Według szacunków Światowej Organizacji Handlu (WTO), wolumen polskiego eksportu wzrósł w 2018 r. o 3,7 proc. w porównaniu z 2017 r. (wobec wzrostu o 7,7 proc. w 2017 r.). Była to więc najniższa dynamika polskiego eksportu od czasu światowego kryzysu w latach 2008 – 2009. Wyraźne obniżenie się dynamiki polskiego eksportu spowodowane było przede wszystkim obniżeniem się tempa wzrostu handlu światowego.
Dynamika światowych obrotów obniżyła się z 4,6 proc. w 2017 r. do 3,0 proc. w 2018 r. Tempo wzrostu handlu międzynarodowego według najważniejszych regionów było bardzo zróżnicowane. Najniższą dynamikę importu w 2018 r. odnotowano w Unii Europejskiej (nie licząc spadku importu na Bliskim Wschodzie), na którą przypada 80 proc. polskiego eksportu. Import w krajach Unii w 2018 r. zwiększył się zaledwie o 1,4 proc. Niski wzrost popytu na produkty pochodzące z zagranicy był z jednej strony wynikiem spadku importu w Wielkiej Brytanii (w dużej mierze wynikającego z niepewności związanej z opuszczenia przez ten kraj UE) oraz jego stagnacji we Francji i Włoszech, z drugiej zaś strony spowodowany silnym pogorszeniem się koniunktury w branży motoryzacyjnej, która jest zdecydowanie największym europejskim eksporterem. To z kolei znalazło odzwierciedlenie w obniżeniu się dynamiki eksportu UE do 1,5 proc., w tym Niemiec do zaledwie 0,9 proc. Ponadto negatywny wpływ na dynamikę polskiego eksportu miało także silne wyhamowanie popytu na zagraniczne towary w Rosji i pozostałych krajach byłego ZSRR.
Obok osłabienia popytu na zagraniczne produkty w Europie, do obniżenia się realnej dynamiki polskiego eksportu przyczyniło się dalsze zmniejszenie wpływu czynników poza popytowych.
Wśród nich największe znaczenie miał napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Ilustruje to zmniejszająca się różnica między dynamiką polskiego eksportu i dynamiką światowych obrotów. W okresie szybkiego napływu inwestycji zagranicznych, w latach 2001 – 2008 różnica ta kształtowała się średnio na poziomie 7,8 p.p., natomiast po kryzysie, tj. w latach 2012 – 2017 obniżyła się do 3,5 p.p. W 2018 r. była ona najniższa od początku obecnego stulecia – polski eksport rósł o 0,7 p.p. szybciej w porównaniu ze światowym handlu. Tendencja ta dotyczy także pozostałych krajów Europy Środkowej i Wschodniej oraz ogólnie eksportu gospodarek wschodzących.
Po kryzysie finansowym udział krajów rozwiniętych w światowym eksporcie pozostaje praktycznie stabilny (w 2018 r. kształtował się on na poziomie 53,2 proc.). Wynika to z zahamowania procesu przenoszenia produkcji z krajów rozwiniętych do krajów rozwijających się, który silnie wpłynął na przyspieszenie światowych obrotów handlowych w pierwszej dekadzie XXI w.
Pomimo osłabienia, wzrost polskiego eksportu ponownie okazał się wyższy w porównaniu z dynamiką handlu światowego. Dynamika polskiego eksportu pozostała także jedną z najwyższych w Unii Europejskiej. Spośród krajów UE najwyższą dynamikę eksportu w 2018 r. odnotowała Irlandia, gdzie wolumen eksportu zwiększył się o 15,4 proc., a spośród nowych państw członkowskich UE – Estonia i Słowenia.
Także dane w wyrażeniu nominalnym pokazują relatywnie wysoką dynamikę polskiego eksportu. Wartość światowego handlu wyrażona w dolarach amerykańskich zwiększyła się w 2018 r. o 8,5 proc., a wartość polskiego eksportu zwiększyła się o 11,3 proc. w porównaniu z 2017 r. Szybszy nominalny wzrost polskiego eksportu w porównaniu z eksportem światowym przyczynił się do zwiększenia udziału Polski w światowym eksporcie. W 2018 r. wartość polskiego eksportu według WTO wyniosła 261 mld dol., co stanowiło 1,34 proc. światowego eksportu. W porównaniu z 2017 r. udział Polski w światowym eksporcie zwiększył się o 0,02 p.p., jednak mniej niż w ostatnich pięciu latach (2013 – 2017 zwiększał się średnio o 0,06 p.p.).
Od trzech lat Polska pod względem wartości eksportu zajmuje dwudzieste drugie miejsce na świecie. Wartość polskiego eksportu w 2018 r. była większa m.in. w porównaniu z Australią, Tajlandią, Malezją i Brazylią.
Wysoki wzrost gospodarczy w Polsce sprawił, że wzrost importu okazał się silniejszy niż wzrost eksportu. Według WTO wolumen polskiego importu zwiększył się o 5,7 proc. (wobec wzrostu o 8,1 proc. w 2017 r.), a więc prawie dwukrotnie wyprzedzał dynamikę handlu światowego. Spośród 20 największych importerów świata wyższą dynamiką importu odnotowały jedynie Chiny.
Udział Polski w światowym imporcie był w 2018 r. dokładnie taki sam jak w światowym eksporcie – 1,34 proc. (zwiększył się o 0,05 p.p. w porównaniu z 2017 r.). Dzięki wysokiej dynamice importu Polska przesunęła się na dziewiętnastą pozycję wśród największych importerów na świecie. W porównaniu z 2017 r. Polska wyprzedziła pod względem wartości importu gospodarki Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Rosji.
Artykuł wyraża prywatne poglądy autora i nie reprezentuje oficjalnego stanowiska NBP.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
