Wynagrodzenia za pracę zdalną na zglobalizowanym rynku pracy

Wynagrodzenia za prace wykonywane zdalnie są w poszczególnych krajach bardziej wyrównane niż wynagrodzenia za prace stacjonarne, jednak w dalszym ciągu występują duże różnice między płacami w różnych lokalizacjach.
Wynagrodzenia za pracę zdalną na zglobalizowanym rynku pracy

(©Envato)

Wybuch pandemii COVID-19 dramatycznie przyspieszył tendencję w kierunku przechodzenia do pracy zdalnej. Coraz większa liczba amerykańskich przedsiębiorstw przestawia się na elastyczny model pracy dopuszczający realizację zadań zawodowych z dowolnego miejsca. W badaniu przeprowadzonym przez PWC aż 28 proc. pracodawców wskazało, że planuje pozwolić pracownikom na pracę zdalną w innym kraju. Te tektoniczne zmiany w charakterze miejsc pracy będą prawdopodobnie miały głęboki wpływ na pracowników w Stanach Zjednoczonych i na świecie. Czy dojdzie do konwergencji wynagrodzeń za pracę zdalną między różnymi krajami i regionami? Czy wynagrodzenia za pracę zdalną są bardziej podatne na wstrząsy międzynarodowe niż wynagrodzenia za pracę wykonywaną w trybie stacjonarnym? Które prace wykonywane zdalnie są bardziej narażone na przeniesienie za granicę (ang. offshoring)?

W badaniu przeprowadzonym przez PWC aż 28 proc. pracodawców wskazało, że planuje pozwolić pracownikom na pracę zdalną w innym kraju.

W naszej niedawnej pracy wykorzystujemy nowe dane z dużej internetowej platformy z ofertami pracy, aby rzucić nieco światła na te kwestie. Internetowe platformy z ofertami pracy umożliwiają pracodawcom znajdowanie pracowników na całym świecie i zlecanie im zadań wykonywanych online, dzięki czemu pozwalają nam na uzyskanie wglądu w funkcjonowanie zglobalizowanego rynku pracy zdalnej. Takie platformy stają się coraz bardziej popularne, a ich liczba wzrosła trzykrotnie w ciągu ostatniej dekady. Do 2020 roku setki internetowych platform z ofertami pracy umożliwiły realizację milionów transakcji międzynarodowych o łącznej wartości ponad 50 mld dol. (Międzynarodowa Organizacja Pracy 2021).

Owocowe czwartki już nie wystarczą

Korzystamy z nowego zestawu danych zebranych online z jednej z największych funkcjonujących na rynku internetowych platform z ofertami pracy. Na tej platformie pracownicy zlokalizowani są na całym świecie i rywalizują o te same zlecenia, które mogą być wykonywane zdalnie. Oferowane prace nie wymagają szczególnego wkładu kapitału oprócz posiadania komputera lub telefonu komórkowego i obejmują szeroki zakres zawodów, od księgowych aż po web developerów (twórców stron i aplikacji internetowych). To sprawia, że platforma ta jest idealnym rynkiem do badania międzynarodowej ceny pracy zdalnej.

Różnice w wynagrodzeniach za pracę zdalną w różnych lokalizacjach

Pomimo globalnego charakteru omawianego rynku, istnieją systematyczne różnice między wynagrodzeniami za pracę zdalną uzyskiwanymi przez pracowników znajdujących się w różnych lokalizacjach. Dla przykładu płace indyjskich pracowników zdalnych stanowią średnio jedną trzecią płac zdalnych pracowników amerykańskich. W rzeczywistości wynagrodzenia za pracę zdalną są silnie skorelowane z poziomem PKB na mieszkańca w danej lokalizacji: PKB na mieszkańca w miejscu zamieszkania pracownika wyższy o 1 proc. przekłada się na płace wyższe o 0,2 proc. zarówno w przypadku poszczególnych państw, jak i poszczególnych stanów amerykańskich.

W rzeczywistości wynagrodzenia za pracę zdalną są silnie skorelowane z poziomem PKB na mieszkańca w danej lokalizacji: PKB na mieszkańca w miejscu zamieszkania pracownika wyższy o 1 proc. przekłada się na płace wyższe o 0,2 proc. zarówno w przypadku poszczególnych państw, jak i poszczególnych stanów amerykańskich. 

Pokazujemy, że tej zależności nie da się wytłumaczyć obserwowalnymi różnicami w cechach pracowników i miejsc pracy ani różnicami w lokalizacjach pracodawców, a kraj zamieszkania pracowników odpowiada za ponad jedną trzecią zróżnicowania wynagrodzeń, widocznego w danych – to ponad dwukrotnie więcej od zróżnicowania wynikającego z połączenia wszystkich innych obserwowalnych cech pracowników, pracodawców i miejsc pracy. Wyniki te sugerują, że płace zdalne są częściowo uzależnione od warunków, z którymi mierzą się pracownicy na swoich lokalnych rynkach pracy, czego wskaźnikiem zastępczym jest dochód na mieszkańca w danej lokalizacji.

Wynagrodzenia za pracę zdalną i konkurencja zagraniczna

Poprzednie fale globalizacji zwiększały podatność pracowników na konkurencję zagraniczną poprzez handel międzynarodowy, przenoszenie miejsc pracy za granicę, czy migracje międzynarodowe. Nasze badanie pokazuje, w jaki sposób obecna fala integracji spowodowana pojawieniem się pracy zdalnej może wpłynąć na rynki pracy. Pracownicy zdalni mogą znajdować się w różnych krajach, co oznacza, że mogą być podatni na oddziaływanie międzynarodowych wstrząsów, które wywierają wpływ na ich zagranicznych konkurentów.

Bazując na standardowych modelach wpływu zmian kursu walutowego na ceny szacujemy reakcję denominowanej w dolarach płacy pracownika na zmiany w dolarowym koszcie alternatywnym pracy pracownika na platformie (którego wskaźnikiem zastępczym jest inflacja i zmiana kursu walutowego w kraju pracownika) oraz na zmianę średniego wynagrodzenia konkurentów pracownika. W celu przezwyciężenia potencjalnych problemów w zakresie endogeniczności, stosujemy podejście oparte na zmiennych instrumentalnych, a zmiany wynagrodzeń konkurentów instrumentujemy za pomocą inflacji i zmian kursów walutowych w krajach konkurentów.

„Kapitał domowy” złagodził straty związane z pandemią COVID-19

Z naszej analizy wynika, że gdy kurs dolara amerykańskiego wzrasta o 1 proc. (co oznacza deprecjację lokalnej waluty), wówczas dolarowa płaca pracownika spada o około 0,2 proc. Oznacza to, że efekt przeniesienia zmian kursu walutowego na płace w walucie lokalnej wynosi 80 proc., tak więc wynagrodzenia za pracę zdalną wyrażone w walucie lokalnej podążają niemalże w relacji jeden-do-jednego za kursem wymiany dolara. Pokazujemy również, że wynagrodzenie pracownika silnie reaguje na zmiany wynagrodzeń innych pracowników na platformie. Ponieważ pracownicy znajdują się w różnych krajach, oznacza to, że pracownik jest narażony na oddziaływanie międzynarodowych wstrząsów, które wywierają wpływ na jego zagranicznych konkurentów.

Które prace zdalne najłatwiej jest przenieść za granicę?

Na koniec wykorzystujemy nasze dane, aby rzucić nieco światła na kwestię tego, które rodzaje miejsc pracy lub zawodów są bardziej narażone na przeniesienie w przyszłości za granicę. Stosowane wcześniej miary podatności stanowisk na offshoring zazwyczaj opierają się na subiektywnych osądach na temat różnych atrybutów danej pracy, często dokonywanych na podstawie tego, czy daną pracę w ogóle można wykonywać zdalnie. Na przykład Blinder i Krueger (2013) stwierdzili, że daną pracę można łatwo przenieść za granicę, jeśli wiąże się ona z intensywnym wykorzystaniem komputerów/poczty elektronicznej, wprowadzaniem danych, rozmawianiem przez telefon albo analizą danych. Nasze dane obejmują w odniesieniu do każdej pracy informacje o lokalizacji zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Dzięki temu możemy zmierzyć stopień podatności pracy na przeniesienie za granicę (ang. offshorability) w oparciu o częstotliwość, z jaką amerykańscy pracodawcy zawierają kontrakty z zagranicznymi pracownikami w danym zawodzie.

Francja – praca zdalna obniżyła koniunkturę na rynku nieruchomości komercyjnych

Sama możliwość wykonywania danej pracy zdalnie jest niedoskonałym wskaźnikiem zastępczym dla prawdopodobieństwa, że dana praca zostanie przeniesiona za granicę. Dla przykładu, w naszych danych tylko 30 proc. prac na stanowisku autora wniosków grantowych (ang. grant writer) zostało przeniesionych za granicę, chociaż wszystkie z nich są wykonywane zdalnie. W rzeczywistości wśród prac wykonywanych zdalnie istnieje znaczna różnorodność w zakresie stopnia podatności danej pracy na przeniesienie za granicę: prace związane z projektowaniem wnętrz są trzykrotnie bardziej podatne na przeniesienie za granicę niż prace osób odpowiedzialnych za przygotowywanie wniosków grantowych. Stwierdzamy również, że w pracach, które łatwiej jest przenieść za granicę, występuje mniejsze zróżnicowanie płac, co dostarcza dowodów na to, że podatność na przeniesienie za granicę może odgrywać pewną rolę w wyrównywaniu wynagrodzeń wśród pracowników zdalnych.

Uwagi końcowe

Nasze ustalenia mają znaczące implikacje dla sposobu, w jaki wzrost popularności pracy zdalnej może wpłynąć na poziom wynagrodzeń na całym świecie.

Po pierwsze, wynagrodzenia za pracę zdalną są bardziej wyrównane niż wynagrodzenia za pracę wykonywaną stacjonarnie w różnych krajach, ale w dalszym ciągu występują znaczące różnice między płacami w różnych lokalizacjach.

Po drugie, w krajach innych niż Stany Zjednoczone występuje silny efekt przeniesienia zmian kursu walutowego na wynagrodzenia za pracę zdalną wyrażone w walucie lokalnej.

To sugeruje, że praca zdalna może potencjalnie doprowadzić do integracji rynków usług w podobny sposób, w jaki handel przyczyniał się do globalizacji rynków towarów.

Te dwa fakty są uderzająco podobne do ustaleń poczynionych w literaturze poświęconej analizie cen towarów podlegających wymianie handlowej. To sugeruje, że praca zdalna może potencjalnie doprowadzić do integracji rynków usług w podobny sposób, w jaki handel przyczyniał się do globalizacji rynków towarów. Stwierdzamy wreszcie, że nasza miara podatności pracy na przeniesienie za granicę wskazuje, że sam fakt zdalnego wykonywania danej pracy pozostaje niedoskonałym wskaźnikiem zastępczym przy ocenianiu, czy dana praca może zostać łatwo przeniesiona za granicę. To rozróżnienie powinno zostać uwzględnione w przyszłych pracach poświęconych sposobom mierzenia podatności miejsc pracy na przeniesienie za granicę.

 

Agostina BrinattiDoktorantka, University of Michigan

Alberto CavalloProfesor w dziedzinie technologii informatycznych i zarządzania oraz profesor nadzwyczajny w dziedzinie ekonomii stosowanej, Sloan School of Management, MIT

Javier CravinoAdiunkt w dziedzinie ekonomii, University of Michigan

Andres DrenikAdiunkt, Columbia University

 

Artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na platformie VoxEU, tam też dostępne są przypisy i bibliografia.

(©Envato)

Tagi