Najwyższy czas na pożegnanie biopaliw
Kategoria: AnalizyZamarł lub kuleje eksport zbóż z Ukrainy i Rosji. Grozi to głodem w wielu ubogich państwach świata. Obecny niedobór zbóż na świecie jest w sporej mierze sztuczny i "do zasypania" ziarnem.
Wysoka śmiertelność wśród Ukraińców wynikała z polityki rosyjskich elit bolszewickich, wymierzonej przeciwko ukraińskim chłopom.
(©Envato)
Kiedy na początku lat 30. XX wieku w Związku Radzieckim doszło do klęski głodu z powodu słabych plonów, wskaźnik śmiertelności wśród Ukraińców był znacznie wyższy niż wśród większościowej ludności rosyjskiej. Autorzy Andrei Markevich, Natalya Naumenko i Nancy Qian wskazują w swojej pracy pt. „The Political-Economic Causes of the Soviet Great Famine, 1932–33” (Polityczno-ekonomiczne przyczyny sowieckiego wielkiego głodu w latach 1932–1933; working paper NBER nr 29089), że w dużej mierze wynikało to z celowej, dyskryminacyjnej polityki gospodarczej rządu centralnego.
Analiza archiwalnych danych
Korzystając ze źródeł archiwalnych, w tym radzieckiego spisu ludności, dokumentów planistycznych i odtajnionych akt tajnej policji, badacze konstruują w swojej pracy zbiór danych dotyczących czynników demograficznych, ekonomicznych, politycznych, historycznych, geograficznych i klimatycznych dla lat 1922–1940. Ich próbka badawcza obejmuje dane z 19 guberni w trzech najludniejszych republikach Związku Radzieckiego — Białorusi, Rosji i Ukrainie — obejmujących 84 proc. całości ludności radzieckiej i 88 proc. ludności na obszarach uprawy zbóż. Badacze wykorzystują te informacje w powiązaniu z bogatymi danymi na temat składu etnicznego wielu okręgów w celu zbadania wpływu klęski głodu oraz decyzji w zakresie centralnego planowania na etnicznych Ukraińców oraz inne grupy etniczne na Ukrainie i w innych częściach Związku Radzieckiego.
W 1926 roku Rosjanie stanowili 53 proc. ludności Związku Radzieckiego, a Ukraińcy, będący największą mniejszością etniczną, stanowili 21 proc. całej populacji radzieckiej. Jednak etniczni Ukraińcy stanowili od 30 do 45 proc. spośród 10,8 mln. ofiar Wielkiego Głodu w Związku Radzieckim. Badacze szacują, że wzrost udziału etnicznych Ukraińców w populacji w danej guberni o 10 punktów procentowych wiązał się ze wzrostem wskaźnika śmiertelności na skutek klęski głodu o 0,51 punktu procentowego.
Autorzy stwierdzają, że gubernie o większym udziale ludności ukraińskiej doświadczyły większego wzrostu śmiertelności między okresem przed wybuchem klęski głodu i latami trwania klęski głodu. Te trendy widoczne są nawet po skontrolowaniu potencjalnego oddziaływania różnych czynników, w tym pogody, produkcji żywności, wskaźnika urbanizacji, a także procesu rozkułaczania – tj. polityki eliminowania zamożnych chłopów, którzy sprzeciwiali się kolektywizacji gospodarstw – oraz spadku liczby zwierząt gospodarskich na kilka lat przed wybuchem klęski głodu, które mogły wpłynąć na produkcję zbóż i zdolność do przetrwania okresu słabszych zbiorów. Co więcej, wzrost śmiertelności Ukraińców nastąpił tylko podczas klęski głodu i tylko na terenach zamieszkałych w większości przez etnicznych Ukraińców, nawet poza właściwym terytorium Ukrainy.
Dyskryminacyjna polityka gospodarcza rządu centralnego mogła odpowiadać za nawet 92 proc. zgonów etnicznych Ukraińców mieszkających wówczas na Ukrainie.
Badacze sugerują, że dysproporcjonalna śmiertelność wśród Ukraińców wynikała z polityki gospodarczej realizowanej przez rosyjskie elity bolszewickie i wymierzonej przeciwko ukraińskim chłopom. Szacują, że polityka ta odpowiadała za nawet 92 proc. zgonów etnicznych Ukraińców na Ukrainie i nawet 77 proc. zgonów etnicznych Ukraińców w innych częściach Związku Radzieckiego.
Dążąc do uzyskania kontroli nad produkcją zbóż w Związku Radzieckim, bolszewicy represjonowali Ukraińców bardziej niż inne grupy. Etniczni ukraińscy chłopi odgrywali kluczową rolę w produkcji zbóż. Byli oni największą grupą etniczną na wyznaczonych przez władze obszarach „nadwyżek zbóż”, gdzie w latach przed klęską głodu produkcja znacznie przekraczała poziomy wymagane do zaspokojenia własnych potrzeb lokalnej ludności. Wyróżniała ich także silna tożsamość grupowa, historia konfrontacji z bolszewikami w czasie wojny domowej oraz silny opór wobec podejmowanych przez radzieckie władze prób przejęcia kontroli nad rolnictwem, które odpowiadało za prawie połowę krajowego PKB.
Prześladując ukraińskich chłopów, władze w Moskwie realizowały swoje plany zdobycia kontroli nad produkcją zbóż na obszarach wiejskich. Ponadto w regionach z większą liczbą etnicznych Ukraińców bardziej intensywnie egzekwowano realizację centralnie planowanych działań, które przyczyniały się do większej śmiertelności z powodu głodu, takich jak choćby ograniczanie dostępu do traktorów.
Artykuł w wersji oryginalnej został opublikowany na platformie NBER.
(©Envato)
