Autor: Michał Antoszewski

Ekonomista związany z Instytutem Studiów Ekonomiczno – Społecznych.

Polska gospodarka wyrównuje krok w ekspansji

Nowa odsłona zegara koniunktury potwierdza fakt, że polska gospodarka wciąż pozostaje w fazie ekspansji. Stan ten trwa już od czternastu miesięcy, a w ujęciu kwartalnym – od pięciu kwartałów. W tej fazie cyklu znajduje się coraz więcej zmiennych makroekonomicznych tworzących zegar. Sugeruje to synchronizację różnokierunkowych tendencji w poszczególnych gałęziach gospodarki.
Polska gospodarka wyrównuje krok w ekspansji

Infografika: Darek Gąszczyk

Nie widać również symptomów bliskości górnego punktu zwrotnego cyklu, czyli potencjalnego przejścia ze stanu ekspansji do spowolnienia. Samo narzędzie potwierdziło również swoją stabilność i odporność na napływanie nowych danych z gospodarki.

Warto przypomnieć, że cykl koniunkturalny składa się z czterech następujących kolejno faz: ożywienia, ekspansji, spowolnienia, depresji. Szczyt cyklu stanowi przejście z ekspansji do spowolnienia, natomiast dno to przejście z depresji do ożywienia. Zegar koniunktury stanowi natomiast odzwierciedlenie czterech faz cyklu w kolejnych ćwiartkach układu współrzędnych:

>> I ćwiartka (prawa górna) – wskaźnik powyżej długookresowego trendu, rosnące odchylenie (ekspansja);

>> II ćwiartka (lewa górna) – wskaźnik powyżej długookresowego trendu, malejące odchylenie (spowolnienie);

>> III ćwiartka (lewa dolna) – wskaźnik poniżej długookresowego trendu, rosnące odchylenie (depresja);

>> IV ćwiartka (prawa dolna) – wskaźnik poniżej długookresowego trendu, malejące odchylenie (ożywienie).

Wraz ze zmianami faz cyklu koniunkturalnego, wskaźnik porusza się po układzie współrzędnych w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Do konstrukcji zegara wykorzystano zestaw 33 wskaźników makroekonomicznych (o częstotliwości miesięcznej, za okres styczeń 2005-marzec 2015):

>> przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw (Zatrudnienie);

>> przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – przemysł (Zatrudnienie_przemysł);

>> przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – budownictwo (Zatrudnienie_budownictwo);

>> przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw – handel (Zatrudnienie_handel);

>> oferty pracy zgłoszone w ciągu miesiąca (Oferty);

>> przeciętne miesięczne nominalne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw – (Wynagrodzenia);

>> przeciętne miesięczne nominalne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw –
przemysł (Wynagrodzenia_przemysł);

>> przeciętne miesięczne nominalne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw – budownictwo (Wynagrodzenia_budownictwo);

>> przeciętne miesięczne nominalne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw –
handel (Wynagrodzenia_handel);

>> bezrobotni zarejestrowani (Bezrobocie);

>> produkcja sprzedana przemysłu ogółem – ceny stałe (Produkcja);

>> produkcja sprzedana przemysłu, dobra zaopatrzeniowe – ceny stałe (Produkcja_zaopatrzeniowe);

>> produkcja sprzedana przemysłu, dobra inwestycyjne – ceny stałe (Produkcja_inwestycyjne);

>> produkcja sprzedana przemysłu, dobra konsumpcyjne trwałe – ceny stałe (Produkcja_trwałe);

>> produkcja sprzedana przemysłu, dobra konsumpcyjne nietrwałe – ceny stałe (Produkcja_nietrwałe);

>> produkcja sprzedana przemysłu, dobra związane z energią – ceny stałe (Produkcja_energia);

>> produkcja budowlano-montażowa – ceny stałe (PBM);

>> Bieżący Wskaźnik Ufności Konsumenckiej (BWUK);

>> Wyprzedzający Wskaźnik Ufności Konsumenckiej (WWUK);

>> mieszkania, na realizację których wydano pozwolenia (Pozwolenia);

>> mieszkania oddane do użytkowania (Mieszkania);

>> nowe zamówienia w przemyśle – ceny stałe (Zamówienia);

>> wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury (WOK);

>> sprzedaż detaliczna towarów – ceny stałe (Sprzedaż);

>> dochody budżetu państwa – ceny stałe (Budżet);

>> wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI);

>> wskaźnik inflacji bazowej po wyłączeniu cen żywności i energii (Bazowa);

>> wskaźnik cen produkcji sprzedanej w przemyśle (PPI);

>> wskaźnik cen produkcji budowlano-montażowej (Ceny_PBM);

>> rentowność 10-letnich obligacji (Stopa_10Y);

>> 1-miesięczna stopa rynku międzybankowego (Stopa_1M);

>> Warszawski Indeks Giełdowy (WIG);

>> indeks WIG20 (WIG20).

Źródło danych stanowią bazy Eurostat oraz GUS, a także obliczenia własne. Tak szeroki wachlarz zmiennych ma na celu zapewnienie reprezentatywności wszystkich sfer gospodarki.

Do wyodrębnienia wahań koniunkturalnych dla każdej z powyższych zmiennych wykorzystano dwa filtry statystyczne: Hodricka-Prescotta (HP) oraz Christiano-Fitzgeralda (CF). W efekcie, dla każdej z 33 zmiennych makroekonomicznych otrzymano dwa alternatywne oszacowania przebiegu cyklu koniunkturalnego.

W dalszej selekcji zmiennych z powyższego zbioru zostały uwzględnione stopień korelacji z „głównym” cyklem koniunkturalnym reprezentowanym przez fluktuacje PKB (również oszacowanym w oparciu o filtry HP i CF) oraz reprezentatywność poszczególnych gałęzi gospodarki. W rezultacie, liczba zmiennych wyselekcjonowanych dla obydwu specyfikacji została ograniczona do 14. Warto zauważyć, że jest to dokładnie ten sam zestaw zmiennych, który był podstawą konstrukcji zegara w poprzednim kwartale.

Infografika: Darek Gąszczyk

Infografika: Darek Gąszczyk

Większość z wyselekcjonowanych zmiennych znajduje się obecnie – jak widać z zestawienia – w fazie ekspansji. W przypadku filtru Hodricka-Prescotta jest to aż 12 z 14 wskaźników, zaś w przypadku oszacowań bazujących na filtrze Christiano-Fitzgeralda obraz aktualnego stanu koniunktury jest nieco mniej optymistyczny – 7 z 14 wskaźników znajduje się w fazie ekspansji.

Powyższy zestaw wyselekcjonowanych zmiennych nie uległ zmianie w stosunku do poprzedniego kwartału (co podkreśla stabilność narzędzia), możliwe jest więc porównanie międzyokresowe. Okazuje się, że w poprzedniej odsłonie zegara koniunktury (uwzględniającej dane do grudnia 2014)

>>> Czytaj: Polska gospodarka nadal w ekspansji

w fazie ekspansji znajdowało się 9 zmiennych dla filtru HP oraz 5 zmiennych dla filtru CF. W pierwszym kwartale 2015 r. w fazie ekspansji znalazły się dodatkowo: produkcja budowlano-montażowa, sprzedaż detaliczna oraz indeks WIG w przypadku filtru HP, a także pozwolenia na budowę mieszkań i dochody budżetu państwa w przypadku filtru CF.

Na bazie komponentów cyklicznych wyselekcjonowanych zmiennych, oszacowane zostały dwie alternatywne ścieżki przebiegu zagregowanego cyklu. Finalna specyfikacja miernika cyklu koniunkturalnego w polskiej gospodarce stanowi średnią arytmetyczną wskaźników koniunktury otrzymanych przy wykorzystaniu alternatywnych filtrów statystycznych. To właśnie ten uśredniony wskaźnik stanowi punkt wyjścia do dalszej analizy.

Infografiki: Darek Gąszczyk

Infografiki: Darek Gąszczyk

W analizowanej próbie można wyróżnić pięć punktów zwrotnych cyklu: trzy dna oraz dwa szczyty. Warto również odnotować, że w poprzednich dwóch pełnych cyklach (ożywienie-ekspansja-spowolnienie-depresja) łączna długość faz „optymistycznych” (ożywienie i ekspansja) była o kilka miesięcy dłuższa niż łączna długość faz „pesymistycznych” (spowolnienie i depresja).

Zidentyfikowane-punkty-miesieczne

Przeniesienie komponentu cyklicznego do układu współrzędnych umożliwia obserwację aktualnych wskazań zegara koniunktury. Dla lepszej przejrzystości, początek zegara stanowi poprzedni górny punkt zwrotny cyklu (przejście z ekspansji do spowolnienia), tj. październik 2011 r. Nie zaskakuje fakt, że zegar sugeruje kontynuację trwającej od lutego 2014 r. (tj. od 14 miesięcy) ekspansji, co widoczne jest poprzez obecność wskaźnika w pierwszej ćwiartce układu współrzędnych. Warto również zauważyć, że poprzednia faza ekspansji była znacznie krótsza – trwała 8 miesięcy (marzec-październik 2011 r.).

Infografika: Darek Gąszczyk

Infografika: Darek Gąszczyk

Bardziej „odpornych” wniosków dotyczących bieżącego stanu koniunktury powinna jednak dostarczyć analiza danych kwartalnych, odznaczających się mniejszą zmiennością i nieprzewidywalnością niż dane miesięczne. Dzięki temu, przebieg cyklu w ujęciu kwartalnym staje się bardziej stabilny. Odzwierciedlenie tego faktu stanowi większa „gładkość” wskazań zegara. Z tego też względu, aktualizacja zegara odbywa się co kwartał, a nie co miesiąc.

 

Infografika: Darek Gąszczyk

Infografika: Darek Gąszczyk

Zasadnicze wnioski płynące z agregacji do danych kwartalnych (liczba i sekwencja punktów zwrotnych oraz faz cyklu) nie ulegają zmianie w porównaniu z danymi miesięcznymi. Nie znajduje jednak potwierdzenia obserwacja dotycząca regularnej różnicy w długości faz „optymistycznych” oraz „pesymistycznych”. Wynika to zapewne z faktu, że miesiące znajdujące się na granicy kwartałów przed agregacją przebywały często w innej fazie cyklu niż pozostałe miesiące współtworzące dany kwartał.

Infografika: Darek Gąszczyk

Infografika: Darek Gąszczyk

Podobnie jak w przypadku danych miesięcznych, początek zegara stanowi poprzedni górny punkt zwrotny cyklu, czyli 3 kwartał 2011 r. Kwartalny zegar koniunktury również sugeruje kontynuację fazy ekspansji, trwającej od 1 kwartału 2014 r., tj. piąty kwartał z rzędu. Odpowiada temu obecność wskaźnika w pierwszej ćwiartce układu współrzędnych. Zgodnie z obecnymi wskazaniami, poprzednia faza ekspansji trwała trzy kwartały (od 1 do 3 kwartału 2011 r. ).

Infografika: Darek Gąszczyk

Infografika: Darek Gąszczyk

Podsumowując, obraz bieżącej sytuacji makroekonomicznej jest nieco bardziej optymistyczny niż kwartał temu – można więc mówić o pewnym „przyspieszeniu” fazy ekspansji. Odzwierciedlenie tego faktu stanowi rosnąca liczba zmiennych makroekonomicznych tworzących zegar, które znajdują się w tej fazie cyklu koniunkturalnego. Nie można zatem dostrzec symptomów potencjalnej bliskości górnego punktu zwrotnego, co byłoby tożsame ze schyłkiem fazy ekspansji.

Warto jednak pamiętać, że zegar koniunktury nie jest narzędziem prognostycznym, a pojawienie się nowych odczytów danych może spowodować przesunięcie „wskazówek” w nadchodzących miesiącach i kwartałach. Warto też zauważyć, że zarówno specyfikacja (zestaw zmiennych makroekonomicznych), jak i przeszłe wskazania zegara (liczba i sekwencja punktów zwrotnych oraz faz cyklu) nie zmieniła się od poprzedniego kwartału. Świadczy to o stabilności narzędzia oraz jego odporności na pojawianie się nowych danych z gospodarki.

 

Infografika: Darek Gąszczyk
Infografika: Darek Gąszczyk
Infografiki: Darek Gąszczyk
Zidentyfikowane-punkty-miesieczne
Infografika: Darek Gąszczyk
Infografika: Darek Gąszczyk
Infografika: Darek Gąszczyk
Infografika: Darek Gąszczyk

Tagi