Strategie cenowe przedsiębiorstw włoskich w pandemii COVID-19

Badanie ankietowe firm włoskich wskazuje, że ich polityka cenowa, jak i oczekiwania inflacyjne zależne są od przewidywanego czasu trwania kryzysu oraz presji konkurencyjnej.

Wstrząs związany z pandemią COVID-19 jest bezprecedensowy, zarówno jeśli chodzi o źródła, jak i skutki. Patrząc przez pryzmat makroekonomii, rozprzestrzenianie się epidemii i środki podjęte w celu jej zwalczania doprowadziły do ​​niecodziennego i jednoczesnego gwałtownego spadku zarówno podaży, jak i popytu. Badacze intensywnie debatują na temat wpływu tego szoku na zachowania cenowe przedsiębiorstw, który jest trudny do przewidzenia ze względu na wyjątkowy charakter obecnego kryzysu, ale zarazem ma ogromne znaczenie, ponieważ COVID-19 uderzył w gospodarki Stanów Zjednoczonych i strefy euro w warunkach utrzymującej się niskiej inflacji.

Dotychczasowa debata skupiała się głównie na względnym znaczeniu kanałów popytu i podaży lub na powiązaniach między nimi. W toku dyskusji wyłoniła się teoria keynesowskich szoków podażowych, zgodnie z którą przejściowe niedobory podaży, w asymetryczny sposób dotykające różne sektory gospodarki, wywołują spadek łącznego popytu, który jest nawet większy od pierwotnych wstrząsów, co prowadzi do powstania presji deflacyjnej.

Niewiele jest dowodów empirycznych opartych na bezpośrednim badaniu postrzegania tego rodzaju wstrząsu przez firmy oraz jego wpływu na ich oczekiwania i politykę cenową, co z kolei jest odzwierciedleniem braku danych na temat zachowań i oczekiwań przedsiębiorstw. Dwoma wyjątkami w tym zakresie są: praca Balleer i in. (2020), bazująca na niemieckich danych ankietowych na poziomie przedsiębiorstw oraz praca Balduzziego i in. (2020), poświęcona przedsiębiorstwom włoskim.

W naszej niedawnej pracy przedstawiamy pełną charakterystykę wpływu szoku związanego z pandemią COVID-19 na zachowania cenowe przedsiębiorstw, korzystając z unikatowego zestawu danych, jakim są kwartalne badania Banku Włoch na temat oczekiwań w zakresie inflacji i wzrostu (Survey on Inflation and Growth Expectations – SIGE). Badane są przedsiębiorstwa z sektora przemysłowego, niefinansowych usług prywatnych oraz sektora budowlanego zatrudniające co najmniej 50 pracowników. Próbka obejmuje około 1 500 przedsiębiorstw.

Struktura ankiety i pytania specjalne

Oprócz ocen i oczekiwań dotyczących ogólnej sytuacji gospodarczej i specyficznych warunków funkcjonowania poszczególnych firm, badanie SIGE obejmuje pytania ilościowe dotyczące oczekiwań inflacyjnych przedsiębiorstw w różnych horyzontach czasowych oraz planowanych zmian cen produktów przedsiębiorstw w ciągu następnych 12 miesięcy. Przedsiębiorstwa są również proszone o ilościowe określenie roli kilku czynników wpływających na ich strategie cenowe, wśród których uwzględniona jest polityka cenowa konkurentów.

W naszej analizie wykorzystujemy wyniki badania przeprowadzonego w 2020 roku podczas różnych faz rozwoju pandemii we Włoszech. W marcu, czerwcu i wrześniu 2020 roku przedsiębiorstwa pytano również o kanały, poprzez które epidemia wpłynęła na ich działalność.

Z analizy wyłania się jednoznaczny wynik – od samego początku epidemii większość przedsiębiorstw uznawała związany z nią szok za szok popytowy i takie postrzeganie utrzymywało się mimo upływu czasu, co pokazały badania czerwcowe i wrześniowe. W przypadku około 50 proc. przedsiębiorstw wpływ COVID-19 na aktywność biznesową odbywał się głównie poprzez kanał popytu krajowego. Ważną rolę odegrał również popyt zagraniczny, zwłaszcza we wczesnych etapach rozwoju pandemii. Przedsiębiorstwa postrzegające COVID-19 jako szok podażowy lub finansowy stanowią zaledwie około 20 proc. badanej próbki.

Począwszy od czerwca 2020 roku przedsiębiorstwa proszone były o wyrażenie opinii na temat tego, ile miesięcy zajmie powrót do obserwowanych przed pandemią poziomów aktywności biznesowej, co potraktowano jako miarę oczekiwanej długości oddziaływania szoku związanego z pandemią COVID-19 na ich działalność. W znacznej większości przedsiębiorstw panowało przekonanie, że COVID-19 będzie miał długotrwały wpływ na ich działalność i że średni szacowany okres potrzebny na powrót do poprzedniego poziomu aktywności nieco wydłużył się wraz z upływem czasu. W niewielkim odsetku przedsiębiorstw panowało przekonanie, że szok związany z pandemią COVID-19 będzie miał stały wpływ na ich działalność.

Główne ustalenia

Aby zidentyfikować czynniki kształtujące politykę cenową i oczekiwania inflacyjne przedsiębiorstw podczas pandemii, przeprowadziliśmy szacunki dla szeregu specyfikacji. Nasze główne ustalenia można podsumować w następujący sposób.

Uznawanie pandemii COVID-19 za szok popytowy lub podażowy nie ma znaczącego wpływu na strategie cenowe przedsiębiorstw ani na ich oczekiwania inflacyjne. Istotnymi czynnikami wpływającymi na planowane przez przedsiębiorstwa zmiany cen są natomiast oczekiwana trwałość oddziaływania COVID-19 na aktywność gospodarczą przedsiębiorstw oraz siła presji konkurencyjnej.

Im dłuższy jest oczekiwany czas zakłóceń przed powrotem do normalnych poziomów aktywności gospodarczej i im większa uwaga przykładana jest do polityki cenowej konkurentów, tym większe prawdopodobieństwo, że przedsiębiorstwa obniżą ceny swoich produktów. Tymczasem oczekiwania inflacyjne przedsiębiorstw wykazują negatywny związek z oczekiwaną trwałością oddziaływania COVID-19 na ogólną sytuację gospodarczą.

Im dłuższy jest oczekiwany czas zakłóceń przed powrotem do normalnych poziomów aktywności gospodarczej i im większa uwaga przykładana jest do polityki cenowej konkurentów, tym większe prawdopodobieństwo, że przedsiębiorstwa obniżą ceny swoich produktów.

Długa historia badań SIGE pozwala nam również porównać reakcję na wstrząs związany z pandemią COVID-19 z reakcjami obserwowanymi w poprzednich epizodach recesji. Po pierwsze, badamy rolę ograniczeń płynności i ograniczeń finansowych, które zostały w literaturze przedmiotu zidentyfikowane jako istotne czynniki wpływające na politykę cenową przedsiębiorstw podczas Wielkiej Recesji oraz kryzysu zadłużenia państwowego.

Nasze ustalenia wskazują, że pod tym względem kryzys związany z pandemią COVID-19 bardzo różni się od poprzednich kryzysów gospodarczych. W kolejnych falach badań ankietowych w 2020 roku większość przedsiębiorstw w dalszym ciągu raportowała odpowiednią sytuację w zakresie płynności (zob. także: De Socio i in. 2020) oraz, co ważniejsze, stwierdzono, że warunki płynnościowe i warunki finansowe nie wpływały na decyzje cenowe podczas pandemii. Może to być odzwierciedleniem wyjątkowych reakcji fiskalnych i monetarnych, które zapobiegły przekształceniu się kryzysu pandemicznego w kryzys finansowy.

Inaczej niż po upadku Lehman Brothers i w kryzysie zadłużenia państwowego – rewizje oczekiwań inflacyjnych na rok do przodu w stosunku do rundy poprzedzającej wstrząs pandemiczny okazały się ilościowo stonowane i skoncentrowane w okolicach zera, przy czym połowa przedsiębiorstw skorygowała wcześniejsze oczekiwania w górę, a połowa w dół. Z powodu złożoności wstrząsu pandemicznego przedsiębiorstwa odczuwały prawdopodobnie wysoki poziom niepewności co do jego skutków w zakresie inflacji – podobnie jak rynki, analitycy i naukowcy – co wiązało się z jedynie marginalną rewizją ich oczekiwań inflacyjnych.

 

Marco Bottone

Ekonomista, Bank Włoch

Cristina Conflitti

Ekonomista, Bank Włoch

Marianna Riggi

Doradca, Dyrekcja Generalna ds. Ekonomii, Statystyki i Badań Naukowych, Bank Włoch

Alex Tagliabracci

Ekonomista, Bank Włoch

 

Artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na platformie VoxEU, tam też dostępne są przypisy i bibliografia.


Tagi


Artykuły powiązane

Czego można się dowiedzieć o oczekiwaniach inflacyjnych

Kategoria: VoxEU
Oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych są zwykle zawyżone, systematycznie niesymetryczne i skorelowane z cechami społecznymi i demograficznymi. Badanie tych niejednorodności i ich wpływu na zagregowane wyniki gospodarcze jest obecnie kluczowym wyzwaniem dla decydentów politycznych.
Czego można się dowiedzieć o oczekiwaniach inflacyjnych