bezrobocie wśród młodzieży w Grecji i Hiszpanii wynosi już 51 proc., we Włoszech i Portugalii 36 proc. (CC By-NC-ND Silver Bromide)
Bezrobocie młodzieży, to jeden z najbardziej rzucających się w oczy problemów Europy. Przeciwnicy programów redukcji wydatków uważają, że ze względu na rosnący odsetek młodych osób (od 15. do 25. roku życia), które w państwach leżących na obrzeżach eurolandu nie mogą znaleźć pracy, nie wolno dłużej tolerować zaostrzania polityki fiskalnej.
Financial Times podaje, że bezrobocie wśród młodzieży w Grecji i Hiszpanii wynosi już 51 proc., 36 proc. we Włoszech i Portugalii oraz 30 proc. w Irlandii. Martin Wolf, autor opublikowanego w tym dzienniku artykułu What Hollande must tell Germany, ostrzega:
„Czy można liczyć na to, że w nieskończoność wszyscy będą się na to godzić? Nie”.
Nie można bagatelizować tego niezmiernie poważnego problemu, gdyż tempo, w jakim młodych ludzi wypycha się z rynku pracy, przeraża. Równie niepokojące jest jednak to, że w Europie przez bardzo długi okres utrzymywała się wysoka stopa bezrobocia wśród młodzieży.
Smutna to refleksja, ale wygląda na to, że w kilku państwach wzrost bezrobocia wśród dwudziestolatków to powrót do przeciętnej po tym, jak wzrost kredytowania, nie do utrzymania na dłuższą metę, doprowadził do sztucznego zwiększenia liczby miejsc pracy dla osób zatrudnionych na czas określony.
www.obserwatorfinansowy.pl (opr. DG)
(opr. DG)
Może się to wydawać niewiarygodne, ale włoscy wyborcy już od 40 lat godzą się na średnią stopę bezrobocia wśród młodzieży wynoszącą 30 proc., a Hiszpanie akceptują bezrobocie sięgające 32 proc.
We Włoszech w latach 1994–2000 odnotowywano znaczny, jak na ten kraj, rozwój gospodarczy, gdyż PKB wzrastał średnio o 2 proc. rocznie. Mimo to, w okresie tego boomu bezrobocie wśród młodzieży utrzymywało się średnio na poziomie 33 proc. Innymi słowy, co trzecia młoda osoba nie miała zatrudnienia, nawet wtedy, gdy gospodarka była w najlepszej kondycji. Stopa bezrobocia nigdy nie spadła we Włoszech poniżej 20 proc.
www.obserwatorfinansowy.pl (opr. DG/ CC BY-NC by Draig)
W latach 1995–2007 tempo ekspansji hiszpańskiej gospodarki wynosiło średnio 3,6 proc. rocznie. W okresie tych imponujących wyników gospodarczych stopa bezrobocia wśród młodzieży wynosiła średnio 28 proc. Zaledwie przez trzy lata ten wskaźnik utrzymywał się poniżej 20 proc. Najlepszy wynik odnotowano w 2006 r. — 18 proc.
www.obserwatorfinansowy.pl (opr. DG/ CC BY-NC by cesarastudillo)
Hanan Morsy, ekonomistka z Międzynarodowego Funduszu Walutowego, w analizie, opublikowanej niedawno w Finance and Development, piśmie wydawanym przez ten fundusz, a zatytułowanej Scarred generation, zwraca uwagę na fakt, że w państwach rozwiniętych stopa bezrobocia wśród młodzieży od dawna jest wyższa, niż w starszych grupach wiekowych. Dzieje się tak po części dlatego, że młodzi ludzie mają mniej kontaktów i mniej doświadczenia w szukaniu zatrudnienia. Jednak zdaniem Hanan Morsy w niektórych państwach młodzież znajduje się w położeniu zdecydowanie gorszym także przez problemy strukturalne. Za przykład podaje Niemcy, gdzie bez zatrudnienia także pozostaje więcej młodych osób niż przedstawicieli starszych pokoleń.
Programy zaostrzania polityki budżetowej istotnie przynoszą dotkliwe konsekwencje. Jednak prawdziwą przyczyną kłopotów są tkwiące znacznie głębiej problemy strukturalne. Zaliczyć trzeba do nich nieelastyczne i nienaturalnie funkcjonujące rynki pracy oraz systemy szkolnictwa, w których systematycznie obniża się wymagania programowe.
Dochodzi przez to do coraz większych rozbieżności między umiejętnościami młodych ludzi, a zapotrzebowaniem na kwalifikacje w gwałtownie zmieniającym się światowym środowisku gospodarczym, w którym panuje ogromna konkurencja. Znaczenie tych czynników podkreślał Juan Ramón García w opublikowanym, we wrześniu ubiegłego roku, materiale poświęconym przyczynom bezrobocia młodzieży w Hiszpanii (Youth unemployment in Spain: causes and solutions, BBVA Working Paper 11/31).
W Niemczech można zaobserwować lepsze niż w innych państwach skoordynowanie systemu szkolnictwa z przemysłem, między innymi poprzez programy praktyk zawodowych. To przynosi widoczne korzyści – stopa bezrobocia wśród młodzieży wynosi tylko 8 proc.
Oficjalne i nieoficjalne poduszki socjalnego bezpieczeństwa jeszcze potęgują problem. Na przykład we Włoszech i w Hiszpanii wielkie znaczenie mają powiązania rodzinne, gdyż młodym osobom bez pracy rodziny zapewniają lokum i pomoc finansową. Kolejna kwestia dotyczy tego, ilu spośród zarejestrowanych bezrobotnych pracuje gdzieś na czarno.
Nie zmienia to jednak faktu, że negatywne skutki społeczne i gospodarcze są olbrzymie. Najbardziej martwi to, że przez problem „młodzieży spisanej na straty” pogarsza się tzw. kapitał ludzki. A to spowoduje spadek produktywności i tempa rozwoju gospodarki w nadchodzących latach.
Należy dbać o to, aby społeczeństwa mogły wytrzymać programy oszczędności i reformy strukturalne. Jeżeli są możliwości, by złagodzić negatywne skutki zaostrzania polityki fiskalnej dla wzrostu gospodarczego i wielkości zatrudnienia, należy je naturalnie wykorzystać.
W niektórych państwach jednak pole manewru jest ograniczone. Wtedy trzeba szukać rozwiązania poprzez eliminowanie nieproduktywnych wydatków budżetowych. Dla rynku pracy równie istotne jest jednak to, aby rozpoznawać najważniejsze problemy strukturalne i starać się je rozwiązać. Nie można przecież dążyć tylko do tego, aby wrócić do starych, dobrych czasów, kiedy bezrobocie wśród młodzieży wynosiło 30 proc.
Autor jest głównym ekonomistą koncernu General Electric.
Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
