Siła sióstr

Siła sióstr

Kraje rozwinięte odnotowują znaczny wzrost liczby kobiet powracających do pracy zawodowej po urodzeniu dziecka. W ostatnim okresie miał również miejsce wzrost liczby godzin przepracowanych przez matki. Na przykład w Norwegii w latach 1986-2010 odsetek matek pracujących w pełnym wymiarze czasu pracy wzrósł z 60 procent do 76 procent w przypadku matek z wyższym wykształceniem oraz z 42 procent do 60 procent w przypadku matek, które zakończyły edukację na poziomie obowiązkowym.

Przyczyną tych zmian mogą być takie czynniki jak dostępność opieki nad dziećmi, zmiany kulturowe lub bardziej ogólne zmiany w polityce państwowej ukierunkowane na promowanie aktywności zawodowej matek.

My analizujemy tu inny czynnik determinujący podaż pracy matek – tzw. efekt rówieśników, czyli wpływ innych kobiet w rodzinie. Na każdą godzinę przepracowaną przez członka rodziny, kobiety pracują o 30 minut więcej tygodniowo wyłącznie w wyniku tzw. efektu rówieśników. Wpływ rówieśników na indywidualne decyzje dotyczące pracy jest dodatkowym mechanizmem, który wzmacnia efekt pozostałych czynników.

Przykład w rodzinie, przykład, jaki dają siostry i kuzynki, odgrywa ważną rolę w decyzji kobiety co do wymiaru czasu pracy, jaki będzie ona rozważać po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Silny efekt rówieśniczy może wyjaśniać tendencję matek do pracy w dłuższym wymiarze w momencie powrotu do aktywności zawodowej po urodzeniu dziecka.

Niniejsze wnioski są istotne także dla określania bezpośredniej i pośredniej skuteczności polityki państwa mającej na celu zachęcanie kobiet do podjęcia pracy po urodzeniu dzieci.

Przykład z boku

Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do myśli, że nasza rodzina, niemalże podświadomie, ustanawia pewne precedensy w naszym życiu. Na przykład łapiemy się na tym, że sami powtarzamy naszym dzieciom upomnienia słyszane wcześniej z ust naszych rodziców – powielamy tym samym wzorce właściwe dla naszych grup społecznych. Obecnie wyraźnie widzimy, jak ogromny może być ten wpływ na matki planujące powrót do pracy po urodzeniu dziecka.

Przeanalizowaliśmy dane dotyczące ponad 45 000 młodych matek w Norwegii w latach 1997-2002. Pozwoliło to zbadać, w jaki sposób młode matki podejmują decyzje o wymiarze czasu pracy w okresie pierwszych siedmiu lat po urodzeniu dziecka.

Istnieją pewne trudności w oszacowaniu wpływu tzw. efektu rówieśników, w zakresie decyzji rodziny, na decyzje matek, które staramy się przezwyciężyć. W naszej pracy opisaliśmy szczegółowo każdą kwestię i przyjęte rozwiązania, a teraz skupiamy się na jednym szczególnym problemie, jakim jest tzw. problem odbicia (ang. reflection problem).

Przy próbie prostego oszacowania wpływu tzw. efektu rówieśników w obrębie rodziny problem odbicia uniemożliwia odróżnienie wpływu rodziny danej matki na jej decyzje od wpływu matki na decyzje jej rodziny.  To zakłócenie można przezwyciężyć określając egzogeniczne zróżnicowanie w decyzjach rodziny. Identyfikujemy to zróżnicowanie wykorzystując zmiany w zachowaniu rodziny, które wynikają wyłącznie z działań i decyzji sąsiadów tej rodziny. Jest to zastosowanie metody częściowo nakładających się grup rówieśniczych (Bramoullé i in. 2009, Lee i in. 2010). Założenie identyfikacji jest spełnione, o ile sąsiedzi rodziny nie mają znaczących interakcji z samą matką.

Rozważamy, czy to założenie może się nie sprawdzać w określonych kontekstach.  Na przykład najbardziej oczywistym sposobem, w jaki na matkę mogą wpływać sąsiedzi jej rodziny, jest sytuacja, gdy matka mieszka w tej samej okolicy, co jej rodzina albo, gdy matka pracuje na tym samym rynku pracy lub w tym samym miejscu, co sąsiedzi jej rodziny. Przedstawiamy empiryczne dowody na to, że zarówno to, jak i inne zagrożenia dla ważności naszej strategii identyfikacji nie zniekształcają naszych szacunków.

Istnieje bardzo niewielki wpływ efektu rówieśników przez rok po urodzeniu dziecka, kiedy matkom przysługuje płatny urlop macierzyński. Po tym okresie wpływ rodziny na decyzje młodych matek dotyczące podaży pracy jest największy w okresie, gdy dzieci są w wieku przedszkolnym. Wtedy zwiększenie o jedną godzinę tygodniowego czasu pracy sióstr i kuzynek młodej matki przekłada się na wzrost o 30 minut jej tygodniowego czasu pracy.

Wiek dziecka

Aby zrozumieć, co to oznacza, musimy wyobrazić sobie dwie identyczne kobiety, które mają takie same doświadczenie zawodowe, rodzą dzieci w tym samym czasie i mają takie samo wykształcenie. Jeśli ich siostry przeznaczają na pracę bardzo podobną liczbę godzin po urodzeniu dzieci, wówczas kobiety te prawdopodobnie zdecydują się na taką samą liczbę godzin pracy po powrocie z urlopu macierzyńskiego. Jeśli jednak prowadzona przez państwo polityka doprowadzi do wzrostu średniej liczby godzin przepracowanych tygodniowo przez siostry jednej z matek o, przykładowo, 10 godzin, wtedy ta matka będzie pracować nawet do pięciu godzin tygodniowo więcej niż druga matka, na skutek samego działania tzw. efektu rówieśników.

Zanim dzieci pójdą do szkoły, co w Norwegii ma miejsce w wieku sześciu lat, matka stoi przed dylematem: czy powinna pracować i zarabiać pieniądze, ale korzystać z kosztownej opieki nad dziećmi, czy oszczędzać na opiece nad dziećmi i spędzać czas ze swoim dzieckiem. Po tym, jak dziecko zacznie naukę w szkole ten kompromis jest mniej istotny, ponieważ czas poświęcony na pracę zarobkową może pokrywać się z dniem szkolnym dziecka, co pokazują wyniki.

W jaki więc sposób rodzina wpływa na decyzje matki? Po pierwsze, może ona po prostu dostosować się do ustalonych norm rodzinnych. Po drugie, nowe matki mogą znaleźć w swojej rodzinie źródło informacji na temat wpływu pracy na ich dzieci.

W szczególności matki mogą poszukiwać u bliskich krewnych, którzy już byli w podobnej sytuacji, uspokajających zapewnień dotyczących wpływu, jaki powrót do pracy będzie miał na ich dzieci. Może to dotyczyć różnych kwestii poczynając od praktycznej wiedzy na temat dostępności opieki nad dziećmi do uświadomienia sobie, jak dobrze dzieci radzą sobie z nieobecnością matki.

W badaniu starano się również uzyskać odpowiedź na pytanie, dlaczego matka może znajdować się pod presją decyzji członków własnej rodziny w sprawie wymiaru czasu pracy w okresie krótko po urodzeniu dzieci. Stwierdziliśmy, że na decyzje zawodowe matki od końca przysługującego urlopu macierzyńskiego do ostatnich lat przed pójściem dziecka do szkoły ma wpływ liczba godzin przepracowanych przez członków rodziny, a nie zarobki rodziny. Matki zaczynają być motywowane zarobkami uzyskiwanymi przez ich rodzinę dopiero od momentu, gdy ich dziecko ma cztery lata.

Dlaczego tak jest? Poprzednie badania wykazały, że czas spędzany przez matki z dziećmi jest najwyższy w przypadku noworodków i spada wraz z wiekiem dziecka, podczas gdy nakłady pieniężne na dzieci zaczynają się od dość niskiego poziomu i rosną wraz z dorastaniem dzieci.

W efekcie wysokość zarobków rodziny zaczyna wpływać na podejmowane decyzje, gdy dzieci są w późniejszym wieku przedszkolnym, kiedy to wydatki na dzieci są większe. Oczywiście możliwe jest, że matki interesują się zarobkami swoich rodzin po prostu, aby nadążać za ustalonymi wzorcami wydatków. Jeśli rodzina matki pojedzie na wakacje, kobieta też może podjąć decyzję o zwiększeniu wymiaru pracy, aby móc pozwolić sobie na wyjazd na urlop.

Każda polityka mająca na celu zwiększenie udziału matek w rynku pracy o jedną godzinę tygodniowo w rzeczywistości podniesie podaż pracy nie tylko wśród matek, do których jest skierowana, ale również w ich rodzinach.

Z nowych badań wynika jasno, że zmiany w polityce publicznej mogą dać społeczny efekt mnożnikowy. Każda polityka mająca na celu zwiększenie udziału matek w rynku pracy o jedną godzinę tygodniowo w rzeczywistości podniesie podaż pracy nie tylko wśród matek, do których jest skierowana, ale również w ich rodzinach. Wpływ wykazanego tzw. efektu rówieśników, gdzie jedna dodatkowa godzina przekłada się na dodatkowe 30 minut wśród kobiet w rodzinie, wywołuje efekt kaskadowy.

Również inne grupy rówieśnicze mogą mieć istotny wpływ na matki. Nasze badanie wskazuje, że wybory dokonywane przez przyjaciół z sąsiedztwa także mają wpływ na matki, nawet jeśli jest on mniejszy niż wpływ rodziny. Wydłużenie tygodniowego czasu pracy kobiet z sąsiedztwa o godzinę prowadzić będzie do wydłużenia czasu pracy matki o 2-17 minut w okresie trzech do pięciu lat po urodzeniu dziecka.

Wiemy, że szereg realizowanych polityk publicznych, jak na przykład ulgi podatkowe, ma na celu zachęcanie matek do powrotu do pracy. Aby ocenić całkowity wpływ tych polityk na podaż pracy matek, ważne jest uwzględnienie społecznego efektu mnożnikowego, który oznacza, że dana polityka publiczna będzie wpływać także na ​​matki, do których nie była bezpośrednio kierowana.

Autorzy: Cheti Nicoletti, Kjell G. Salvanes, Emma Tominey 

Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.


Tagi


Artykuły powiązane

Tydzień w gospodarce

Kategoria: Trendy gospodarcze
Przegląd wydarzeń gospodarczych ubiegłego tygodnia (30.05–03.06.2022) – źródło: dignitynews.eu
Tydzień w gospodarce

Praca dla uchodźczyń z Ukrainy

Kategoria: Analizy
Czy gdyby rozpętana przez Rosję wojna z Ukrainą trwała dłużej niż góra dwa miesiące lub gdyby z hipotetycznych dziś powodów powrót uchodźców do Ojczyzny był niemożliwy przez np. najbliższy rok, to czy bylibyśmy w stanie zapewnić im w Polsce pracę? Trudne pytanie, ale trzeba spróbować na nie odpowiedzieć.
Praca dla uchodźczyń z Ukrainy