Polskie obligacje skarbowe są aktualnie najatrakcyjniejszym instrumentem finansowym na międzynarodowym rynku. Wypadają bardzo korzystnie na tle amerykańskich i europejskich papierów dłużnych głównie ze względu na wyższy poziom oprocentowania. Na 10-letnich polskich obligacjach można było zarobić nawet 3,5 proc.
W przypadku obligacji skarbowych wpływ na wysokość oprocentowania ma przede wszystkim wysokość podstawowej stopy procentowej banku centralnego. Nie jest to jednak jedyny element istotny dla dochodowości tych papierów. Na poziom rentowności obligacji danego kraju wpływa także wskaźnik długu do produktu krajowego brutto. Jest to wielkość długu publicznego podzielonego przez PKB. Wskaźnik pokazuje, czy finanse danego państwa są w dobrej kondycji, czy może wielkość długu osiąga niebezpieczny poziom. Generalna reguła jest taka: poziom wskaźnika poniżej 50 proc. jest uznawany za bezpieczny, a jeżeli przewyższa 90 proc., uznaje się państwo za strefę zagrożenia.
Duże państwa o stabilnym poziomie wzrostu gospodarczego oraz wysokiej wiarygodności na międzynarodowych rynkach są jednak w stanie prawidłowo funkcjonować i terminowo regulować swoje zobowiązania nawet przy wyższym poziomie długu. Przykładem są Stany Zjednoczone, których dług przewyższa już 100 proc. PKB. USA zajmują 5. miejsce na świecie pod względem wielkości zadłużenia, a mimo to amerykańskie papiery dłużne wciąż cieszą się dużym zainteresowaniem wśród inwestorów. Najwyższy wskaźnik długu w stosunku do PKB ma Japonia . Przewiduje się, że globalna średnia wyniesie w tym roku 55,7 proc. długu w stosunku do PKB.
Jedynym aspektem, który negatywnie odznacza się na polskich skarbowych papierach dłużnych, jest rating. Polski rating inwestycyjny według S&P jest taki sam jak Irlandii, która od dłuższego czasu boryka się z problemami z zadłużeniem oraz ma ponad dwa razy wyższy dług niż Polska.
Zysk i ryzyko
Lokując swoje oszczędności w polskie obligacje skarbowe, inwestor zapewnia sobie stosunkowo wysokie dochody przy ograniczonym ryzyku i wysokiej płynności. Odrobinę gorsza– choć również atrakcyjna – jest sytuacja na rynku brytyjskim. Zdecydowanie niższą dochodowością papierów dłużnych cechują się np. Niemcy, Francja i Japonia. O wiele wyższy stopień ryzyka z kolei mają np. Hiszpania, Portugalia i Włochy. Osoby lokujące swój kapitał w polskich obligacjach skarbowych zapewniają sobie optymalną strukturę zysku, ryzyka i poziomu płynności spośród dostępnych na rynku skarbowych papierów dłużnych (zobacz: Tabela 1).
(infografika Dariusz Gąszczyk)
Na światowych rynkach
W pierwszych dniach września Europejski Bank Centralny podjął decyzję o obniżce stóp procentowych. Benchmarkowa stopa procentowa kredytu refinansowego wynosi obecnie 0,05 proc., stopa oprocentowania depozytów 0,2 proc., a stopa kredytu 0,3 proc. Są to najniższe stopy procentowe w historii strefy euro. EBC w desperacji sięga już po niekonwencjonalne środki prowadzenia polityki monetarnej, które mają na celu przywrócenie inflacji do poziomu określonego przez cel inflacyjny (2 proc.). W październiku bank rozpocznie skup papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABS). Przewidywane jest dalsze prowadzenie luźnej polityki monetarnej głównie poprzez metody inne niż obniżanie stopy procentowej, np. wspieranie banków w celu zwiększenia akcji kredytowej, dalszy skup aktywów. Przyczyną tego stanu rzeczy jest słabnąca kondycja gospodarek strefy euro: wzrost gospodarczy jest prawie zerowy, inflacja poniżej celu inflacyjnego, a bezrobocie spada w małym stopniu.
Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku Stanów Zjednoczonych. Tutaj możliwy jest istotny wzrost rentowności obligacji amerykańskich w związku z oczekiwanym na połowę przyszłego roku zacieśnianiem polityki monetarnej przez Fed. Analitycy oczekują podwyżek stóp procentowych, ponieważ umacnia się gospodarka światowego mocarstwa: wzrost gospodarczy jest coraz wyższy oraz spada stopa bezrobocia.
W Polsce przewidywany jest dalszy spadek stóp procentowych. Potwierdzają to słowa szefa Narodowego banku Polskiego Marka Belki, który na konferencji po ostatnim posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej powiedział, że obniżki stóp są bardzo prawdopodobne.
Hossa na rynku polskich skarbówek jest wspomagana nie tylko przez NBP, ale również przez luźną politykę monetarną EBC i Fed. Sprzyjają one napływowi kapitału zagranicznego na rodzimy rynek. Dodatkowo na rentowność polskich papierów dłużnych wpływa pogarszająca się perspektywa wzrostu PKB, deflacja w lipcu oraz sankcje w kontaktach handlowych z Rosją.
Zgodnie z zasadą ryzyka stopy procentowej w inwestycjach o stałym dochodzie korzystniej jest lokować środki pieniężne, gdy przewidywany jest spadek stóp procentowych. Jest to argument przemawiający na korzyść polskich papierów skarbowych. Pomimo wielu przewag gospodarczych państw zachodnich to polskie obligacje skarbowe są aktualnie najatrakcyjniejszym instrumentem finansowym biorąc pod uwagę relację zysku i ryzyka.
Wedle analityków bardzo prawdopodobne jest utrzymanie się tego trendu na polskim rynku obligacji. Ceny papierów dłużnych będą nadal rosły. Bodźcem do rozpoczęcia korekty mogą stać się dopiero dyskontowanie przez rynek wzrostu amerykańskich stóp procentowych, zdyskontowanie cyklu obniżek stóp procentowych NBP, poprawa otoczenia makroekonomicznego w Polsce lub wzrost oczekiwań inflacyjnych na rodzimym rynku.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Medialne dyskusje dotyczące projektu ustawy budżetowej na ogół koncentrują się na przyziemnych kwestiach: kto i ile otrzyma pieniędzy oraz komu i ile pieniędzy zostanie zabrane. Najważniejszym jednak problemem jest zdolność do finansowania potrzeb pożyczkowych państwa zarówno w krótkiej, jak i w dłuższej perspektywie.
Prawo na polskim rynku obligacji nieskarbowych istotnie zaostrzono w latach 2017–2024. Główną przesłanką „dokręcania śruby” w obligacjach było wzmocnienie ochrony inwestorów będących osobami fizycznymi. W tym celu m.in. ograniczono ofertę obligacji mogących mieć cechy missellingu, wprowadzono nowe obowiązki informacyjne dla emitentów i zwiększono wymogi dotyczące oferowania osobom fizycznym nieskarbowych papierów dłużnych (zwłaszcza obligacji korporacyjnych).
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
Polski przemysł bateryjny powinien iść w kierunku recyklingu, bo to daje przewidywalny dostęp do surowców, uniezależnia nas od ich producentów, a koszty – co do zasady – są niższe niż w przypadku importu surowców – twierdzi Aleksandra Sojka, starszy analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
