Reforma systemu emerytalnego powinna być bezpieczna dla finansów państwa

Docelowo reforma systemu emerytalnego powinna dotyczyć wszystkich jego segmentów, czyli trzech filarów. Jej podstawowym celem powinno być zwiększenie bezpieczeństwa finansów publicznych państwa – uważają eksperci Europejskiego Kongresu Finansowego, którzy przyjęli rekomendacje dotyczące reformy kapitałowego systemu ubezpieczeń społecznych.
Reforma systemu emerytalnego powinna być bezpieczna dla finansów państwa

Podpora czy zawada? (CC By NC ND saxcubano)

To pierwsza z trzech przyjętych rekomendacji zespołu przygotowującego stanowisko EKF. W pracach zespołu brali udział m.in.: Jan Krzysztof Bielecki, Stanisław Gomułka, Mirosław Gronicki, Stefan Kawalec, Marcin Mrowiec (główny ekonomista, Bank Pekao SA), Wojciech Otto, Wiesław Rozłucki oraz Bogusław Grabowski.

>> Relacja z dyskusji: W sprawie OFE wszystko już powiedziane, pora na decyzje

Do osiągnięcia podstawowego celu reformy jakim powinno być zwiększenie bezpieczeństwa finansów publicznych państwa należy zdaniem EKF dobrać odpowiedni zestaw instrumentów oraz rozwiązań instytucjonalnych. W zakres instrumentów mogą wchodzić m.in.: zmiany waloryzacji emerytur (uzależnione od cyklu koniunkturalnego), dostosowanie wieku przechodzenia na emeryturę do wydłużania się oczekiwanego okresu trwania życia, nieopodatkowanie wypłat z III filaru.

Zmiany instytucjonalne powinny zmierzać do obniżenia kosztów funkcjonowania ZUS, KRUS, OFE i elementów III filaru. Koszty ZUS można znacznie zmniejszyć przekazując urzędom skarbowym zadanie zbierania składek. ZUS zajmowałby się jedynie wypłatą świadczeń. Reforma OFE powinna zmierzać do pełniejszego otwarcia rynku oraz umożliwienia znacznie większej dywersyfikacji portfela. Zmniejszenie zakresu regulacji oraz wzrost konkurencji na rynku funduszy emerytalnych powinien doprowadzić do dalszego zmniejszenia kosztów funkcjonowania OFE.

Przed podjęciem decyzji dotyczących pożądanego kształtu systemu emerytalnego zaleca się m.in.:

– zbadanie długookresowej wiarygodności waloryzacji składek do ZUS (w kontekście nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS z 2004 r.),

– zbadanie (przeprowadzenie symulacji) skali dodatkowych obciążeń wynikających ze zmiany struktury demograficznej i rozważenie, jak to wpłynie na przyszły wzrost gospodarczy oraz na inne założenia dotyczące wpływów do ZUS.

Druga rekomendacja EKF wskazuje, że należy podjąć działania zmierzające do zaliczenia OFE do sektora finansów publicznych co najmniej w części obligacyjnej portfela funduszy emerytalnych. Rozwiązaniem problemu z deficytem finansów publicznych oraz długiem publicznym mogłoby być zaliczenie OFE do sektora finansów publicznych. Dzięki temu instrumenty długu publicznego znajdujące się w portfelach OFE nie byłyby ukazywane w statystykach długu publicznego, podobnie jak to ma miejsce np. w przypadku obligacji, zarządzanych przez Fundusz Rezerwy Demograficznej ZUS.

Jest to rozwiązanie, które – nie zmieniając ekonomicznego znaczenia II filaru (kapitałowego) – spowoduje zmianę prawnego i statystycznego traktowania części obligacyjnej portfela OFE poprzez następujące kroki:

– Wyodrębnienie subfunduszu obligacji skarbowych z aktywów OFE.

– Przekazanie własności aktywów subfunduszu obligacyjnego z OFE do ZUS oraz pozostawienie w gestii OFE/PTE zarządzania tymi aktywami.

Mechanizm działania powinien być następujący:

– ZUS otwiera indywidualne subkonta dla członków OFE, o wartości posiadanych przez nich jednostek udziałowych w subfunduszu obligacyjnym.

– Wartość udziałów subfunduszu obligacyjnego jest uwzględniana przy podawaniu wartości zarządzanych przez PTE/OFE aktywów członka funduszu w II filarze (kapitałowym).

– Subfundusz obligacyjny uwzględniany jest w ocenie wyników zarządzania OFE w stosunku do benchmarku.

Składka przekazywana z ZUS do OFE mogłaby być dzielona proporcjonalnie, czyli 50:50. Oznacza to przekazanie po 1,75 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne do ZUS i do OFE przy składce 3,5 proc., lub po 1,4 proc., przy poziomie 2,8 proc., gdyby transfer składki nie był zwiększany.

Ponadto należy podjąć rozmowy na temat traktowania OFE w Europejskim Systemie Rachunków Narodowych i Regionalnych ESA2010. Rozmowy z Eurostatem, Komisją Europejską oraz Radą Europejską powinny dotyczyć zmiany sposobu traktowania OFE w systemie ESA 2010. Ujęcie statystyczne nie może motywować krajów do podejmowania działań szkodliwych z punktu widzenia długoterminowej perspektywy finansów publicznych.

W szczególności, logiczną konsekwencją wprowadzanej przez ESA 2010 zasady, że w przypadku przejęcia przez sektor publiczny wpłaty (aktywów), którym towarzyszą zobowiązania emerytalne, operacja taka nie będzie wpływać na poprawę salda budżetowego w danym roku, byłaby zasada, że przekazanie przez sektor publiczny składki do OFE (czyli aktywów, które w przypadku pozostawienia ich w ZUS generowałyby zobowiązanie emerytalne) będzie traktowane jako rozchód, a nie jako wydatek powiększający deficyt sektora.

Rekomendacja trzecia mówi o tym, że niezależnie (komplementarnie) od wyżej wymienionych działań należy wprowadzić rozwiązania podnoszące konkurencyjność i efektywność OFE poprzez ustalenie zewnętrznego benchmarku i uzależnienie opłaty za zarządzanie (management fee) od rentowności osiąganej przez OFE w odniesieniu do benchmarku. Opłata za zarządzanie uzależniona powinna być od zwrotu z kapitału i wyników inwestycyjnych.

Wymaga to oczywiście zniesienia obecnie obowiązującego mechanizmu minimalnej stopy rentowności liczonej w odniesieniu do średniej rentowności wszystkich OFE. Nowy benchmark powinien być traktowany jako instrument do wpływania na strukturę portfela aktywów OFE. Powinny w nim znaleźć miejsce obligacje infrastrukturalne i municypalne, czy listy zastawne a także inwestycje zagraniczne, maleć natomiast powinien udział obligacji SP (sam fakt zmniejszenia udziału obligacji SP z ok. 50 proc. obecnie do 10 proc. w przyszłości winien mieć duży wpływ, ale można go jeszcze pomniejszyć stosując odpowiednio niższe wagi dla tych aktywów).

OF

Podpora czy zawada? (CC By NC ND saxcubano)

Tagi


Artykuły powiązane

Zarządzanie rezerwami dewizowymi NBP

Kategoria: Analizy
Na koniec 2021 r. rezerwy dewizowe NBP osiągnęły równowartość 166 mld dol., wzrastając sześciokrotnie w stosunku do poziomu z 2000 r. i niemal dwukrotnie w ciągu ostatniej dekady. W rankingu krajów dysponujących największymi rezerwami dewizowymi Polska plasuje się na wysokiej 20. pozycji.
Zarządzanie rezerwami dewizowymi NBP

Technologia w sukurs ludzkiej pracy

Kategoria: Trendy gospodarcze
Napływ uchodźców z Ukrainy do Polski na skutek inwazji rosyjskiej nie zmieni trendu przechodzenia gospodarki analogowej na cyfrową – mówi dr hab. Jakub Górka z Wydziału Zarządzania UW, doradca prezesa ZUS ds. FinTech i e-płatności, ekspert PSMEG w Komisji Europejskiej.
Technologia w sukurs ludzkiej pracy