Autor: Aleksander Piński

Dziennikarz ekonomiczny, autor recenzji książek i przeglądów najnowszych badań ekonomicznych

Inspiracja Billa Gatesa

„Nowa psychologia sukcesu” autorstwa amerykańskiej profesor psychologii Carol Dweck, to według Billa Gatesa jedna z sześciu najlepszych książek, jakie przeczytał w 2015 r.
Inspiracja Billa Gatesa

Carol Dweck "Nowa psychologia sukcesu"

69-letnia Carol Dweck pracuje na Uniwersytecie Stanforda w USA. Kiedy rozpoczynała karierę naukową badała, jak ludzie reagują na porażki. W jednym z eksperymentów dawała dzieciom coraz trudniejsze zagadki do rozwiązania i obserwowała jak reagują, kiedy nie mogą sobie z nimi poradzić. Wiele z nich wpadało w złość. Zdumiało ją jednak, gdy jeden 10-letni chłopiec po otrzymaniu bardzo trudnego zadania zatarł ręce i krzyknął: „Uwielbiam wyzwania!”.

Są dwa główne rodzaje nastawień, z których najczęściej nie zdajemy sobie sprawy, a które mogą radykalnie wpływać na nasze życie. To nastawienie na trwałość i nastawienie na rozwój. Można bardzo szybko zorientować się, które nastawienie jest nam najbliższe. Wystarczy stwierdzić, które z poniższych twierdzeń do nasz przemawia:

1) Naszej inteligencji nie da się istotnie zmienić,

2) Można się nauczyć nowych rzeczy, ale nie można zmienić tego jak jesteśmy inteligentni,

3) Bez względu na to jak bardzo jesteśmy inteligentni zawsze możemy istotnie ten wskaźnik u siebie zmienić,

4) Zawsze można w dużym stopniu zmienić poziom własnej inteligencji.

Pierwsze dwa stwierdzenia świadczą o nastawieniu na trwałość, kolejne dwa o nastawieniu na rozwój. W nastawieniu na trwanie umysł skupia się na tym, jak zostanie oceniony przez innych. W nastawieniu na rozwój najważniejsze jest to, by się rozwijać, stawać coraz lepszym w tym, czym się zajmujemy. Różnice w nastawieniu widać już u bardzo małych dzieci.

Autorka w jednym z eksperymentów dała grupie czterolatków łatwą układankę, a potem pytała każdego z osobna, czy chce jeszcze jedną łatwą czy też nową, trudniejszą. Jedno z dzieci, które wybrało łatwą opcję oświadczyło, że „ci którzy rodzą sią mądrzy nie popełniają błędów”. Z kolei inne dziecko odpowiedziało: „A dlaczego mnie pani w ogóle o to pyta? Dlaczego miałbym chcieć robić ciągle takie same układanki?”.

Wrodzone nastawienie może mieć olbrzymi wpływ na karierę zawodową. Autorka przeprowadziła ankietę wśród studentów Uniwersytetu w Hongkongu, gdzie wszystkie wykłady są w języku angielskim, pytając ich czy byliby zainteresowani kursem dla studentów, którzy muszą poprawić swoją znajomość języka angielskiego. Następnie zadano im pytania umożliwiające stwierdzenie jakie mają nastawienie do możliwości zwiększenia swojej inteligencji. Okazało się, że ci którzy byli przekonani, iż nie mogą stać się mądrzejsi odmawiali wzięcia udziału w kursie.

Carol Dweck na własnym przykładzie pokazuje, że każdy może wpaść w pułapkę nastawienia na trwanie. W książce opowiada o tym jak – gdy była na początku swojej kariery – przechodziła późnym wieczorem obok budynku, w którym mieścił się Wydział Psychologii i zauważyła, że w części biur jeszcze paliły się światła. Pomyślała sobie, iż widocznie nie są tak mądrzy jak ona skoro o tej porze jeszcze ślęczą nad książkami. Zupełnie nie przyszło jej do głowy, że po prostu mogli być bardziej pracowici od niej.

Z książki Dweck wynika, że nastawienie można jednak zmieniać. Autorka opisuje eksperyment jaki przeprowadziła na kilkuset studentach. Najpierw dała im umiarkowanie trudne zadanie do rozwiązania. Kiedy poradzili sobie z nim pochwaliła ich. Z tym, że część pochwalono w sposób sugerujący, że to swoim wrodzonym zdolnościom zawdzięczają sukces („Wow, musisz być w tym bardzo dobry!), a część w nagrodzono pochwałą sugerującą, że dobry wynik wziął się stąd, że ciężko pracowali nad rozwiązaniem („Musiałeś naprawdę sporo pracować, by to osiągnąć) . Okazało się, że po tym zdarzeniu studenci zaczęli się inaczej zachowywać. Ci, których pochwalono za talent, częściej odmawiali rozwiązywania trudniejszych zadań. Zaczęli się bać, że mogliby sobie z nimi nie poradzić, co mogłoby – ich zdaniem – świadczyć o tym, że nie są tak mądrzy jak sądzili.

Autorka zwraca uwagę, że za różnice w osiągnięciach mężczyzn i kobiet może być częściowo odpowiedzialne nastawienie, w szczególności w przedmiotach ścisłych. Dweck pisze, że w szkole podstawowej chłopcy są średnio osiem razy częściej upominani, niż dziewczynki. Chłopcy też regularnie wyzywają się od „debili” i „kretynów” i nie przywiązują do tego większej wagi. Tak więc mają możliwość nabrać dystansu do opinii innych osób, w szczególności kiedy jest negatywna. A to ma znaczenie przy uczeniu się trudniejszych rzeczy z matematyki i fizyki, które wymagają więcej pracy i często wiążą się z dużą ilością porażek, na przykład w postaci nierozwiązanych zdań.

Oczywiście nie oznacza to, że z właściwym nastawieniem każdy może zostać drugim Einsteinem czy Chopinem, ale jeżeli chcemy maksymalnie wykorzystać nasz potencjał to nie możemy sobie sztucznie stawiać barier, które utrudniają nam uczenie się.

We wstępie autorka pisze, że to jej studenci kazali jej napisać książkę tak, by wszyscy mogli skorzystać z wiedzy którą przekazuje na wykładach. I faktycznie. Publikacja Dweck, mimo upływu dziewięciu lat od jej wydania, jest wśród 100 najlepiej sprzedających się książek ze wszystkich dziedzin i gatunków w Amazonie, wyprzedzając m.in. literacką wersję nowego filmu z serii Gwiezdne Wojny „The Force Awakens”.

O emocjach jakie wzbudza świadczy też ponad 1300 komentarzy od czytelników. A także to, że najbogatszy człowiek świata, Bill Gates, umieścił ostatnio książkę Dweck wśród sześciu najlepszych publikacji, jakie przeczytał w 2015 r. Kilka tygodni temu na swoim blogu opublikował też jej własną recenzję.

Jeżeli ktoś jeszcze nie zetknął się z książką Dweck to koniecznie powinien po nią sięgnąć. Nie dlatego, że jest szczególnie dobrze napisana, bo nie jest, ale dlatego że wiedza którą przekazuje może faktycznie zmienić życie na lepsze. I to nie tylko osób, które tę książkę przeczytają, ale także ich dzieci czy podwładnych. A w szczególności warto by było, by tę książkę przeczytał każdy polski nauczyciel. Wiele wad polskiego systemu edukacji wynika właśnie z przekonania, iż dzieci dzielą się na mądre i głupie i niewiele da się z tym zrobić.

Carol Dweck "Nowa psychologia sukcesu"

Otwarta licencja


Tagi