Nowa globalna waluta czy hybryda najsilniejszych?

Konferencja ekonomistów w Bretton Woods poszukujących nowych idei kieruje uwagę do starych książek - zażartował jeden z uczestników. Wiele uwagi ekonomiści, na debatach zorganizowanych pod auspicjami Institute for New Economic Thinking, poświęcili regulacjom, zwłaszcza tym, które ich zdaniem, zapobiegłyby powstawaniu ryzyka systemowego. W czasie konferencji nie było głosów kontrastujących. (Metablog, dla równowagi, przedstawia jeden z nich). A co do starych koncepcj, to jeden z mówców, ekspertów zajmujących się systemem waluty,  rozwiał nadzieje na stworzenie globalnej waluty. Mówił raczej o hybrydzie znanych walut.

Małe Bretton Woods – konferencja ekonomistów – zorganizowana przez Institute for New Economic Thinking, jest porównywana do kongresu 44 narodów, który odbył się po zakończeniu II wojny światowej w tym samym miejscu, Bretton Woods w Massachusets, daje jak dotąd najpełniejszy opis kryzysu i reform potrzebnych, by przyspieszyć rozwój gospodarczy. Konferencja „Crisis and Renewal: International Political Economy at the Crossroads” z udziałem przede wszystkim kilkudziesięciu amerykańskich ekonomistów trwała od 8 do 11 kwietnia 2011 r.

Ekonomista i historyk prof. Robert Skidelsky przypomniał, że świat znalazł się dziś w analogicznej sytuacji do tej z okresu pierwszej konferencji Bretton Woods. Wówczas Stany Zjednoczone wraz z Wielką Brytanią ustałały zasady światowego handlu. Dziś Wielką Brytanię zastępują Chiny.

W 1914 r. trzy waluty opierały się na parytecie złota: dolar, funt sterling i niemiecka marka. W latach 20 były to już tylko dolar i funt. Ten system utrzymał się do 1970 kiedy brytyjski bank zmusił prezydenta Richarda Nixona (który podjął tę decyzję bez oporów) do rezygnacji z parytetu złota. Wcześniej przyjęto sztywny kurs wymiany walut z jednoprecentowym marginesem wahań.

Prof. Skidelsky zasugerował, że obecny nie-systemu (non- system) powinien zostać wypełniony poprzez zwiększenie roli Special Drawing Rights (SDR), jednostki używanej w rozliczeniach Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

The reforms above should be accompanied by setting up a “substitution account”, lodged in the IMF, to enable countries to convert their reserve holdings into SDRs that are by their nature more stable in value than any single reserve currency. The main bone of contention would obviously be: who takes over the exchange risk that countries making use of the facility will want to shed? The advantages of this scheme would be two-fold. It would enable an increase in the volume of SDRs and a reduction in the quantity of foreign currency reserves. And it would open the road to a bargain with China. If the terms of the substitution account were such as to give China an incentive to convert its dollar reserves into SDRs, China may in return agree to penalties on excessive current account surpluses.

Prof. Barry Eichengreen w  swojej prezentacji podkreślił, że:

  • rolę nowej światowej waluty mogą przejąć dolar, euro lub juan. (To rynek rozwiąże ten problem, ale nie będzie waluty pod nazwą Special Drawing Rights (SDR)) . A jest bardziej prawdopodobne, że kombinacja tych trzech.
  • potrzebę symetrii międzynarodowego systemu finansowego (potrzebna jest reforma choćby ze względu na zmieniającą się strukturę rynku).

Zdaniem prof. Eichengreena tak jak bankructwo miasta Los Angeles nie oznacza końca dolara analogicznie bakructwo rządu Grecji nie oznacza końca euro. Raczej konsekwencje dla lokalnej greckiej waluty. Niemcy nie pozwolą na upadek systemu wspólnej waluty ze względu na ich zaangażowanie.

Currently, pessimism is most pervasive about the euro. It’s not clear that the crisis countries, being forced to make draconian spending cuts, can recover without reintroducing their own currencies so that they can devalue and grow their exports. Keeping them in the euro area would require massive transfers from Germany, and German voters would rather abandon the euro and reintroduce the deutschemark than agree to this, or so it is said.

In my view, all this euro doom and gloom is overdone. While a Greek or Irish default can’t be ruled out, neither can a default by the City of Los Angeles or Nassau County. But just like a default by Los Angeles or Nassau County wouldn’t mean the end of the dollar, a Greek or Irish default would not mean the end of the euro. Moreover, Greece and Ireland would almost certainly make their problems worse by attempting to reintroduce their own national currencies. And Germany, for its part, has too much invested in the larger process of European integration to turn its back on that now – which is what abandoning the single currency would entail

Prof. Eichengreen przestrzegł też przed zlekceważeniem wysiłków Chin, by ich waluta stała się w pełni wymienialna. I by dokonywane nią były transakcje handlowe tak jak dolarem.

That said, I believe that observers are underestimating how quickly the renminbi will be adopted as a currency in which to invoice and settle trade, denominate international financial transactions, and hold central bank reserves.

O stosunko nowych, ale coraz bardziej powszechnych kryteriach dobrego zarządzania mówił założyciel Forum Odpowiedzialnego Zarządzania Eumedion, ekonomista, Janssen Groesbeek. Wedlug niego potrzeba odpowiedzialnego kapitalizmu wymaga od firm zadbanie o właściwy system zarządzania (governance), ochronę środowiska i aspekt społeczny. Dzięki inwestycjom funduszy emerytalnych coraz więcej osób staje się  akcjonariuszami globalnych przedsiębiorstw. I nie jest im obojętne w jaki sposób firmy przyczyniają się do rozwiązywania problemów etycznych np pracy dzieci (w przypadku firmy Nike w latach 80).

Groesbeek rozszerzył listę odpowiedzialnych za kryzys poza bankierów i banki o rządy, instytucje kontrolne i także obywateli. Według niego pożądanie pieniądza wprawiło spiralę kryzysu w ruch. Groesbeek przypomniał, że stworzenie odpowiedzialnego systemu finansowego będzie zależeć od odpowiedzialnej postawy konsumentów, bankierów, inwestorów i przedsiębiorstw.

The tendency is to blame the bankers and the big investors for the credit crisis, but I think governments, supervisors and citizens are as much to blame. They also were blinded by Mammon, the idea that more money would mean a better society and more happiness. Greed has never been good because on the other side of greed is always a person less of. The next step in overcoming the credit crisis is to create a responsible financial sector and that can only happen if consumers (beneficiaries of pension funds, buyers of financial products like life insurance, mortgages et cetera), bankers, investors and companies take their different responsibilities and be accountable.

Być może potrzebny jest też silniejszy reżim regulacyjny? Dr Taylor przekonuje, że taki właśnie istniał od lat 30 do 70. I wówczas nie zdarzył się żaden kryzys bankowy. Był to też okres, w którym nierównowagi nie stanowiły problemu ze względu na ograniczenia jakie nakładało porozumienie z Btetton Woods. Ekonomista wpływ boomu krydytowego na kryzys.

bank_kryzys_boom_kred

First, credit booms (measured by lagged credit growth) have predictive value for the binary crisis event, and overwhelmingly beats the coin-toss null in terms of statistical significance. Second, it is credit that matters, and not money, whether narrow money (no surprise) or even broad money; so it is the ability of the banking system to lever independently of its monetary liabilities that matters.

Prof. Simon Johnson, autor bestselleru 13 Bankers, wskazał iż szereg czynników wskazywało przez dłuższy czas przed kryzysem (kilka a nawet kilkanaście lat), że zbliża się kryzys. I podstawowe problemy nie zastały rozwiązane: nie powstały regulacje co do przedsiębiorst zbyt dużych by upaść (stanowiących ryzyko systemowe).

series_events_crisis_johnson

I dodał, że największe banki stanowią jeszcze większe niebezpieczeństwo niż przed kryzysem. „Jeśli Goldman Sachs miałby teraz upaść jakie byłoby prawdopodobieństwo jego wykupu?” – pytał prof. Johson. „Zerowe” – odpowiedział. Podobnie Citibank, który zarządza 2.,3 bln dol. Jest to m.in. rezultat wykupu banków przez podatników (bail out). Sektor finansowy jest sześciokrotnie większy niż sektor gospodarki realnej pod względem PKB.

banki_johnson

Dr Andrew Sheng główny, doradca Komisji ds Regulacji Bankowej w Chinach, wskazał iż konsekwencje tolerowania powstawania instytucji stanowiących ryzyko systemowe dla gospodarek są bardzo poważne:

  • zmniejszają zaufanie wewnątrz systemu;
  • podkopują zaufanie publiczne ze względu na horendalne zyski z prywatyzacji i straty społeczne

Dr Sheng, sformułował nieznane niewiadome (unknown unknowns) ryzyka systemowego:

  • relacja między obserwowanym a obserwatorem ( przypadkowe zachowania człowieka trudne do określenia nawet za pomocą Teorii Gry);
  • zdarzenia nadzwyczajne (katastrofy, wojny, terroryzm i inne wydarzenia trudne do przewidzenia);
  • bład stadardu w systemie (np. kiedy standard oceny lub księgowości prowadzi do znieksztalcenia informacji, a następnie podejmowania decyzji) .

W ramach remediów, rozwiązań prof. Sheng wskazał na:

  • zwiększenie wymagań kapitałowych (12-19 proc.)
  • ujednolicony globalny system podatkowy co do transakcji finansowych ustalony odnośnie ich wielkości i obrotu;
  • wprowadzenie antytrustowych ustaw w celu uniemożliwienia manipulacji na rynkach,

Warto zapoznać się z tekstem The Wall Street Leviathan Jeffa Madricka na temat ryzyka systemowego. Jest to krytyka ustaw Dodda-Franka i ustawy Glass-Steagall (odrzuconej przez Republikanów). Autor przypomina, na podstawie raportu Komisji badającej przyczyny Kryzysu Finansowego, że prawie wszystkim instytucje finansowe groził upadek w 2008 r. Ale ryzyko nie wynikało z tylko z ich wielkości ale przede wszystkim połączenia (głebokich zależności) z innymi instytucjami.

The report’s findings make clear that such risk is not just a consequence of the size of a firm. Firms are interconnected by buying securities from and selling them to one another, as well as by borrowing from and lending to one another.

A gdyby nie TARP i bail-out AIG to upadłyby np bank Goldman Sachs. Bo AIG

A prime example of the systemic dangers was the sale by insurance giant AIG of tens of billions of dollars of credit default swaps, a derivative that served as insurance for mortgage-backed securities. Because derivatives were unregulated and essentially traded in secret, triple-A-rated AIG was not required to hold capital or collateral against such liabilities. Because the swaps were traded secretly, there were also no open prices on their values. Goldman Sachs in particular bought a lot of derivative insurance from AIG. But when mortgage-backed securities collapsed in value, AIG couldn’t pay off its commitments. Since so many firms were owed money by AIG—indeed, buying insurance encouraged these firms to take more risk—the Treasury and Fed decided to bail AIG out for a total of $180 billion, essentially nationalizing it, and covered all its liabilities, in the process bailing out Goldman and others as well. The inspector-general later appointed to analyze the federal bailout program, called the Troubled Asset Relief Program (TARP), severely criticized the Treasury for making whole the companies hurt by deals with AIG. Goldman, for example, got back the $14 billion it had at risk with AIG.

Z poglądem ekonomisty spoglądającego na ten problem z perspektywy wolnorynkowej warto się zapoznać sięgając po Dodd-Frank’s Threat to Financial Stability. Prof. Peter Wallison nie tylko krytykuje wprowadzenie nowych regulacji, ale samo określenie „zbyt duży by upaść”. Jest to jego zdaniem sygnał dla rynku, że rząd traktuje w sposób uprzywilejowany niektóre przedsiębiorstwa czy instytucje.

The identification of firms as too big to fail is a mad policy: It will signal to the world, removing all doubt, that the government will take steps to prevent the failure of these firms, giving them advantages in the marketplace. If the funding advantages that have already appeared in banking are spread to other industries, large companies will be put in a position to drive smaller rivals out of business.


bank_kryzys_boom_kred
series_events_crisis_johnson
banki_johnson

Tagi


Artykuły powiązane

Tydzień w gospodarce

Kategoria: Trendy gospodarcze
Przegląd wydarzeń gospodarczych ubiegłego tygodnia (30.05–03.06.2022) – źródło: dignitynews.eu
Tydzień w gospodarce