(CC By Pavel P)
Po pierwsze, pod naciskiem Rosji, wprowadzenie w życie paragrafów ekonomicznych układu stowarzyszeniowego i umowy o wolnym handlu Ukraina – Unia Europejska zostało odłożone do początku 2016 roku. Nie ma przy tym pewności, czy umowy te zaczną wówczas obowiązywać, czy nie będą renegocjowane oraz jak ukształtuje się praktyka ich stosowania.
Po drugie, drogą ustawy przyjętej przez parlament ukraiński, Poroszenko oddał separatystom i Rosji zajęte przez nich części obwodów donieckiego i ługańskiego, w których skoncentrowana jest znaczna część przemysłu metalurgicznego, górnictwa, hutnictwa i przemysłu chemicznego Ukrainy. Nie jest nawet do końca jasne, czy chodzi tylko o te terytoria – rebelianci mówią o całych obwodach, a strona ukraińska o terytoriach objętych operacją antyterrorystyczną.
Poszerzona autonomia, lokalna kontrola nad sądami i prokuraturą, ochrona języka rosyjskiego, amnestia i przedterminowe wybory oddają władzę separatystom. Zapisy o kontroli ukraińskiej granicy przez władze w Kijowie, by powstrzymać dopływ broni dla rebeliantów są natomiast co najmniej niejasne. Wydaje się, że Ukraina nie odzyska kontroli nad własnymi granicami, które przesuną się na linię zawieszenia broni. Stosowną ustawę przegłosowała nowa większość popierająca Poroszenkę w parlamencie, składająca się z silnej na Wschodzie Partii Regionów, komunistów i grupy UDAR Witalija Kliczki.
Pierwsze wydarzenie nie musi mieć negatywnych skutków dla gospodarki – wszak rynek unijny jest otwarty dla produktów ukraińskich, co według rachunków unijnych da eksporterom oszczędności 640 mln dol. rocznie. To otwarcie już przynosi rezultaty. Eksport ukraiński do Unii wynosił 1,5 mld dol. średniomiesięcznie w okresie maj – lipiec i był wyższy o 15 procent niż przed rokiem. Eksport do Rosji wynosił w tym czasie 900 mln dol. miesięcznie i był niższy o 24 procent – wyliczyli analitycy z banku inwestycyjnego Dragon Capital w Kijowie. Reorientacja eksportowa okazuje się faktem.
Opóźnione i stopniowe otwieranie rynku ukraińskiego dla produktów europejskich może też dać czas tamtejszym firmom na przygotowanie się do otwarcia. Dalsze rozmowy z Rosją mogą też zmniejszyć prawdopodobieństwo sankcji rosyjskich – retorsji celnych, ograniczeń importu z Ukrainy etc. Zdaniem komisarza Unii do spraw poszerzenia Stefana Fule opóźnienie wdrożenia umowy o wolnym handlu było konieczne, gdyż Rosja zagroziła Ukrainie wojną handlową i ekonomiczną na wielką skalę. Niewątpliwie Rosja odniosła sukces wymuszając zmiany w bilateralnej umowie Unii z Ukrainą.
Drugie wydarzenie oznacza osłabienie potencjału gospodarki Ukrainy, zakładając, że związki gospodarcze wschodniej Ukrainy silniejsze będą z Rosją niż macierzą i zachodnią Europą. Może jednak mieć również dobrą stronę. Gdyby nowy układ władzy na rubieżach wschodnich okazał się trwały i powstrzymał agresję rosyjską oraz osłabił ruchy separatystyczne w innych obwodach wschodniej Ukrainy, wówczas właściwa Ukraina przynajmniej teoretycznie miałaby szansę i na rozwój w warunkach pokojowych, i na integrację z Unią Europejską. To wydaje się jednak optymistyczną prognozą. Faktem jest natomiast, że przemysł wschodniej Ukrainy pozostaje dramatycznie energochłonny i przestarzały, a strata potencjału może być mniejsza niż się wydaje. Ważniejsza dla przyszłości Ukrainy jest jej modernizacja ekonomiczna, mało prawdopodobna bez inwestycji zachodnich i reform w Kijowie.
Wszystkie te rozważania są jednak palcem na wodzie pisane. Komentarze na świecie są szczątkowe. Niezwykle mało prawdopodobne wyjście Szkocji ze Zjednoczonego Królestwa zyskało w ostatnich dniach dziesiątki analiz; zmiana sytuacji na Ukrainie w wyniku wspomnianych wydarzeń – praktycznie żadnych.
Niewątpliwie jest już pewne, że Unia nie powstrzyma na Ukrainie agresywnej Rosji, tym bardziej, że istotna część europejskiego establishmentu politycznego i gospodarczego wcale tego nie chce stosując politykę appeasementu. Jak napisał Jan Techau z Carnegie Europe Europa nie ma obecnie środków, by wygrać w rywalizacji z Rosją. Dziś karty polityczne i ekonomiczne rozdaje prezydent Putin. Zapewne nie uda mu się szybko wciągnąć Ukrainy do sojuszu euroazjatyckiego, ale zmierza dość konsekwentnie i skutecznie do tego, by pozostała ona w rosyjskiej strefie wpływów ekonomicznych.
Niektórzy rebelianci twierdzą natomiast, że Noworossija będzie się rozciągała wzdłuż całego czarnomorskiego wybrzeża Ukrainy i będzie częścią Rosji. Czy tak się stanie, nie jest przesądzone. Być może Rosji wystarczy kontrola nad Ukrainą, bez dalszego jej okrojenia terytorialnego. Tak czy siak, na oktrojowanej umowie stowarzyszeniowej skończy się ukraiński romans z Europą.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
