Problem starzenia sie rynku pracy dotyczy całego zachodniego świata. W Australii Stowarzyszenie Starszych Pracowników przygotowało dla rządu własny raport z propozycjami zmian. (CC By-NC-ND MonashUniGippsland)
2012 rok jest Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Parlament Europejski i Rada UE, przeznaczyły na ten cel 5 mln euro. Kwota naprawdę niewielka. Za te pieniądze przez najbliższy rok organizowane będą: badania, sondaże, kampanie informacyjne, konferencje itp.
> inicjatywy w poszczególnych krajach
Ta inicjatywa nie jest przypadkowa. Wiek emerytalny ze względu na starzenie się społeczeństw i dłuższy okres pobierania świadczeń emerytalnych przez obywateli podnosi większość krajów UE – demograficznie najstarszego regionu na świecie, którego starzenie się postępuje bardzo szybko.
W Polsce w 1950 roku przeciętne dalsze trwanie życia dla sześćdziesięcioletniej kobiety wynosiło 17 lat, zaś w 2010 r. – 23,5 roku; dla sześćdziesięcioletniego mężczyzny- 14,5 roku w 1950, i 18,2 roku obecnie.
(Opr. DG)
Podniesienie wieku emerytalnego nie rozwiąże jednak problemów wydolności systemów emerytalnych. Powinien to być impuls do wdrożenia strategii zwiększania aktywności zawodowej i podnoszenia efektywnego wieku emerytalnego; nastawionej na aktywizację i integrację zawodową starszych pracowników.
Rzecz w tym, jak zapewnić dłużej pracującym obywatelom miejsca pracy i odpowiednie możliwości do ich wykorzystania. Decyzja ustanawiająca Rok Aktywności, zawiera odniesienia do innych dokumentów unijnych i inicjatyw, w których państwa były wzywane m.in. do:
– podniesienia współczynnika zatrudniania starszych pracowników poprzez sprzyjanie innowacjom w organizacji pracy – chodzi o to, żeby zwiększyć liczbę stanowisk pracy, w których bardziej będzie liczyła się sprawność umysłowa, niż fizyczna.
– zwiększenia szans starszych pracowników na rynku pracy poprzez podnoszenie kwalifikacji i uczestnictwo w systemach uczenia się całe życie.
– podniesienia kompetencji informatycznych Europejczyków – ok. 30 proc. społeczeństwa (150 mln obywateli), w większości starszych osób, nigdy nie korzystała z Internetu.
– dążenia do umożliwienia obywatelom niezależnego i dłuższego życia w dobrym zdrowiu – strategia Europa 2020 zakłada wydłużenie do 2020 roku średniej długości życia w dobrym zdrowiu o dwa lata.
W Polsce nad koncepcjami zmian pracują zarówno think – tanki (rekomendacje Instytutu Spraw Publicznych poniżej), jak i Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Pojawiają się też programy realizowane przez firmy pod hasłem zaangażowania społecznego. Na przykład UPC prowadzi akademię e-Seniora, w ramach której w 10 pracowniach internetowych w 9 miastach Polski odbywają się szkolenia z obsługi komputera i internetu dla osób w wieku 50+.
Na razie nie widać, by zatrudnianie doświadczonych pracowników było szczególnie popularne. Trendy demograficzne są jednak nieubłagane i w przyszłości rynek pracy będzie rynkiem dojrzałego pracownika. Alternatywą jest otwarcie granic dla pracowników spoza Polski.
Im wcześniej pracodawcy zaczną być tego świadomi, tym lepiej będą mogli przygotować swoje firmy do nadchodzących zmian.
„W perspektywie kolejnych 20 lat należy się spodziewać wyraźnego kurczenia się „podstawy” oraz „środka” piramidy ludności. Będzie się to przejawiało wyraźnym spadkiem zasobów pracy […]” – napisali rządowi analitycy w Raporcie Polska 2030. Wyzwania Rozwojowe.
Problem jest na tyle poważny, że analitycy sugerują przygotowanie Polski do prowadzenia aktywnej polityki imigracyjnej. Jednak nie jest to rozwiązanie preferowane, ze względu na konsekwencje w sferze tzw. spójności społecznej.
„Polska jest jak dotąd krajem nieprzygotowanym do tego typu zjawisk, co oznacza, że ich skutki mogą być jeszcze bardziej negatywne niż w krajach Europy Zachodniej. W długiej perspektywie jedynym realnym sposobem na poprawę proporcji między liczbą osób pracujących, a liczbą osób utrzymywanych jest wydłużenie okresu indywidualnej aktywności zawodowej”– konkludują analitycy.
Podniesienie wieku emerytalnego jest ogólnoeuropejska tendencją. Jednak wprowadzenie tylko tej zmiany nie rozwiąże problemów osób starszych na rynku pracy. Reformie emerytalnej powinna towarzyszyć aktywna polityka wspierania zatrudnienia osób w wieku 50 plus. Aby zachęcić przedsiębiorców do ich zatrudnienia konieczne są konkretne reformy finansowe i podatkowe, subsydiowanie miejsc pracy czy finansowanie szkoleń – mówi Wioletta Żukowska, ekspert organizacji Pracodawcy RP.
Podkreśla, że istotna jest możliwość podnoszenia kwalifikacji, która motywuje do pracy i wpływa na jej efektywność.
– Aby utrzymać się na rynku pracy i móc konkurować z młodszymi pracownikami potrzebne jest stałe aktualizowanie wiedzy – mówi Wioletta Żukowska.
Obawa przed nieumiejętnością adaptacji do nowoczesnych warunków zniechęca – zarówno prawodawców do zatrudniania osób 50 plus, jak i te osoby do podejmowania zatrudnienia.
Działania na rzecz aktywizacji osób w wieku emerytalnym mogą trafić na podatny grunt z trzech powodów:
1. Obecnie w Polsce kobiety kończą aktywność zawodową w wieku 58,5 roku, czyli 1,5 roku przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego, mężczyźni o 3,3 roku wcześniej – w wieku 61,7 lat.
Polska ma olbrzymie rezerwy wzrostu w osobach „młodych emerytów”, które trzeba jak najszybciej uaktywnić. Odsetek zatrudnienia wśród osób w wieku 15 – 64 lata wyniósł w Polsce w ubiegłym roku, wg. danych Eurostat 59,3 proc., podczas gdy średnia dla UE – 27 to 64,2 proc.
2. Z europejskiego badania warunków życia ludności (EU – SILC) wynika, że Polacy (a szczególnie kobiety) cieszą się stosunkowo długo dobrym zdrowiem. 50 letni mężczyzna ma przed sobą 16,5 roku życia w zdrowiu, zaś kobieta w tym samym wieku nawet ponad 20 lat. Szczególnie w przypadku kobiet ten wskaźnik na tle krajów unijnych jest bardzo wysoki.
„Sugeruje to, że wbrew powszechnej opinii, kondycja zdrowotna polskich seniorów nie jest zła, a jeśli uda się ją jeszcze poprawić w przyszłości, stworzy to dobre perspektywy do rozwoju tzw. silver economy” – napisali rządowi analitycy w raporcie Polska 2030. Wyzwania Rozwojowe.
3. Sami emeryci będą zainteresowani dłuższą aktywnością zawodową, gdyż w nowym systemie emerytalnym wysokość emerytury zależy od tego, ile pieniędzy przyszły emeryt uzbiera w ZUS i OFE.
– Wydłużenie okresu aktywności zawodowej Polaków o minimum 6 lat jest niezbędne, by w nowym systemie emerytalnym utrzymać relację średniej emerytury do przeciętnego wynagrodzenia na poziomie 59 proc. Bez tej zmiany konieczne byłoby podniesienie wartości składki emerytalnej z obecnych 19,52 proc. do min. 30 proc. bądź też obniżenie wartości emerytury w relacji do średniej płacy o ponad jedną trzecią – tłumaczy Wiktor Wojciechowski, główny ekonomista INVEST-Banku.
Z badania CBOS przywoływanego przez ekspertów Instytutu Spraw Publicznych (ISP) w raporcie Podnoszenie wieku emerytalnego wynika, że Polacy mają coraz większą świadomość niskiej stopy zastąpienia, czyli relacji wysokości emerytury do ostatnich zarobków. Dlatego 35 proc. Polaków zamierza do emerytury dokładać z oszczędności. Jednak równolegle tylko 13 proc. badanych w wieku produkcyjnym dodatkowo oszczędza na przyszłą emeryturę. W tej sytuacji większość przyszłych emerytów, będzie musiała pracować jak najdłużej.
Zmiany, jakie powinny towarzyszyć zwiększaniu aktywności po podniesieniu wieku emerytalnego powinny dotyczyć:
– warunków pracy, czyli np. dowolnego ustalenia tempa pracy (nienarzuconego przez maszynę lub grupowe wymagania), dostosowania stanowiska pracy do zmieniających się z wiekiem paramentów antropometrycznych, określenia perspektyw związanych z dalszym zatrudnieniem, opracowania i wdrożenia dobrych praktyk, ułatwiający działanie zarówno pracodawcom jak i pracownikom.
– kształcenia ustawicznego np. poprzez urlopy służące zdobyciu nowych kwalifikacji, zmianie zawodu, rehabilitacji bądź przeciwdziałające wypaleniu zawodowemu, które może skłaniać pracownika do wcześniejszego opuszczenia rynku pracy; tworzenie mechanizmów dostępu starszych pracowników do programów kształcenia i instytucji je oferujących, aby mogli przygotować się na dłuższy okres aktywności zawodowej.
– modelu opieki- tworzenia infrastruktury i usług opiekuńczych zarówno dla dzieci, jak i ludzi starszych, tak aby osoby pracujące były w stanie pogodzić pracę zawodową z obowiązkami rodzinnymi.
– zdrowia publicznego – konsekwentnie realizowanej polityki zdrowotnej uwzględniającej potrzeby osób starszych, będących pełnoprawnymi podmiotami rynku pracy.
– debaty publicznej dotyczącej wieku emerytalnego i różnych jego wariantów m.in. taki, by o przejściu na emeryturę decydował nie tylko wiek, ale liczba lat opłacania obligatoryjnych składek, czy też rozwiązania, w którym stosunkowo niski jest wiek emerytalny i obejmuje on czas wykonywania pracy zawodowej, wychowywania dzieci i prawowania opieki, ale nie obejmuje okresu bezrobocia.
Źródło : Podnoszenie wieku emerytalnego – diagnoza potrzeb i rekomendacje, ISP.
(Opr. DG)
> Pełna wersja zestawienia dla 34 krajów OECD
W ostatnich miesiącach ceny ropy naftowej utrzymywały się w relatywnie wąskim przedziale wahań. Główne czynniki wpływające na rynek tego strategicznego surowca to eskalacja działań wojennych w kilku regionach świata oraz polityka krajów OPEC.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
