(©Envato)
Od czasu globalnego kryzysu finansowego polityka makroostrożnościowa stała się – obok polityki pieniężnej – ważnym narzędziem w instrumentarium polityki gospodarczej. Zrodziło to szereg strategicznie ważnych pytań. Jakie interakcje istnieją między polityką makroostrożnościową a polityką pieniężną? Czy te dwie polityki należy traktować jako uzupełniające się, czy raczej zamienne? Do jakiego stopnia krajowa polityka makroostrożnościowa i zarządzanie przepływem kapitału są w stanie zrównoważyć efekty polityki pieniężnej innych państw?
Pomimo zainteresowania władz, nie opracowano dotąd stałych ram analitycznych w odniesieniu do podstawowych wątków debaty. W szczególności dane empiryczne na temat skali wpływu polityki makroostrożnościowej na transmisję monetarną oraz hamowanie przenoszenia się wstrząsów na inne kraje są nadal skąpe, zwłaszcza gdyby miały uwzględniać szeroką i zróżnicowaną paletę krajów. Ostatnia inicjatywa International Banking Research Network (IBRN) dąży to wypełnienia tej luki. Inicjatywa IBRN jest znakomitym uzupełnieniem rozpoczętego ostatnio ważnego projektu badawczego MFW, w ramach którego bada się możliwość połączenia tych narzędzi w ramach „Zintegrowanego Mechanizmu Polityki” (Adrian i Gopinath, 2020).
Wspólny paradygmat analityczny International Banking Research Network
Inicjatywa IBRN, ogłoszona niedawno w specjalnym wydaniu Review of International Economics, analizuje sposób, w jaki interakcja polityki pieniężnej i makroostrożnościowej generuje efekt rozlania (spillover effect) za pośrednictwem akcji kredytowej globalnych banków. Projekt uwzględnia w szczególności dorobek dwóch poprzednich inicjatyw IBRN, w ramach których rozpatrywano osobno transgraniczną transmisję działań zarówno polityki pieniężnej, jak i makroostrożnościowej poprzez akcję kredytową banków (streszczenia dostępne w Buch i Goldberg, 2017 oraz Buch i in., 2019).
Dane empiryczne pozyskano w sześciu badaniach, prowadzonych wspólnie przez ekonomistów z 11 banków centralnych, a obejmujących doświadczenia Stanów Zjednoczonych (Liu i in. 2020); Wielkiej Brytanii i Francji; Niemiec; Niderlandów i Irlandii; Chile, Meksyku i Rosji; a także Norwegii i Szwecji. Uzupełnieniem tych badań, wykorzystujących dane z heterogenicznych paneli poszczególnych banków oraz wspólną strategię empiryczną, jest badanie poszczególnych krajów z wykorzystaniem danych sektora bankowego zagregowanych na poziomie krajowym. Zostało ono przeprowadzone przez ekonomistów z Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) (Avdjiev i in. 2021). Kraje uczestniczące w badaniu różnią się znacznie pod względem modeli polityki pieniężnej i makroostrożnościowej, struktury sektora bankowego oraz ogólnego otoczenia makroekonomicznego. Należą do nich zarówno największe gospodarki zaawansowane, jak i wiele znaczących rynków wschodzących. W badaniach bazowych zastosowano zestaw specyfikacji w celu określenia efektów interakcji polityki pieniężnej i ostrożnościowej. Istnieje zasadniczo kilka różnych przypadków interakcji tych polityk do zbadania przez zespoły.
W szczególności badania te pokazują, jak ważne jest uwzględnienie heterogeniczności reakcji banków na działania z zakresu polityki pieniężnej i makroostrożnościowej. Heterogeniczność jest z kolei odzwierciedleniem pozycji kapitałowej i płynności poszczególnych banków, ich profilu ryzyka, dostępu do różnych rodzajów finansowania, takich jak finansowanie poprzez rynek hurtowy, dostępności zabezpieczeń czy dostępu do sieci bankowej działającej w skali międzynarodowej, które same w sobie są symptomem niedoskonałości rynku.
Kto jest odpowiedzialny za politykę makroostrożnościową w Unii Europejskiej?
Zespoły badawcze zachęcano, by w badaniu koncentrowały się na tych aspektach, które mają największe znaczenie dla danego kraju. Na przykład zespół z kraju A miałby do wyboru pytania badawcze:
Wnioski
Z analiz dotyczących poszczególnych krajów wyłaniają się trzy główne wnioski:
1) Istnieją znaczące interakcje pomiędzy polityką pieniężną a makroostrożnościową.
Polityka makroostrożnościowa krajów kredytobiorców może częściowo równoważyć skutki polityki pieniężnej prowadzonej w krajach rdzenia. Efekt ten występuje w przypadku wschodzących gospodarek rynkowych, takich jak Chile, Meksyk i Rosja, oraz krajów rozwiniętych, takich jak Norwegia i Szwecja. Chociaż efekty te są statystycznie istotne, badania w poszczególnych krajach wykazują różną skalę kompensacji, co sugeruje zróżnicowanie skuteczności tych instrumentów w neutralizowaniu zagranicznej polityki pieniężnej.
To samo dotyczy interakcji krajowej polityki pieniężnej i makroostrożnościowej w mniejszych krajach unii walutowej, choć wyniki są bardziej zróżnicowane. Podczas gdy wyniki dla Irlandii wskazują, że polityka ostrożnościowa tłumi transmisję polityki pieniężnej strefy euro na akcję kredytową w zakresie kredytów hipotecznych, to w bankach holenderskich na przyrost kredytów hipotecznych wpływają jedynie szoki polityki pieniężnej EBC, a nie polityka ostrożnościowa.
Ponadto krajowa polityka makroostrożnościowa w Stanach Zjednoczonych znacząco wpływa na transmisję krajowej polityki pieniężnej na akcję kredytową za granicą. Ta ważna obserwacja pokazuje zakres, w jakim polityka makroostrożnościowa w krajach źródłowych może łagodzić międzynarodowe efekty rozlania krajowej polityki pieniężnej.
Polityka makroostrożnościowa w Stanach Zjednoczonych znacząco wpływa na transmisję krajowej polityki pieniężnej na akcję kredytową za granicą.
2) Charakterystyka na poziomie banku jest podstawowym czynnikiem determinującym transmisję transgraniczną.
Kluczowe cechy konkretnego banku, takie jak jego wielkość czy status globalnego banku o znaczeniu systemowym, odgrywają pierwszorzędną rolę w transmisji polityki pieniężnej.
3) Wpływ polityki makroostrożnościowej różni się znacznie dla poszczególnych instrumentów polityki ostrożnościowej.
Wpływ polityki makroostrożnościowej na akcję kredytową banków różni się znacznie w zależności od konkretnych instrumentów polityki ostrożnościowej. Dane dotyczące Irlandii sugerują na przykład, że zwłaszcza polityka ostrożnościowa ukierunkowana na kredytodawcę ma istotny wpływ na przyrost kredytów hipotecznych. Różnice w przypadku poszczególnych instrumentów po części odzwierciedlają fakt, że niektóre z nich są na przykład cykliczne, a inne strukturalne. Na potrzeby odpowiedniego kształtowania polityki trzeba więc dokonać szczegółowej analizy.
Uwagi końcowe
Badania IBRN, w ramach szeregu inicjatyw, pokazały, w jaki sposób interakcje poszczególnych polityk wpływają na transgraniczne przepływy bankowe.
W ramach obecnej inicjatywy stwierdzamy, że w odpowiedzi na rozluźnienie krajowej polityki pieniężnej banki z krajów rdzenia zwiększają akcję kredytową za granicą, w szczególności na rzecz gospodarek wschodzących. Ekspansja ta jest jednak mniej wyraźna w przypadku tych banków, które są bardziej ograniczone kapitałowo, w szczególności poprzez działania makroostrożnościowe podejmowane przez ich władze krajowe, które ograniczają wzrost akcji kredytowej banków o niższej kapitalizacji.
Dane przedstawione zarówno z perspektywy krajów pochodzenia kredytu, jak i krajów otrzymujących kredyt wskazują, że przenoszenie się skutków polityki pieniężnej poprzez transgraniczną akcję kredytową banków może być również częściowo kompensowane przez środki ostrożnościowe podejmowane w krajach otrzymujących kredyty, choć skala tej kompensacji jest różna. Wstępne dane wskazują na to, że polityka ostrożnościowa państw pochodzenia środków ma zwykle większy efekt rozlania niż polityka ostrożnościowa państw otrzymujących kredyty.
Ta i poprzednie inicjatywy IBRN konsekwentnie dostarczają dowodów na znaczące transgraniczne efekty rozlania działań w ramach polityki pieniężnej i makroostrożnościowej, przy czym heterogeniczność banków jest istotna dla zrozumienia tej transmisji, jak również interakcji tych działań.
Matthieu Bussière – Director, Directorate Economics and International and European Relations, Banque de France
Jakob de Haan – Former Head of Research, De Nederlandsche Bank (DNB); Professor of Political Economy, University of Groningen
Robert Hills – Senior Manager, Monetary and Financial Conditions, Bank of England
Artykuł ukazał się na portalu VoxEU. Tam też znajduje się jego bibliografia.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
