Grecja ma się zamknąć

26.06.2015 10:41

Zaczynam od Grecji - gdzie mamy fiasko kolejnych rozmów ostatniej szansy. A oprócz tego warto przeczytać o ekonomicznym konflikcie pokoleń w USA i Polsce, raport na temat energetyki nuklearnej w Europie Środkowej oraz czy Portugalia wyzwoli się ze swoich długów czy nie. Na deser noblista na konwencji Prawa i Sprawiedliwości.

Nie ma porozumienia, może będzie w sobotę. Niemcy nie dadzą się szantażować przez Grecję – stwierdziła kanclerz Angela Merkel i dodała, że porozumienie jeżeli ma do niego dojść, musi być gotowe najpóźniej w niedzielę, przed otwarciem banków w poniedziałek. Kanclerz Niemiec i premier Holandii rzekomo w czasie obiadu powiedzieli premierowi Grecji, żeby się zamknął, kiedy próbował uzyskać jakieś ustępstwa.

Bloger Trystero znalazł dwa ciekawe wykresy sytuujące kryzys grecki pośród innych nieszczęść gospodarczych. Pisze: „Tę wyjątkowość Grecji świetnie uchwycił Gabriel Sterne z Oxford Economics, który zauważył, że spadek greckiego PKB obserwowany od 2008 roku ma historyczne precedensy ale dotyczą one państw dotkniętych wojnami, załamaniami cen kluczowych surowców eksportowych i Argentyny. Uwzględniając prognozy IMF na 2015 rok grecki PKB wyrażony w dolarach spadnie w latach kryzysu (2008-2015) o 42 proc., co będzie plasować Grecję w górnych 5 proc. najbardziej dotkliwych systemowych kryzysów bankowych z bazy IMF, obejmującej 137 przypadków”. I dalej: „W okresie pokoju i względnej politycznej stabilności Grecja doświadczyła depresji gospodarczej, która nie tylko nie przytrafiła się rozwiniętemu państwu po 1950 roku, ale która państwom rozwijającym przytrafiała się w okresie wojen, rewolucji politycznych (takich jak upadek komunizmu), zawirowań na kluczowych rynkach surowcowych lub ekstremalnych przejawów politycznej niekompetencji autorytarnej władzy (w ten sposób opisałbym na przykład przypadek Zimbabwe z lat 1998-2008)”. Wykresy warto obejrzeć.

Zapomnij o Grecji, teraz nadchodzi Portugalia – ostrzega Matthew Lynn. Ożywienie w Portugalii jest kruche (1,6 proc.), dług publiczny przekroczył 130 proc. PKB i zahamowanie jego wzrostu wymagałoby 3-procentowego wzrostu gospodarczego, 70 proc. długu publicznego jest w rękach zagranicznych inwestorów, co zwiększa ryzyko kryzysu. Jeśli dodać do tego dług gospodarstw domowych i korporacji, Portugalia jest najbardziej zadłużonym państwem Eurostrefy – pisze Lynn, choć według tegorocznego raportu McKinseya bardziej zadłużona jest Irlandia (390 proc. PKB wobec 358 proc. Portugalii).

Robert Samuelson: nasz rząd stał się agencją opieki nad ludźmi starszymi. Publicysta przypomina, że w 1990 roku jedna trzecia wydatków rządowych w USA związana była z opieką zdrowotną i emeryturami, teraz połowa, a w 2040, według projekcji CBO, będą to dwie trzecie, co oznacza, że inne w większości właściwie zostaną skasowane. Młodzi będą subsydiować starszych za cenę rosnących podatków i likwidacji usług publicznych. Kandydaci w wyborach prezydenckich nie chcą o tym jednak dyskutować.

Podobny temat i refleksje Pawła Dobrowolskiego w odniesieniu do Polski. Dużo ciekawych danych związanych z głosowaniem młodych, a raczej nie głosowaniem w wyborach od 1997 roku. Pointa: „Starsi przegłosują najmłodszych. Podwyższą podatki. Zgarną resztę kasy z OFE. Co w takiej sytuacji będą robić najmłodsi? Kiedyś, 10 lat temu, naiwnie wierzyłem, że zmobilizują się do obrony swoich gospodarczych interesów. Ale obawiam się, że czas na łagodne i sprawiedliwsze dzielenie kosztów starzenia się społeczeństwa kończy się. Za 5-15 lat nieuniknione będzie brutalne zderzenie pokoleniowych egoizmów. Starsi będą domagać się dotrzymania emerytalnych obietnic, będą oczekiwać wyższych podatków i przekierowania pieniędzy z innych wydatków na ich emerytury. Młodsi, będą przegłosowywani do dnia, gdy już nie udźwigną podatkowego ciężaru. Wyjadą albo przestaną płacić podatki. W Grecji w ostatnich 5 latach emerytury były obniżane około dziesięciu razy – szacuje się że emerytury dla poszczególnych grup emerytów spadły tam od 30 do 50 proc. Nam od lat uciekają kolejne szanse, coraz więcej wskazuje, że dzięki ciepłej wodzie Grecja dziś to Polska za 5-15 lat”.

GUS opublikował dane na temat firm powstałych w latach 2009 i 2013. Z tych powstałych w 2009 pięć lat przetrwała prawie jedna trzecia. Z tych, które założono w 2013, na jesieni 2014 roku działało nadal trzy czwarte. Najwięcej nieudanych nowych przedsięwzięć było w sekcji finanse i ubezpieczenia (ponad 42 proc.). W 2013 roku powstało 275 tys. nowych firm, ponad 10 tysięcy mniej niż rok wcześniej; spadek najwyraźniejszy jest w gastronomii i zakwaterowaniu, budownictwie i ochronie zdrowia.

Od czasu do czasu politycy reanimują projekt elektrowni atomowej w Polsce. Ostatnio w Senacie wiceminister gospodarki Jerzy Witold Pietrewicz zapewniał, że do 2025 roku mają w Polsce powstać dwa bloki elektrowni jądrowej o łącznej mocy 3 tys. MW. W tym kontekście warto przeczytać 80 stronicowy raport Ośrodka Studiów Wschodnich o energetyce nuklearnej i nowych projektach w Europie Środkowo-Wschodniej. Piszą autorzy: „W regionie trwają prace nad szeregiem projektów jądrowych. Dotyczą one zarówno modernizacji istniejących elektrowni, przygotowań do realizacji nowych projektów, jak i budowy nowych reaktorów. Najdalej posunięte są prace na Słowacji, gdzie kończona jest budowa dwóch bloków jądrowych w Mochovcach. Na Węgrzech przygotowywana jest budowa nowych bloków w elektrowni Paks”. Zdaniem autorów w elitach i społeczeństwa tego regionu Europy panuje konsensus, co do konieczności rozwoju energetyki jądrowej. Głównym problemem jest kwestia finansowania i ryzyka finansowego. W przypadku Bułgarii, Rumuni i Węgier przygotowania inwestycji jądrowych są dość nieprzejrzyste, co rodzi podejrzenia o niegospodarność i korupcję – piszą autorzy. Projekty węgierski i słowacki mają szanse realizacji, natomiast trwający pięć lat przetarg na budowę nowych bloków w Czechach zakończył się fiaskiem. Podobnie projekty rozbudowy bułgarskich elektrowni Belene (z Rosją) i Kozłoduj (z USA). Niejasne są szanse realizacji projektu rumuńskiego. Na Słowacji budowa nowych bloków w Mochovcach (buduje włoski Enel) jest opóźniona.

Na deser ciekawostka. Gościem konwencji programowej PiS w lipcu będzie noblista ekonomiczny Eric Maskin. Jak pisze portal SGH „profesor Maskin jest jednym z trzech naukowców wyróżnionych w roku 2007 nagrodą Nobla w dziedzinie ekonomii, za prace nad teorią określoną jako mechanism design theory – jednej z dziedzin teorii gier. Mechanizm design theory pozwala odróżnić sytuacje, w których rynki funkcjonują dobrze od tych, w których działają źle. Pomaga ona określić ekonomistom skuteczne mechanizmy rynkowe, schematy regulacji i procedury wyborów. Teoria ta odgrywa obecnie główną rolę w wielu dziedzinach ekonomii oraz w naukach politycznych”. Jego wykład noblowski można pobrać stąd.

Nie jest to lektura porywająca, mimo stanowiącego jego trzon prostego przykładu rynku energii z dwoma konsumentami, Alice i Bobem. W każdym razie z teorii wynika, że rynek jest najlepszym mechanizmem organizacji gospodarki, gdy jest wielu sprzedających i kupujących i przy pewnych założeniach m.in. o braku dominacji jednego z agentów. Jeśli któreś nie jest spełnione – można rynek poprawić. Mskin zwraca uwagę także, że globalizacja powiększa nierówności wewnątrz poszczególnych krajów.