Wyniki analizy sugerują, że kobiety wykazują bardziej „jastrzębie” podejście do polityki pieniężnej, a heterogeniczność komitetów polityki pieniężnej może mieć wpływ na ich decyzje.
Kobiety coraz częściej zasiadają w organach banków centralnych. Według stanu na czerwiec 2018 roku, kierowały – tymczasowo lub na stałe – 13 bankami centralnymi. Najbardziej znanymi kobietami stojącymi na czele banków były Elwira Nabiullina w Rosji i Karnit Flug w Izraelu, nie wspominając nawet o doświadczeniach Janet Yellen w Stanach Zjednoczonych. Wciąż jednak niewiele wiadomo na temat roli kobiet i jej ewolucji w komitetach polityki pieniężnej na całym świecie.
Dlaczego tak ważne jest zrozumienie zjawiska niedostatecznej reprezentacji kobiet w zarządach banków centralnych? Jedną z możliwych odpowiedzi na to pytanie jest istnienie związku pomiędzy płcią a awersją do ryzyka, która może mieć wpływ na sposób kształtowania polityki pieniężnej.
Literatura dotycząca komitetów polityki pieniężnej dotychczas skupiała się na badaniu, w jaki sposób skład komitetów banków centralnych może wpływać na prowadzoną przez nie politykę pieniężną, a w szczególności na stopień aktywizmu, tj. natężenia gołębiego czy jastrzębiego podejścia do polityki monetarnej.
Skład takich komitetów, włącznie z ich poziomem różnorodności, wydaje się mieć znaczenie. Blinder (2007) oraz Blinder i Morgan (2005, 2008) argumentują w swoich pracach, bazujących na eksperymentalnym podejściu badawczym, że komitety mogą podejmować bardziej efektywne decyzje w zakresie polityki pieniężnej dzięki heterogeniczności i różnorodności. Besle i in. (2008), Hix i in. (2010) oraz Eijffinger i in. (2018) twierdzą, że heterogeniczność może nawet wywoływać pewne prawidłowości w zakresie kształtowania polityki pieniężnej, co teoretycznie umożliwia zmienianie składu zarządu danego banku w celu wpływania na jego przyszłe decyzje w zakresie polityki pieniężnej.
Ale jeśli heterogeniczność rzeczywiście ma znaczenie, to jakie cechy osobowe członków są ważne w kształtowaniu polityki pieniężnej?
Chappell Jr. i McGregor (2000) byli jednymi z pierwszych badaczy, którzy zwrócili w tym kontekście uwagę na płeć. Analizowali oni głosowania członków Federalnego Komitetu do spraw Operacji Otwartego Rynku (Federal Open Market Committee – FOMC) w okresie 1966-1996, oceniając zarazem ich postawę jako gołębią czy jastrzębią. Spośród siedmiu kobiet, które zasiadały w tym okresie w zarządzie banku, sześć znalazło się w gronie 13 najbardziej gołębich członków. Bennani i in. (2018) analizowali decyzje Rezerwy Federalnej w zakresie polityki pieniężnej w okresie 1994-2008 i stwierdzili, że podczas rozpatrywanych 121 posiedzeń, członkowie płci żeńskiej często wyrażali sprzeciw wobec podejmowanych decyzji. Jednak te najnowsze odkrycia dotyczące roli płci w polityce pieniężnej są albo ograniczone do pojedynczego banku centralnego, albo wiążą wyniki w zakresie inflacji z charakterystyką zarządu.
W opublikowanej niedawno pracy (Masciandaro i in. 2018) zbudowaliśmy nowy zbiór danych dotyczących obecności kobiet w komitetach polityki pieniężnej banków centralnych, obejmujący 103 państwa w okresie 2002-2016. Stworzenie kompleksowego zbioru danych dotyczących składów banków centralnych jest trudnym zadaniem. Dokumenty banków centralnych nie są dostępne w internecie i w większości zawierają one jedynie nazwiska członków zarządu, bez jednoznacznej identyfikacji ich płci. W związku z tym konieczne jest wyszukiwanie indywidualnych nazwisk.
Nowy zbiór danych pozwala nam na przedstawienie pełnego obrazu udziału obu płci w zarządach banków centralnych na przestrzeni czasu.
Stwierdziliśmy, że w około 20 proc. badanych państw w komitetach polityki pieniężnej nigdy nie zasiadały kobiety. Pomiędzy poszczególnymi krajami istnieje jednak znaczna różnorodność: średni udział kobiet wynosi 14 proc., natomiast maksymalny wynik na poziomie 60 proc. zanotowany został w Kanadzie, Szwecji, Serbii i Bułgarii.
Obserwujemy ogólną tendencję wzrostu średniego udziału kobiet w komitetach polityki pieniężnej, z poziomu 11 proc. w 2002 roku do 16 proc. w 2016 roku. Wzrost ten był bardziej wyraźny po 2012 roku. Co więcej, tendencja ta nie jest związana ze wzrostem średniej liczebności komitetów, która w analizowanym okresie pozostała prawie niezmieniona i wynosiła około siedmiu członków. Odnotowano również stały wzrost odsetka kobiet pełniących funkcję gubernatora lub zastępcy gubernatora banku, z poziomu poniżej 9 proc. do około 16 proc. Jeśli skupimy się w szczególności na kobietach gubernatorach, ich odsetek był stabilny do 2012 roku, a następnie znacznie wzrósł.
Biorąc pod uwagę heterogeniczny rozkład udziału kobiet w komitetach polityki pieniężnej poszczególnych banków centralnych, zbadaliśmy, jakie cechy związane są z większym udziałem kobiet. Znaleźliśmy mało dowodów na istnienie związku między cechami poszczególnych państw, takimi jak indeks równości płci, poziom dochodów czy charakterystyka systemu prawnego, a obecnością kobiet w komitetach. Znaleźliśmy jednak dowody wskazujące, że proporcja płci (wyższy udział kobiet) wśród ogółu pracowników banku centralnego jest powiązana z większą obecnością kobiet w komitetach.
Czy rosnąca obecność kobiet ma znaczenie dla kształtowania polityki monetarnej?
Wyniki naszego badania wskazują, że przy takim samym poziomie inflacji większy udział kobiet w komitecie polityki pieniężnej banku centralnego wiąże się z wyższą stopą procentową. Jeśli chodzi o siłę tej zależności, to wzrost inflacji o jeden punkt procentowy skutkuje stopą procentową wyższą o 30 punktów bazowych w banku centralnym z 50-procentowym udziałem kobiet w organie decyzyjnym, w porównaniu ze stopą procentową w banku centralnym z 10-procentowym udziałem kobiet. Sugeruje to, że kobiety w bankach centralnych wykazują bardziej „jastrzębie” podejście, tj. bardziej agresywnie zwalczają inflację.
Nasza praca stanowi nowatorski wkład potwierdzający pogląd, że skład komitetów polityki pieniężnej, a w szczególności ich heterogeniczność, może mieć ważne implikacje dla kształtowania polityki pieniężnej. Dodatkowo nasze wyniki wydają się ściśle odzwierciedlać wnioski z szerszej literatury dotyczącej reprezentacji kobiet w zarządach spółek, tj. że kobiety wykazują większą awersję do ryzyka niż mężczyźni i podejmują bardziej konserwatywne decyzje.
Donato Masciandaro – profesor ekonomii oraz Szef Katedry Ekonomii Regulacji Finansowych, Uniwersytet Bocconi
Paola Profeta – profesor nadzwyczajny ekonomii publicznej i koordynator inicjatywy „Dondena Gender Initiative”, Uniwersytet Bocconi
Davide Romelli – adiunkt w dziedzinie ekonomii, Trinity College, Dublin
Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
