Olga Szczepańska: Banki centralne są niezależne, gdy mogą działać długofalowo
Kalendarz polityczny z natury rzeczy jest krótkoterminowy, a bank centralny chce mieć dłuższą perspektywę, aby realizować swój mandat: zabezpieczyć stabilność pieniądza i stabilność finansową. Na efekty tych działań czeka się dłużej niż kwartał – mówi dr Olga Szczepańska, dyrektor Departamentu Stabilności Finansowej NBP.
Niezależność banków centralnych wzięła się nie z badań naukowych, lecz z praktyki – podkreśliła rozmówczyni „Obserwatora Finansowego”.
„Lata 70. XX w. to inflacja w Stanach Zjednoczonych niemalże dwucyfrowa przez długi czas. Inne kraje również doświadczyły tego problemu. I potrzebna była reakcja, żeby tę inflację zwalczyć. Wymagało to trudnych decyzji: wysokich stóp procentowych, wysokich kosztów kredytu (…) W USA stery Rezerwy Federalnej przejął wówczas Paul Volcker, który właśnie takie decyzje podejmował i były one bardzo kosztowne dla gospodarki i dla rynku pracy, ale przyniosły rezultaty. (…) W efekcie zaczęto zastanawiać się co zrobić, żeby krótkoterminowe interesy polityczne przekuć na długoterminową perspektywę działania banków centralnych. To możliwe tylko wówczas, kiedy decydenci odpowiedzialni za walkę z inflacją mają w pełni niezależną pozycję, mogą myśleć długofalowo” – mówiła o początkach wcielania w życie idei niezależności banków centralnych dr Olga Szczepańska.
Podkreśliła, że banki centralne na większą odpowiedzialność zareagowały też większą transparentnością. Zaczęły realizować politykę bezpośredniego celu inflacyjnego i inflację w tym celu z sukcesem utrzymywały. Tłumaczyły przy tym swoje działania opinii publicznej. Dlatego gdy nadszedł Wielki Kryzys Finansowy lat 2007–2008, bez wahania powierzono im nowe zadania.
„Polityka makroostrożnościowa jest nowym obszarem zainteresowania banków centralnych i innych instytucji sieci bezpieczeństwa finansowego. Proszę zwrócić uwagę, że została wprowadzona właśnie w Wielkim Kryzysie 2007–2008. Ma wiele nowych narzędzi analitycznych, nowych instrumentów i wydaje mi się, że dzięki zastosowaniu tej właśnie polityki, mimo jej krótkiego doświadczenia, możemy sobie pogratulować. W czasie, który był niespodziewanym szokiem dla gospodarki i dla systemu finansowego jak epizody wojenne i inne ryzyka geopolityczne, nie mamy bezpośrednich oznak kryzysu finansowego. Wszystkie gospodarki wysokorozwinięte na razie świetnie sobie z tym trudnym okresem poradziły” – oceniła dyrektor DSF NBP.
Rozmówczyni „Obserwatora Finansowego” mówiła też o tym, że różnice między politykami a bankierami centralnymi są naturalne. Część z nich wynika z różnego czasu oczekiwania na rezultaty swoich działań.
„Politycy w naturalny sposób chcą pozytywne wieści przynosić (…) Natomiast instytucje takie jak bank centralny chciałyby mieć tę perspektywę dłuższą i móc realizować swój mandat, bo w ustawie mają zadanie zabezpieczenia stabilności pieniądza czy stabilności finansowej. A to wymaga myślenia w trochę dłuższej perspektywie niż trzy miesiące czy nawet rok” – podsumowała Olga Szczepańska.
W latach 90. XX w. wydawało się, że patent na prowadzenie polityki pieniężnej jest znany. Kraje małe, o otwartej gospodarce i swobodnych przepływach finansowych, powinny zrezygnować z prowadzenia własnej polityki monetarnej i przywiązać kurs swojego pieniądza do zagranicznej waluty dominującej w obrotach handlu zagranicznego. Oczywiście takie rozwiązanie wymagało prowadzenia odpowiedzialnej polityki budżetowej i zaufania rynków finansowych wykluczające raptowny odpływ zagranicznego finansowania.
Banki centralne w 2023 r. kontynuowały politykę zwiększania rezerw złota. Trend ten trwa nieprzerwanie od globalnego kryzysu finansowego, pod wpływem którego nastąpiła decydująca zmiana nastawienia banków do złota.
Narodowy Bank Polski pełni istotną rolę w zapewnieniu stabilności systemu finansowego, a szczególnie sektora bankowego. W zakresie nadzoru finansowego jego rola ulegała zmianom. W latach 1989-2007 NBP był bezpośrednio zaangażowany w nadzór nad bankami, a od 2015 r. pełni wiodącą funkcję w nadzorze makroostrożnościowym.
Chiny przedstawiły we wrześniu 2024 r. kompleksowy program działań stymulacyjnych gospodarki krajowej, będący jednym z największych w historii. Doprowadziło to do silnych wzrostów na chińskich giełdach, rosły też ceny surowców wykorzystywanych w sektorze nieruchomości.
Polskie rezerwy złota osiągnęły już ponad 400 ton. Tym samym Polska aspiruje do bycia w elitarnej grupie krajów posiadających największe rezerwy złota na świecie. Podjęte działania wpisują się w długoterminową strategię budowania wiarygodności i wypłacalność polskiej gospodarki – ogłosił prezes NBP prof. Adam Glapiński podczas październikowej konferencji poświęconej ocenie bieżącej sytuacji ekonomicznej.
Kapitalizm oznacza oddanie kontroli nad złożoną gospodarką w ręce miliardów niezależnych konsumentów, przedsiębiorców i pracowników oraz pozwolenie im na samodzielne decydowanie, co poprawia jakość ich życia. To dlatego mówienie o przejmowaniu kontroli nad kapitalizmem oznacza właściwie, że rządy przejmują kontrolę nad obywatelami – ostrzega Johan Norberg w „Manifeście Kapitalistycznym”.
Medialne dyskusje dotyczące projektu ustawy budżetowej na ogół koncentrują się na przyziemnych kwestiach: kto i ile otrzyma pieniędzy oraz komu i ile pieniędzy zostanie zabrane. Najważniejszym jednak problemem jest zdolność do finansowania potrzeb pożyczkowych państwa zarówno w krótkiej, jak i w dłuższej perspektywie.
Dołączyliśmy do ponad 60 państw posiadających własną strategię na rzecz edukacji finansowej. To efekt starań osób, którym na sercu leży podniesienie kompetencji finansowych Polek i Polaków.
Mam nadzieję, że w marcu będzie taka projekcja, która merytorycznie skłoni członków Rady do rozpoczęcia cyklu obniżek – powiedział prof. Adam Glapiński i dodał, że złagodził swoje nastawienie w stosunku do wrześniowej konferencji.
Indie pod względem wartości PKB są piątą, a przed końcem dekady staną się trzecią gospodarką świata. Aby jednak znaleźć swoje miejsce w globalnych łańcuchach wartości muszą stawić czoła wielu kluczowym problemom.
W amerykańskiej polityce dużo się dzieje. Najpierw telewizyjna debata i medialnie katastrofalny występ Joe Bidena, potem kilka tygodni spekulacji, co dalej z jego startem, wreszcie decyzja o wycofaniu się z wyścigu prezydenckiego i namaszczenie Kamali Harris. Wszystko to rodzi niepewność na rynkach, która będzie wzrastać w miarę zbliżania się terminu głosowania w listopadzie 2024 r.
O wyzwaniach przed jakimi stanęła polityka pieniężna banku centralnego w czasie polikryzysów – pandemicznego, popandemicznego i energetycznego będącego skutkiem wojny w Ukrainie – można przeczytać w najnowszej książce „Narodowy Bank Polski w czasie megaszoków ekonomicznych po pandemii i w kryzysie energetycznym” prof. Adama Glapińskiego, prezesa NBP.
Saudi Vision 2030, w której inwestycje liczone są nie w milionach, ale miliardach dolarów, to totalna reforma państwa. Warto przyjrzeć się jej osiągnięciom na półmetku wdrażania.
O sytuacji fiskalnej, która choć staje się trudniejsza, to nadal mieści się w ramach ratingu na poziomie „A2”, a także o postępowaniu w sprawie wstępnego wniosku o postawienie prezesa NBP przed Trybunałem Stanu – wypowiedział się dla PAP Biznes Steffen Dyck, główny analityk agencji ratingowej Moody's na Polskę.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Przełomowym pomysłem ekonomicznym zrywającym z dotychczasowym paradygmatem opieki społecznej okazuje się bezwarunkowy dochód podstawowy. Część osób uznaje go za klucz do pokonania bolączek stechnicyzowanej gospodarki. Zdaniem innych – to idea tyleż kosztowna co utopijna.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
