich firm na zagranicznych rynkach. Co więcej, krus rynkowy jest znacznie powyżej kursu opłacalności eksportu. Według badanych firm sprzedaż za granice byłaby nieopłacalna, gdyby euro kosztowało około 3,6-3,7 zł, a dolar około 2,60 zł.
– Różnica między rzeczywistym kursem euro a przeciętnym kursem opłacalności eksportu jest niemal równa różnicy, jaką obserwowaliśmy w IV kwartale 2008 r., kiedy to opłacalność eksportu rozliczanego w euro gwałtownie wzrosła – piszą analitycy NBP w raporcie.
Udział eksportu nieopłacalnego w obrotach firm znalazł się na najniższym poziomie w historii – w III kwartale wyniósł 2,5 proc. Dla porównania: w poprzedniej edycji badania wskaźnik ten wynosił 10 proc. Zaledwie 12,2 proc. eksporterów twierdzi, że handel z zagranicą im się nie opłaca. To niewiele, jeszcze kwartał temu było to 16,7 proc.
Nadal głównym „kursowym” problemem firm jest duża zmienność notowań złotego. Utrudnia to prowadzenie biznesu choćby dlatego, że zwiększa koszty zabezpieczeń przed ryzykiem kursowym. Poza tym niestabilna sytuacja u głównych odbiorców pogarsza perspektywy wzrostu wolumenu eksportu. Wskaźnik nowych umów eksportowych spadł w ciągu trzeciego o 1,3 pkt proc., obniżył się również indeks prognoz eksportu (o 2,8 pkt proc.)
– Malejące wskaźniki nowych umów eksportowych, a także prognoz eksportu pozwalają spodziewać się w najbliższym okresie wyhamowania dynamiki eksportu – ocenia NBP.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
