Brexit wpłynie na brytyjski handel i poziom życia

Mniejsze obroty w handlu zagranicznym w następstwie słabszej integracji z krajami UE będą kosztowały brytyjską gospodarkę o wiele więcej, niż Wielka Brytania zyska w wyniku mniejszych sum odprowadzanych do budżetu UE.
Brexit wpłynie na brytyjski handel i poziom życia

(infografiki Patrycja Stalewska)

Jakie skutki gospodarcze spowoduje wystąpienie z UE? To pytanie należy do najważniejszych spraw poruszanych w debacie o Brexicie. Autorzy niektórych publikacji udzielają na nie odpowiedzi, analizując, co się zmieniało w należących do UE krajach po przystąpieniu do tej federacji (zob. N. Campos, F. Coricelli, L. Moretti, Economic Growth and Political Integration: Synthetic Counterfactuals Evidence from Europe, 2015 r. lub omówienie w: N. Crafts, The Growth Effects of EU Membership for the UK: A Review of the Evidence, Uniwersytet Warwick, odbitka, 2016 r.). W opublikowanych niedawno pracach szacujemy efekty Brexitu, budując bezpośredni model skutków wystąpienia z UE, które ujawnią się w brytyjskiej gospodarce (zob. S. Dhingra, H. Huang, G. Ottaviano, J.P. Pessoa, T. Sampson, J. Van Reenen, The Costs and Benefits of Leaving the EU: Trade Effects, Centre for Economic Performance Technical Report, 2016 r.; S. Dhingra, G. Ottaviano, T. Sampson, J. Van Reenen, The Consequences of Brexit for UK Trade and Living Standards, Centre for Economic Performance Brexit Analysis 02, 2016 r.).

W naszych badaniach skupialiśmy się na dwóch kanałach, mianowicie na handlu zagranicznym i budżetowych wkładach w ujęciu brutto do budżetu UE. Omówiliśmy wyniki uzyskane przy użyciu zarówno grawitacyjnego modelu strukturalnego handlu zagranicznego, jak i zredukowanej formy szacunków empirycznych. W obu przypadkach doszliśmy do wniosku, że wystąpienie z UE spowoduje obniżenie poziomu życia w Wielkiej Brytanii, chociaż nie można określić dokładnej wielkości straty (spora doza niepewności wynika z tego, że nie wiadomo, jaką politykę obiorą władze brytyjskie po ewentualnym wyjściu z UE).

Wymiana handlowa z krajami UE

Dzięki członkostwu w Unii Wielka Brytania ponosi niższe koszty handlu z UE. Nie tylko z powodu zniesienia barier celnych, lecz także zmniejszenia barier pozacelnych wskutek tego, że Wielka Brytania należy do rynku jednolitego.

Zmniejszenie barier utrudniających handel spowodowało zwiększenie obrotów w wymianie między Wielką Brytanią a UE. Przed przystąpieniem Wielkiej Brytanii do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) w 1973 r. około 1/3 brytyjskiego handlu zagranicznego stanowiła wymiana z krajami zrzeszonymi w tej organizacji. W 2014 r. do 27 pozostałych krajów UE trafiało 45 proc. brytyjskiego eksportu, a Wielka Brytania sprowadzała z nich 53 proc. importowanych towarów i usług. Eksport do krajów UE zapewnia 13 proc. brytyjskiego dochodu narodowego.

Większe obroty w handlu zagranicznym przynoszą korzyści brytyjskim konsumentom dzięki niższym cenom oraz dostępowi do lepszych towarów i usług. Jednocześnie brytyjscy zatrudnieni i firmy korzystają dzięki nowym możliwościom eksportu, pozwalającym osiągać większe obroty i zyski oraz umożliwiającym Wielkiej Brytanii specjalizację w branżach, w których ma przewagę nad innymi krajami. Większe obroty w wymianie handlowej skutkują zwiększeniem PKB i dochodów oraz podniesieniem poziomu życia w Wielkiej Brytanii.

Szacunki skutków Brexitu strukturalnego

Aby oszacować wpływ wyjścia z UE na handel zagraniczny i poziom życia w Wielkiej Brytanii, wykorzystaliśmy ilościowy model handlu w światowej gospodarce, oparty na modelu, którzy przedstawili Arnaud Costinot i Andres Rodriguez-Clare (A. Costinot, A. Rodriguez-Clare, Trade Theory with Numbers: Quantifying the Consequences of Globalization, CEPR Discussion Paper 9398, 2013 r.). Świat został podzielony na 31 sektorów i 35 regionów, co pozwala ująć handel zagraniczny zarówno w nakładach pośrednich, jak i w ostatecznym produkcie w towarach i usługach. W tym modelu uwzględnia się wpływ Brexitu na wymianę handlową Wielkiej Brytanii z pozostałymi krajami UE oraz z resztą świata.

Aby przewidywać konsekwencje wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE, musimy założyć, jak zmienią się koszty handlu. Ponieważ nie wiadomo dokładnie, jak po ewentualnym Brexicie zmieniłyby się stosunki Wielkiej Brytanii z UE, analizujemy dwa scenariusze – optymistyczny, w którym wzrost kosztów wymiany handlowej jest niewielki, oraz pesymistyczny, zakładający większy ich wzrost.

W optymistycznym scenariuszu założyliśmy, że po Brexicie relacje handlowe Wielkiej Brytanii z UE przypominałyby obecną sytuację handlu federacji z Norwegią. Należąc do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), kraj ten ma dostęp do wspólnego unijnego rynku. Jednocześnie jednak Norwegia nie należy do unii celnej UE, wobec czego napotyka pewne pozacelne bariery, które nie odnoszą się do krajów członkowskich UE, np. przepisy określające wymogi co do kraju pochodzenia oraz cła antydumpingowe.

W scenariuszu pesymistycznym zakładamy, że Wielka Brytania nie zdoła wynegocjować nowego porozumienia handlowego z UE, przez co jej wymiana z federacją będzie się odbywać na zasadach przyjętych przez Światową Organizację Handlu (WTO). To oznaczałoby większy wzrost kosztów handlu.

W obu scenariuszach przyjmujemy przyszłe zmiany w Unii. Zakładamy bowiem, że w następnym dziesięcioleciu integracja europejska będzie postępować, a jeśli Wielka Brytania wystąpi z UE, to mniej na tym skorzysta. W scenariuszu pesymistycznym założono, że integracja będzie postępować w tempie z ostatniego 40-lecia, a w optymistycznym (dla Wlk. Brytanii) – że proces integracji zwolni do połowy historycznego tempa.

W naszych szacunkach uwzględniliśmy również transfery budżetowe między Wielką Brytanią a UE. Podobnie jak wszystkie kraje członkowskie, Wielka Brytania przekazuje pieniądze do wspólnego budżetu. W ujęciu netto brytyjski wkład wynosi około 0,53 proc. dochodu narodowego (zob. raport brytyjskiego Ministerstwa Skarbu – HM Treasury, European Union Finances 2013, 19.11.2013 r.). Jedną z korzyści osiągniętych przez Wielką Brytanię byłoby zmniejszenie wkładu wnoszonego do budżetu UE.

Brexit jednak nie musiałby oznaczać, że Wielka Brytania nie przekazywałaby żadnych sum do wspólnej kasy. W zamian za dostęp do wspólnego rynku UE Norwegia musi wpłacać do budżetu UE 83 proc. wkładu brytyjskiego w ujęciu per capita (zob. analiza Izby Gmin – House of Commons, Leaving the EU, Research Paper 13/42, 1.07.2013 r.). Dlatego w scenariuszu optymistycznym przyjmujemy, że brytyjski wkład do budżetu UE zmaleje o 17 proc. (czyli 0,09 proc. dochodu narodowego).

W wariancie pesymistycznym zakładamy, że Wielka Brytania zdecyduje się na większe oszczędności budżetowe. Publikowane przez Eurostat dane dowodzą, że po uwzględnieniu pieniędzy otrzymywanych z UE na finansowanie prac badawczych, przedsiębiorstw i innych organizacji pozarządowych, brytyjski wkład do budżetu unijnego wynosi 0,31 proc. dochodu narodowego. Tak więc w pesymistycznym scenariuszu Wielka Brytania zaoszczędzi 0,31 proc. dochodu narodowego.

Wyniki naszej analizy zebraliśmy w tabeli 1. W każdym przypadku podajemy procentową zmianę dochodu per capita, która wpłynie na poziom życia w tym samym stopniu co Brexit. W optymistycznym scenariuszu łączny spadek dochodu wynosi 1,28 proc. Jest on wywołany w większości przez obecne i przyszłe zmiany barier pozacelnych. Bariery różne od ceł odgrywają szczególnie ważną rolę w ograniczaniu handlu usługami, a w tej dziedzinie Wielka Brytania należy do najważniejszych eksporterów. W scenariuszu pesymistycznym łączna strata wzrasta do 2,61 proc.

W obu scenariuszach koszty ponoszone przez zmniejszenie obrotów w handlu zagranicznym zdecydowanie przewyższają oszczędności budżetowe. W ujęciu kwotowym Brexit prowadzi do zmniejszenia średniego dochodu brytyjskiego gospodarstwa domowego o 850 funtów rocznie w scenariuszu optymistycznym i o 1,7 tys. funtów rocznie w pesymistycznym (patrz infografika wyżej).

OF_WB_560px_v2.2

 

 

Jednostronna liberalizacja?

Po Brexicie nie obowiązywałoby już Wielkiej Brytanii wspólne unijne cło zewnętrzne na importowane dobra. Zwolennicy wystąpienia z UE twierdzą, że Brytyjczycy mogą dzięki tej zmianie zyskać, jednostronnie znosząc wszelkie cła na sprowadzane dobra. Aby sprawdzić efekt tej polityki, powtarzamy naszą analizę, wprowadzając dodatkowe założenie, że Wielka Brytania znosi wszelkie cła importowe.

W tabeli 2 zebraliśmy uzyskane wyniki. Ustaliliśmy, że w obu scenariuszach jednostronna liberalizacja obniża koszt Brexitu o 0,3 pkt proc. Mimo to ogólny wynik opuszczenia federacji pozostaje ujemny. Wynika to z tego, że stawki celne obowiązujące w WTO już są niskie, toteż dalsze obniżki wiele nie zmieniają. W dzisiejszym świecie integracja nie polega na obniżaniu stawek ceł, obecnie wymaga inicjatyw politycznych, np. dążenia do usunięcia różnic między przepisami regulującymi zapewnianie usług. Do realizacji takich inicjatyw potrzeba umów międzynarodowych – nie da się tego osiągnąć jednostronnie.

OF_WB_560px_v2.1

 

Szacunki skutków Brexitu w zredukowanej formie

Szacunki podane w tabelach 1 i 2 obliczono na podstawie statycznego modelu handlu, w którym nie uwzględnia się dynamicznych efektów handlu zagranicznego wpływających na produktywność. Badania przeprowadzone w ostatnim okresie pozwoliły ustalić, że efekty dynamiczne mogą być dwu-, a nawet trzykrotnie większe od statycznych przedstawionych w tabeli 1 (zob. np. N. Bloom, P. Romer, S. Terry, J. Van Reenen, A Trapped Factors Model of Innovation, analiza Centre for Economic Performance Discussion nr 1261, 2014 r.; T. Sampson, Dynamic Selection: An Idea Flows Theory of Entry, Trade and Growth, „Quarterly Journal of Economics” 131[1], 2016 r., s. 315-380).

W odmiennej metodzie szacowania konsekwencji Brexitu wykorzystuje się wyniki badań empirycznych w zredukowanej formie. Scott Baier, Jeffrey Bergstrand, Peter Egger i Patrick McLaughlin ustalili, że po uwzględnieniu skutków innych czynników wpływających na handel dwustronny okazuje się, iż kraje członkowskie UE osiągają o wiele większe obroty w handlu z innymi krajami UE niż z państwami zrzeszonymi w EOG czy Europejskim Stowarzyszeniu Wolnego Handlu (zob. S.L. Baier, J.H. Bergstrand, P. Egger, P.A. McLaughlin, Do Economic Integration Agreements Actually Work? Issues in Understanding the Causes and Consequences of the Growth of Regionalism, „World Economy” 31[4], 2008 r., s. 461-497). Z ich szacunków wynika, że jeżeli Wielka Brytania wystąpi z UE i przystąpi do ESWH, jej obroty handlowe z krajami należącymi do UE spadną mniej więcej o połowę.

Połączenie tych ustaleń z szacunkami, że przez 1-proc. spadek obrotów w handlu zagranicznym dochód per capita maleje o 0,5–0,75 proc. (zob. J. Feyrer, Trade and Income – Exploiting Time Series in Geography, NBER Working Paper nr 14910, 2009 r.), prowadzi do konkluzji, iż wystąpienie z UE i przystąpienie do ESWH wywołałoby zmniejszenie brytyjskiego dochodu per capita o 6,3–9,5 proc. Te szacunki zdecydowanie przewyższają koszty otrzymywane przy zastosowaniu statycznego modelu handlu zagranicznego.

Nawet gdy pominiemy inwestycje zagraniczne, migracje i dynamiczne efekty mniejszych obrotów w handlu zagranicznym, nasze szacunki świadczą o tym, że poprzez wpływ na brytyjski handel zagraniczny i sumy odprowadzane do budżetu UE Brexit spowodowałby spadek dochodu narodowego o 1,3–2,6 proc. A gdy uwzględnimy długotrwały wpływ wyjścia z Unii na produktywność, spadek dochodu wzrasta do 6,3–9,5 proc. Aby zrównoważyć takie straty, inne korzyści polityczne albo gospodarcze osiągnięte wskutek wystąpienia z UE – np. lepsze regulacje – musiałyby być bardzo duże.

Swati Dhingra jest adiunktem (assistant professor) Wydziału Ekonomii London School of Economics (LSE).

Hanwei Huang jest doktorantem, przygotowuje się do obrony doktoratu z ekonomii na LSE.

Gianmarco I.P. Ottaviano jest profesorem ekonomii LSE, starszym członkiem nierezydentem Instytutu Bruegla i członkiem zespołu badawczego Ośrodka Badań Polityki Gospodarczej (CEPR).

Thomas Sampson jest adiunktem (assistant professor) Wydziału Ekonomii LSE i współpracownikiem zespołu badawczego CEPR.

John Van Reenen jest dyrektorem działającego przy LSE ośrodka badawczego Centre for Economic Performance, profesorem ekonomii LSE i członkiem zespołu badawczego CEPR.

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.

(infografiki Patrycja Stalewska)
OF_WB_560px_v2.2
OF_WB_560px_v2.1

Otwarta licencja


Tagi