Na GPW notowany jest Respect Index do którego należą spółki o najlepszym ładzie korporacyjnym fot. GPW
Analizując listę 200 największych spółek w różnych krajach, zauważymy, że np. w Norwegii prawie połowa ich należy do skarbu państwa, a ich udział w obrotach największych norweskich firm sięga 33 proc. W Malezji analogiczny wskaźnik jest bliski 50 proc. Polska nie jest więc wyjątkiem w tym względzie. Dla blisko 40 proc. spółek skarb państwa jest istotnym udziałowcem, a jednocześnie firmy te generują około 36 proc. obrotów spółek z całej listy.
Od początku lat 90. na całym świecie obserwujemy intensywną ewolucję zasad ładu korporacyjnego. W szczególności kraje, w których udział skarbu państwa w gospodarce jest duży szukają rozwiązań pomagających wypracować zasady dobrego ładu korporacyjnego. Chodzi o lepsze i efektywniejsze zarządzania majątkiem.
Zdefiniować można obecnie cztery główne trendy kształtujące podejście do zarządzania spółkami skarbu państwa.
– Pierwszy, to coraz bardziej rozproszony akcjonariat w spółkach, w których współwłaścicielem jest państwo. W efekcie, w spółkach tych udział skarbu państwa zyskuje relatywnie większe niż kiedyś znaczenie, a jego odpowiedzialność jest większa.
– Drugi trend to akumulacja aktywów rządowych, szczególnie w kontekście ostatniego kryzysu finansowego.
– Trzeci trend wynika z szybkiego rozwoju technologicznego i przemysłowego. Sprawia on, że spółkom zarządzanym w sposób statyczny, bez nowoczesnych rozwiązań ładu korporacyjnego i nadzoru właścicielskiego trudniej konkurować na globalnym rynku.
– Czwarty trend to rosnąca presja na przejrzyste zasady zarządzania i wykonywania nadzoru właścicielskiego.
Czy ład korporacyjny ma jednak wymierną wartość? Na tak postawione pytanie można odpowiedzieć z dwóch odmiennych perspektyw – strategicznej i finansowej, dwukrotnie padnie jednak odpowiedź twierdząca.
Ze strategicznego punktu widzenia dobrze zorganizowany ład korporacyjny poprawia jakość podejmowanych decyzji w firmie, pozwalając na wybór optymalnej strategii wobec odmiennych celów różnych interesariuszy.
Po drugie – o czym bardzo często się zapomina – dobrze funkcjonujący ład korporacyjny pozwala na wydłużenie horyzontu podejmowanych decyzji. Zarządy firm mają generalnie bardziej krótkoterminowe spojrzenie niż powinny mieć rady nadzorcze i właściciel. Warto korzystać z tej różnicy perspektyw na co dzień.
Po trzecie – profesjonalna rada nadzorcza i rozsądny właściciel są swego rodzaju osłoną dla zarządu, aby mógł podejmować długoterminowo odważne, w tym również kontrowersyjne decyzje.
I wreszcie – dobrze funkcjonujący ład korporacyjny z przejrzystymi zasadami nadzoru właścicielskiego pozwala zwiększyć wiarygodność firm wśród akcjonariuszy i wobec rynków kapitałowych.
Na koniec warto zauważyć, że na całym świecie, badania potwierdzają pozytywny wpływ dobrego ładu korporacyjnego na wyniki finansowe.
Z perspektywy rynków kapitałowych wartość ładu korporacyjnego potwierdzają analizy prowadzone zarówno dla krajów Europy Zachodniej, jak i krajów rozwijających się. Przykładowo, w Ameryce Łacińskiej zbadano grupę firm, które uważane są za przedsiębiorstwa z ładem korporacyjnym wysokiej jakości i porównano je z pozostałymi spółkami w regionie. W czasie kryzysu w roku 2008 pogorszyły się notowania wszystkich firm. Akcje firm postrzeganych jako dobre pod względem ładu korporacyjnego ucierpiały jednak średnio aż o 5 punktów procentowych mniej.
Globalnie między 73 a 78 proc. inwestorów deklaruje, że są gotowi zapłacić więcej za spółki przestrzegające zasad ładu korporacyjnego. Pojawia się oczywiście pytanie – co znaczy więcej? Większość badanych w Polsce twierdzi, że są w stanie zapłacić do 10 proc. więcej za jej udziały. Co ciekawe, 5 proc. pytanych wierzy, że ład korporacyjny wpływa znacząco na wyższą wartość i są gotowi zapłacić z tego powodu aż o 40 proc. więcej. Ponadto w Polsce aż 79 proc. inwestorów przyznaje, że cykle gospodarcze nie zmieniają ich postrzegania dobrych praktyk ładu korporacyjnego.
Deklaracje inwestorów to jednak nie wszystko. Patrząc na firmy przez pryzmat wyników giełdowych, zauważymy, że te postrzegane jako mające skuteczny ład korporacyjny, notowały w okresach stabilnego rozwoju gospodarki od kilkunastu do kilkudziesięciu procent lepsze wyniki finansowe od tych, które nie są tak postrzegane. W czasie kryzysu ta różnica była dużo większa.
Na koniec warto zauważyć, że wiele krajów zdało już sobie sprawę, że nawet jeżeli dana firma ma wśród udziałowców skarb państwa, powinna być zarządzana jak najlepiej, tak, aby generowała wartość, a dobre rozwiązania ładu korporacyjnego pomagają osiągnąć ten cel.
Jacek Poświata jest dyrektorem zarządzającym McKinsey&Company Polska
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
