Dochody emerytalne osiągane przez kobiety i mężczyzn w wieku 65 i więcej lat – jak wynika z danych Eurostatu – najbardziej zbliżone są do siebie w Estonii, gdzie różnica dochodów pomiędzy płciami (in minus dla kobiet) sięgała w 2019 r. jedynie 2 proc. W okresie poprzedniej dekady (lata 2010 – 2019) dystans ten zmniejszył się o 2,5 pkt proc. Wśród krajów unijnych najmniej zróżnicowany (biorąc pod uwagę płeć) poziom dochodów osiągają osoby w wieku emerytalnym także w Danii (różnica sięga 7,4 proc.), na Węgrzech (10,4 proc.) i w Słowacji (10,8 proc.). Te trzy ostatnie kraje dystansuje jednak pozaunijna Islandia, gdzie różnice dochodów kobiet i mężczyzn w wieku emerytalnym wynosiły w 2018 r. tylko 5,4 proc.
Na przeciwległym biegunie są kraje, o których zazwyczaj mówi się, że należą do przodujących w dążeniu do równouprawnienia płci. W Luksemburgu dochody kobiet-emerytek były w 2019 r. aż o 44,2 proc. niższe niż mężczyzn w wieku emerytalnym. W Niderlandach różnica wynosiła 39,7 proc. Do krajów, w których dochody kobiet i mężczyzn dalece (o ponad jedną trzecią) się różnią należą także Malta, Cypr, Austria, Niemcy, Wielka Brytania (w 2019 r. kraj ten był jeszcze w UE), Włochy i Szwajcaria.
Czym innym są jednak dochodowe różnice (bądź ich brak) w krajach bogatszych, a czym innym w biedniejszych. Luksemburg i Niderlandy to kraje, w których rozpiętości dochodów osiąganych przez kobiety i mężczyzn są wprawdzie największe, ale zarazem ryzyko popadnięcia w biedę (dochód poniżej 60 proc. mediany w społeczeństwie) należy do najniższych w Europie. W cieszącej się znacznie większym równouprawnieniem, jeśli chodzi o osiągane dochody Estonii ryzyko ubóstwa dotyka ponad połowę mieszkańców kraju. Jeszcze gorzej jest pod tym względem w sąsiedniej Łotwie.
Na uwagę zasługują kraje, w których w ostatnich latach dochodzi do wyraźnego przewartościowania struktury plac i dochodów, a w konsekwencji dochodów emerytalnych. Dotyczy to także krajów, w których dotychczas tradycyjnie pozycja mężczyzn była wyższa wobec kobiet. W Europie prym w tych zmianach wiodą kraje nie należące do Unii Europejskiej – Islandia i Turcja. W Islandii różnice w dochodach emerytalnych pomiędzy kobietami a mężczyznami w wieku 65 i więcej lat zmalały w poprzedniej dekadzie o blisko 20 pkt proc., z 24,7 proc. w 2010 r. do zaledwie 5,4 proc. w 2018 r. W muzułmańskiej Turcji dysproporcje dochodowe zmniejszyły się z 30,9 proc. w 2010 r. do jedynie 16,3 proc. w 2019 r.
Wśród krajów unijnych największe postępy w wyrównywaniu damsko-męskich różnic w dochodach poczyniły w poprzedniej dekadzie Grecja, Słowenia i Dania. W krajach tych dochodowe dysproporcje stopniały o ponad 10 pkt. proc. W sześciu krajach unijnych (m.in. w Słowacji, Litwie i Łotwie) statystycy odnotowują odwrotną tendencję – wzrost różnic pomiędzy dochodami mężczyzn i kobiet w wieku 65 i więcej lat. Najsilniej wzrosły ona w tym czasie na Malcie – o niemal 18 pkt. proc.
W Polsce w 2019 r. dochody kobiet w wieku 65 i więcej lat odbiegały od dochodów mężczyzn w tym samym wieku o 20,4 proc. To lepszy (z punktu widzenia kobiet) wynik niż w większości krajów Unii Europejskiej. Różnice pomiędzy dochodami kobiet i mężczyzn były w naszym kraju znacznie niższe niż wynosi średnia unijna (29,4 proc. w 2019 r., bez Wielkiej Brytanii). W poprzedniej dekadzie (lata 2010 – 2019) damsko-męskie rozpiętości dochodów zmalały w Polsce o 3,2 pkt proc., ale przejściowo były one już mniejsze (18,7 proc. w 2018 r.).
W Polsce podobnie zatem jak w większości krajów UE zmniejszały się w ostatnich latach różnice w materialnej sytuacji kobiet i mężczyzn w wieku emerytalnym. Niepokojący jest jednak rosnący od 2015 r. – jak wynika z danych Eurostatu – odsetek osób w tym wieku osiągających dochody poniżej 60 proc. mediany, co wedle definicji unijnej kwalifikuje je do kategorii zagrożonych ubóstwem. W 2015 r. odsetek ten wynosił 11,5 proc., do 2019 r. wzrósł do 17,7 proc.
>>> Eurostat o różnicach w dochodach kobiet i mężczyzn w wieku emerytalnym
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
