(Fot. Włodzimierz Dąbkowski/NBP)
Większość bankomatów, ok. 70 proc. to bankomaty należące do banków. Wśród bankowych operatorów prym wiedzie PKO BP z 23 proc. udziałem (2978 bankomatów), za nim z 17 proc. udziałem znajduje się Bank Polskiej Spółdzielczości (2223 bankomatów), a następnie Bank Pekao z 14 proc. udziałem (1833 bankomatów) w rynku bankomatów obsługiwanych przez banki. Trzy wyżej wymienione banki stanowią ponad połowę wszystkich bankomatów operatorów bankowych.
Rynek niebankowych operatorów bankomatów zdominowany został przez firmę Euronet Polska Sp. z o.o. z udziałem 76 proc. Bankomaty SKOK 24 (8 proc.), eCards SA (6 proc.) oraz Global Cash (2 proc.) należą do Towarzystwa Finansowego SKOK, zajmując łącznie 16 proc. rynku.
Dostrzegalny w drugim kwartale 2010 r. spadek ogólnej liczby bankomatów wynikał w głównej mierze ze spadku opłaty jaką wystawcy kart firmy Visa i MasterCard przekazują operatorowi bankomatu za zrealizowaną transakcję. Opłata serwisowa spadła z poziomu 3,5 zł do 1,2 zł za jedną transakcję – wynika z raportu NBP. Na skutek tej zmiany, część bankomatów przestała być rentowna i została zlikwidowana lub przeniesiona w bardziej atrakcyjne lokalizacje.
„Od 2010 r. banki, chcąc zyskać przewagę konkurencyjną na rynku, zaczęły coraz częściej oferować swoim klientom darmowe wypłaty środków już nie tylko we własnych, ale także w obcych bankomatach. Dziś funkcjonalność ta stała się powszechna i jest uważana przez klientów za najważniejszą funkcję kont osobistych. Jak wynika z badania TNS, obecnie blisko 89 proc. klientów wypłacających środki z bankomatów uczyniło to bezpłatnie. Z drugiej jednak strony obniżka opłat serwisowych na wypłaty bankomatowe miała, zdaniem niektórych przedstawicieli branży usług bankomatowych, przyczynić się do znaczącego pomniejszenia rentowności świadczonych przez nich usług, a tym samym do ograniczenia rozwoju instalacji sieci bankomatowej w Polsce i spowolnienia wzrostu liczby bankomatów w kraju. Jednym z rozwiązań, jakie przedstawiciele branży usług bankomatowych zaproponowali w tej sytuacji, było wprowadzenie faktycznej możliwości pobierania przez operatorów bankomatów tzw. opłat surcharge, tj. opłat ponoszonych przez posiadaczy kart płatniczych z tytułu wypłaty gotówki z bankomatu za pośrednictwem tej karty”, czytamy w raporcie NBP.
Badanie NBP ma pomóc określić wpływ ewentualnego wprowadzenia takich opłat na rynek.
Bankomat jest podstawowym źródłem gotówki dla osób fizycznych. Cytowane w raporcie badania wskazują, że 55 proc. pobrań gotówki odbywa się przy pomocy bankomatu, 16 proc. na poczcie lub od listonosza, z kasy banku 15 proc., od rodziny lub znajomych 12 proc., bezpośrednio z kasy pracodawcy 7 proc, z własnej działalności 4 proc. Polacy wypłacają z bankomatu jednorazowo średnio ok. 390 zł i trzymają w domu i w portfelu 320 zł w gotówce.
Zdecydowaną większość zakupów Polacy opłacają gotówką. Gotówki używają w 82 proc. wszystkich transakcji, karty płatniczej w 16 proc. transakcji a przelewu w 2 proc. – są to w większości zakupy internetowe. Jeśli chodzi o wartość transakcji, to gotówka odpowiada za 64 proc. ogólnej kwoty zakupów, karty płatnicze za 31 proc. a przelew za 5 proc.
>>Cały raport dostępny jest na stronie Narodowego Banku Polskiego.