Berlin będzie stopniowo oswajał się z rozwiązaniami, które dziś odrzuca. Angela Merkel może zgodzić się na dodruk pieniędzy przez Europejski Bank Centralny albo na plan wprowadzenia euroobligacji, choć to oznacza inflację zżerającą niemieckie oszczędności lub dotowanie nieodpowiedzialnych krajów. Zrobi to z prostego powodu - żadne inne rozwiązania nie będą już możliwe.
Angela Merkel (CC By-SA WEF)
Oczywiście, zanim uparta kanclerz dojdzie do tych wniosków wiele banków zostanie znacjonalizowanych, a wielu niemieckim firmom spadnie eksport. Przydałby się także zauważalny wzrost bezrobocia w najsilniejszej gospodarce Europy. Tylko takie wydarzenia dałyby Merkel alibi przed wyborami w 2013 roku. „Dałam część naszych pieniędzy tym nieodpowiedzialnym Włochom, ale nie było innego wyjścia, bo przestali kupować Mercedesy” – mogłaby wówczas tłumaczyć walcząca o reelekcję kanclerz.
Oznacza to, że w 2012 roku będzie obowiązywać zasada: im gorzej, tym lepiej. Im bardziej peryferia strefy euro będą pogrążać centrum, tym bardziej politycy będę zmuszeni przechodzić od rozwiązań pozornych do niepopularnych, ale za to skutecznych.
Pierwsza okazja to spotkanie Angeli Merkel z Nicolasem Sarkozym już dziś, 9 stycznia. Będzie ono tylko przygotowaniem gruntu pod kolejny „szczyt ostatniej szansy” – 30 stycznia. Tam jednak żadne doraźne rozwiązania także nie zostaną przedstawione. David Cameron będzie jadł słone paluszki, a 26 pozostałych szefów rządów będzie precyzować co właściwie ustalili 9 grudnia i czym nowy pakt fiskalny różni się od zobowiązań podjętych w Traktacie z Maastricht i sześciopaku.
Oczywiście europejscy liderzy muszą dać coś rynkom, ale doprawdy nie wiadomo co brzmiałoby w miarę optymistycznie i było jednocześnie na tyle długofalowe, żeby nie trzeba było tego realizować. Pakt fiskalny i obietnicę niezmuszania prywatnych wierzycieli do udziału w bankructwach w greckim stylu wykorzystano przecież ostatnim razem.
W ostatnich dniach dla uspokojenia rynków o wiele więcej od polityków zrobił Europejski Bank Centralny, który pożyczył bankom blisko 500 mld euro, przywracając na chwilę płynność w sektorze. Niestety wiele z tych pieniędzy zamiast pójść na kredyty dla firm, wróciło na depozyt w EBC. Czas pokaże czy znajdą się bankierzy na tyle odważni aby kupować za tę tanią gotówkę włoskie albo hiszpańskie obligacje. W samym tylko pierwszym kwartale w Europie trzeba będzie zrolować obligacje za kwotę prawie 500 miliardów euro. Można przypuszczać, że wielu chętnych na nowe papiery nie będzie i przynajmniej Rzym będzie miał problem ze spłaceniem swoich długów.
Wyraźnie widać bowiem, że radykalne cięcia nie ograniczają deficytu, za to zabijają wzrost. Najlepszym przykładem jest Grecja, której deficyt finansów publicznych już drugi rok z rzędu krąży w okolicach 10 procent, a PKB w międzyczasie spadło o 3 procent. Pewnie dlatego faworyt majowych wyborów prezydenckich we Francji socjalista François Hollande, zapowiedział, że w razie wygranej będzie dążył do renegocjacji ustaleń ostatniego szczytu UE, które „dotyczą oszczędności i zaciskania pasa”. Wprost poparł też euroobligacje i „zwiększenie roli Europejskiego Banku Centralnego”; ergo – dodrukowanie pieniędzy. Gdyby rzeczywiście wygrał wybory prezydenckie oznaczałoby to koniec duetu Mer-kozy i zerowe szanse na parę Mer-ande, czy jakby taką konfigurację nazwać.
W połowie roku Angela Merkel zacznie się więc poważnie zastanawiać nad złagodzeniem swojego pryncypialnego stanowiska i nad korektami europejskich traktatów. Skoro bowiem EBC pożycza bankom pawie 500 mld euro żywiąc nadzieję, że kupią obligacje choćby za dziesiąta część tej kwoty, to może rzeczywiście skuteczniej byłoby pozwolić EBC kupować te obligacje bezpośrednio i za nieograniczone środki. Tylko tak radykalna decyzja mogłaby powstrzymać spekulantów przed sztucznym nieraz pompowaniem oprocentowania papierów dłużnych. Już sama groźba wytoczenia takich dział mogłaby sprawić, że rynki by „odpuściły”, a Niemcy nie musiały wydawać kolejnych miliardów euro. Gdyby wszyscy pożyczali na 3 albo chociaż na 5 procent, zamiast 8, o wiele łatwiej byłoby wyjść z kryzysu. Dopiero spłacając długi i mając wzrost gospodarczy można mówić o odległych uniach fiskalnych i euroobligacjach.
Niemcy zapewne potrafią liczyć i wiedzą, że strefa euro w dotychczasowym kształcie jest najbardziej opłacalna właśnie dla nich, a koszty jej ratowania są mniejsze niż koszty jej rozpadu. Można też założyć, że dojdą do wniosku, że trzeba w jakiś sposób przywrócić strukturalną równowagę między Północą, a Południem tej unii walutowej.
Tu jednak widać największy problem. Wzrostu gospodarczego w Europie nie da się stworzyć przez negocjacje polityków, powołanie nowych urzędów i wprowadzenie ulepszonych przepisów. Droga do tego jest odwrotna – potrzeba nam wspólnego rynku bez wyjątków dotyczących przepływu osób czy kapitałów. Potrzeba niższych, a nie wyższych podatków, potrzeba mniejszej, a nie większej roli państwa w gospodarce.
Nierówności wewnątrz strefy euro może złagodzić tylko rynek, bo politycy nie wyjdą tu ponad narodowe ograniczenia. Tego jednak nigdy oni nie przyznają i dlatego możliwy jest również scenariusz rozpadu na „prawdziwe euro” Niemiec, Austrii, Holandii, Finlandii i Luksemburga oraz euro całej reszty. Kto wie czy po początkowym chaosie nie byłoby to w długiej perspektywie znacznie zdrowsze rozwiązanie.
Prawo na polskim rynku obligacji nieskarbowych istotnie zaostrzono w latach 2017–2024. Główną przesłanką „dokręcania śruby” w obligacjach było wzmocnienie ochrony inwestorów będących osobami fizycznymi. W tym celu m.in. ograniczono ofertę obligacji mogących mieć cechy missellingu, wprowadzono nowe obowiązki informacyjne dla emitentów i zwiększono wymogi dotyczące oferowania osobom fizycznym nieskarbowych papierów dłużnych (zwłaszcza obligacji korporacyjnych).
Współczesną rzeczywistość charakteryzuje szybki postęp. Dynamiczny rozwój technologii informatycznych i cyfryzacja gospodarki wymuszają zmiany także w funkcjonowaniu systemu płatniczego i w samych płatnościach. Zjawisko to ma zasięg globalny. Dotyczy również strefy euro. W dyskusji publicznej pada pytanie, czy po 25 latach od wprowadzenia banknotów i monet euro nadszedł już czas na równoległe wprowadzenie przez Eurosystem (tj. Europejski Bank Centralny i 20 banków centralnych państw strefy euro) cyfrowego odzwierciedlenia gotówki?
Kwestia wejścia Polski do strefy euro powraca regularnie. Temat na jakiś czas znika, po czym pojawia się ni z tego ni z owego. Czasami ma to związek z wypowiedziami polityków, wątek ten jest często poruszany przy okazji kampanii wyborczej. Innym razem publikowany jest jakiś sondaż pokazujący społeczne poparcie dla przyjęcia unijnej waluty. W ślad za tym pojawiają się opinie i komentarze o wadach oraz zaletach integracji monetarnej. Zarysowany powyżej schemat trwa nieprzerwanie w zasadzie od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Dlaczego zatem wątpliwości nie zostały rozwiane raz na zawsze, a pytania o euro wciąż są stałym elementem debaty publicznej w Polsce?
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Polski przemysł bateryjny powinien iść w kierunku recyklingu, bo to daje przewidywalny dostęp do surowców, uniezależnia nas od ich producentów, a koszty – co do zasady – są niższe niż w przypadku importu surowców – twierdzi Aleksandra Sojka, starszy analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Prezydent Donald Trump ogłaszając 2 kwietnia 2025 r. (w tzw. „Dniu Wyzwolenia”) znaczące podwyżki stawek celnych zapowiedział powrót do USA fabryk i wysokopłatnych miejsc pracy w przemyśle. Wiele wskazuje na to, że ten cel będzie trudny do osiągnięcia. Cła nie poprawią też konkurencyjności amerykańskiej gospodarki.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
