Davos: Zmiany klimatu najważniejszym ryzykiem

Cztery z pięciu najpoważniejszych globalnych zagrożeń są związane ze zmianami klimatu. Zostały one przedstawione w raporcie Global Risks Report 2019, którego publikacja towarzyszyła Światowemu Forum Ekonomicznemu w Davos.

Zagrożenia opisane w raporcie, będące wynikiem ankiety przeprowadzonej wśród globalnej sieci przedstawicieli biznesu, społeczeństwa obywatelskiego i rządów, obejmują niepowodzenie walki ze zmianami klimatu i przystosowania się do nich, ekstremalne zjawiska pogodowe, klęski żywiołowe, utratę różnorodności biologicznej i kryzysy wodne. Niepewność żywnościowa i mimowolna migracja na dużą skalę również znalazły się wysoko w rankingu.

Wyniki badania nie powinny dziwić – zwłaszcza, że stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze od wielu lat stale rośnie. Z tego powodu ostatnie cztery lata były najgorętsze w historii, a dwadzieścia najgorętszych lat odnotowano w ciągu ostatnich dwudziestu dwóch lat. Kolejnym rekordowym rokiem pożarów, powodzi, suszy i burz był 2018 r. Pożary w Kalifornii okazały się największe i najbardziej śmiercionośne, a rekordowe temperatury i susze na półkuli północnej wywołały najbardziej dotkliwe pożary w nowoczesnej historii Szwecji. Bezprecedensowe deszcze w Japonii i Azji Południowej spowodowały powodzie, a super-burze, takie jak huragan Michael – ogromne szkody.

Klimatolodzy ostrzegają, że te wydarzenia są wczesnymi wskazaniami o czymś o wiele gorszym, co może wydarzyć się w niedalekiej przyszłości. W szeroko komentowanym badaniu naukowym opublikowanym w 2018 r., Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) zwrócił uwagę, że wzrost temperatury nawet o 0,5 st. C (z 1,5 do 2,0 st. C powyżej poziomów sprzed okresu industrialnego) miałby istotne i negatywne konsekwencje dla wielu obszarów zagrożeń wyszczególnionych w raporcie Światowego Forum Ekonomicznego.

Skutki te obejmują całkowite załamanie się systemów raf koralowych we wszystkich tropikalnych i subtropikalnych oceanach świata, kilkaset milionów osób popadających w ubóstwo, wzrost o 50 proc. odsetka ludności świata doświadczającej problemów z dostępem do wody pitnej, 420 mln ludzi częściej narażonych na ekstremalne fale upałów, 184 do 270 mln więcej osób narażonych na wzrost niedoboru wody oraz 10-krotny wzrost (z 8 do 81 mln) liczby osób dotkniętych negatywnym wpływem wyższych temperatur na plony i zbiory (skok do 50-krotnego wzrostu przy ociepleniu o 3 st. C).

W raporcie przedstawiono także powiązania między opisanymi zagrożeniami środowiskowymi a poziomem zdrowia ludzkiego, wzrostu gospodarczego i bezpieczeństwa.

O skali ważności problemu zmian środowiskowych i ich konsekwencji mówił w Davos m.in. Sir David Attenborough – doświadczony przyrodnik i filmowiec – w rozmowie z księciem Cambridge, Williamem. Sir David Attenborough ostrzegał, że nigdy nie zrozumiano świata naturalnego, tak ważnego dla zapewnienia bezpiecznej przyszłości naszej planecie i „jeśli zniszczymy świat przyrody, to zniszczymy sami siebie”.

Między innymi ta rozmowa pokazała rosnące znaczenie konieczności ochrony środowiska dla uczestników konferencji w Davos, w tym roku. O zmianach klimatycznych i wyzwaniach środowiskowych mówili również sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres, Premier Nowej Zelandii Jacinda Ardern, a premier Holandii Mark Rutte mówił o pilnej i zasadniczej potrzebie ochrony środowiska oraz przedstawił kroki, które podjął i które planuje podjąć. Ponadto premier Japonii i jednocześnie gospodarz spotkania G20 w 2019 r., Shinzo Abe, powiedział, że działania na rzecz klimatu będą najwyższym priorytetem na tegorocznym szczycie G20. Ogłosił także, że Japonia wykorzysta swoją prezydencję w G20 do podjęcia działań na rzecz globalnego zobowiązania się państw do redukcji plastiku w oceanach.

W aktywizm na rzecz walki z ociepleniem klimatu włączają się także młodzi ludzie, jak na przykład Global Shapers, czy szesnastoletnia Greta Thunberg, która w przejmujących słowach wzywa do zwiększania wysiłków na rzecz ochrony środowiska – zarówno w Davos, jak i przy okazji innych wystąpień, jak na przykład na niedawnym szczycie klimatycznym w Katowicach.

Napięcia geopolityczne i nie najlepsze stosunki międzynarodowe utrudniają podejmowanie działań w obliczu coraz większej liczby poważnych wyzwań i problemów klimatycznych, których rozwiązywanie wykracza poza możliwości pojedynczych państw.

Globalne ocieplenie było tematem forum w Davos już w 2007 r. Jednak późniejszy kryzys finansowy oraz problemy polityczne i gospodarcze na dekadę przyćmiły ten problem. Jednocześnie jednak globalny kryzys finansowy doprowadził do wielu znaczących reform w sektorze finansowym. Podobnie rosnące obawy o kwestię migracji w 2016 r. wywołały reakcję polityczną w wielu krajach, a obawy o cyberprzestępczość spowodowały lawinowy wzrost liczby firm zajmujących się cyberbezpieczeństwem. Optymista może zatem spodziewać się podobnych reakcji na obecne zagrożenia środowiskowe i klimatyczne, wobec których konieczność podjęcia skoordynowanych działań stała się paląca.