Autor: Jacek Ramotowski

Dziennikarz zajmujący się rynkami finansowymi, zwłaszcza systemem bankowym.

Unia bankowa tworzy się przez konwergencję i dialog

Rozpoczynający się zgodnie z wytycznymi Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA) proces przeglądu i oceny nadzorczej banków (SREP) jest sposobem na konwergencję praktyk nadzorczych i standardów w całej Unii Europejskiej. Wspólne rozumienie SREP będzie silną podstawą dla kluczowych decyzji nadzorczych i planów naprawczych banków – mówi Piers Haben, dyrektor w EBA.
Unia bankowa tworzy się przez konwergencję i dialog

Rozpoczynający się zgodnie z wytycznymi Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA) proces przeglądu i oceny nadzorczej banków (SREP) jest sposobem na konwergencję praktyk nadzorczych i standardów w całej Unii Europejskiej. Wspólne rozumienie SREP będzie silną podstawą dla kluczowych decyzji nadzorczych i planów naprawczych banków – mówi Piers Haben, dyrektor w EBA.

Obserwator Finansowy: Jaką rolę EBA odgrywa w europejskiej sieci bezpieczeństwa finansowego?

Piers Haben: Odkąd unijny nadzór przy Europejskim Banku Centralnym, Single Supervisory Mechanism (SSM), rozpoczął działalność i współpracę pomiędzy krajami należącymi do SSM i będącymi poza SSM, EBA bardzo uważnie przygląda się współpracy w zakresie nadzoru oraz konwergencji praktyk nadzorczych. Dodatkowo wiele pracy będzie poświęcone jednolitemu zbiorowi zasad koniecznych do realizacji dyrektywy CRD IV i rozporządzenia CRR oraz wprowadzania ich w praktyce.

Jakie znaczenie ma SREP do zmniejszenia ryzyka związanego z systemem bankowym w Europie?

W grudniu 2014 roku EBA wydał wytyczne do SREP. Był to wynik pracy mającej na celu zebranie wspólnych wytycznych dla wszystkich organów nadzoru w całej UE w taki sposób, by zapewnić skuteczność działaniom nadzorczym. Chodziło o to, żeby nadzory mogły dokonać przeglądu banków i uzgodnić bardzo ważne, wspólne decyzje co do kapitału i płynności banków transgranicznych. Kierując się tymi wytycznymi nadzory dokonują przeglądu banków, ich modeli biznesowych, patrzą na ryzyko dla kapitału, jak również zagrożenia dla płynności. Oceniają, czy zasoby kapitałowe i płynnościowe są wystarczające dla samego banku, jak i całej grupy bankowej.

Jakie efekty ma przynieść SREP?

Po wydaniu przez EBA wytycznych SSM wprowadza, zgodnie z nimi, praktyczne podejście nadzoru. Zdeterminowały więc rozwój metod nadzoru na jednolitym rynku. Wytyczne te zostaną zreformowane w 2016 roku. EBA oceni sposób ich wdrożenia,  żeby pomóc nadzorom działać skutecznie. Zrobimy to na trzy sposoby. Pierwszym będzie szkolenie ludzi w całej Unii, żeby lepiej zrozumieli wytyczne SREP. Szkolenia zaczną się już w tym roku.  Drugą rzeczą, którą także zrobimy w tym roku, będzie współpraca z odpowiednimi nadzorami, żeby zidentyfikować słabości standardów. Trzecim obszarem będą dodatkowe wytyczne potrzebne do ustandaryzowania niepublicznych praktyk nadzorczych.

Dzięki SREP po raz pierwszy będziemy mieli ocenę modeli biznesowych banków w całej UE, co jest kluczowe do oceny ich odporności. Będziemy mieć jednakowe podejścia w ocenie ryzyka dla kapitału i płynności, ocenę punktową (scoring) oraz istniejących zasobów kapitałowych, pozwalających na zrozumienie jak dany bank działa.  Wspólne rozumienie SREP będzie podstawą do podejmowania decyzji nadzorczych oraz planów naprawczych.

W przyszłym roku europejskie banki będą poddane kolejnym testom warunków skrajnych. Jak to będzie wyglądało?

EBA inicjuje i koordynuje testy warunków skrajnych. Zapowiedzieliśmy je na 2016 rok, a teraz – wraz z kolegiami nadzorczymi w całej Unii Europejskiej – opracowujemy metodologię. Odpowiedzialny za to zespół rozpoczął już prace. Ta sama metodologia będzie zastosowana przez organy nadzoru w całej Unii Europejskiej. Po jej ustaleniu będziemy pomagać organom nadzoru w zapewnieniu najwyższej jakości realizowanych przez nich zadań. Będziemy z wyprzedzeniem informować o stress testach, metodologii i scenariuszach. Spodziewam się, że stanie się to na początku przyszłego roku. Bardzo ważną rolą EBA jest zapewnienie, że metodologia jest przestrzegana.  Odbywamy wiele dyskusji z nadzorcami, mamy procedury pytań i odpowiedzi, spotkania, aby omówić wątpliwości. EBA zapewnia jakość tworząc obowiązujące standardy, ale także odgrywa ważną rolę w dostarczaniu danych wynikających z testów, odpowiada za skuteczną komunikację z bankami, nadzorami, rynkami i obywatelami Unii.

Stress testy bywają krytykowane, gdyż dostarczają danych ilościowych, ale nie jakościowych, a te mogą być ważniejsze dla pełnej oceny ryzyka banków.

Wyniki testów warunków skrajnych są bardzo ważne do zrozumienia sytuacji kapitałowej poszczególnych banków i całego sektora. W procesie SREP wyniki są punktem wyjścia do dialogu pomiędzy bankiem a nadzorem. Dają obraz banku i jego sytuacji kapitałowej, ale także dostarczają wielu informacji dotyczących wrażliwości, pozwalających na rozpoczęcie dialogu.  Kluczową cechą ogólnoeuropejskich stress testów jest statyczna suma bilansowa, a więc nie można zastosować miar dynamicznych. Oczywiście nadzory, widząc wyniki, mogą na nie reagować. To dlatego dialog pomiędzy bankiem a nadzorem, w procesie SREP, prowadzi do jakościowej oceny banku. Aspekty jakościowe są obecne i spodziewamy się, że będą widoczne po najbliższych testach warunków skrajnych oraz ogłoszeniu ich wyników w przyszłym roku.

Największe ryzyko w systemie finansowym wiąże się z wielkimi bankami, zwanymi „zbyt dużymi, by upaść”. Czy te grupy są przedmiotem jakiejś specjalnej troski?

Banki transgraniczne są przedmiotem wspólnych decyzji w organach nadzorczych. To jest absolutnie kluczowe. Organy przedstawiają swoje punkty widzenia na ryzyko, dzięki czemu ocena transgranicznego banku jest dokładniejsza. A to pozwala podjąć wspólne decyzje w sprawie kapitału i płynności oraz –  w tym roku po raz pierwszy – wspólne decyzje dotyczące planów naprawczych. Z punktu widzenia nadzoru nad bankami transgranicznymi spójność i konwergencja praktyk nadzorczych na jednolitym rynku jest bardzo ważna. Dlatego będziemy w tym roku pracować w organach w całej UE nad ustaleniem jak mają wprowadzać te wytyczne, zwłaszcza że ich realizacja w praktyce rozpocznie się już w przyszłym roku. Na przykład będziemy pracować nad zrozumieniem, dlaczego dostarczane wzorce mogą być różnorodnie postrzegane i jak mogą być interpretowane poszczególne ich aspekty.  Jest to konieczne w celu poprawy konwergencji w zakresie nadzoru. Sfinalizowanie jednolitego zbioru przepisów (Single Rulebook), tworzenie standardów dla resolution (uporządkowanej upadłości i likwidacji banków) wynikających z dyrektywy BRR i wytyczne dla SREP mające pomóc w podejmowaniu wspólnych decyzji dotyczących kapitału, płynności i planów naprawczych – to najważniejsze zadania dla EBA na ten rok.

Kiedy będziemy mieli Single Rulebook?

Świetne pytanie, zważywszy że nasz program prac zmienia się w zależności od rytmu prac legislacyjnych i dzieli się już na setki części. Obawiam się, że nikt nie może powiedzieć, kiedy będzie gotowy jednolity zbiór przepisów. Wydaje mi się,  że jest bardzo możliwe, iż do końca tego roku skończymy prace nad pakietami Bazylea III i CRD IV, ale mamy jeszcze dodatkowe pracę nad miarami płynności i wskaźnikiem dźwigni. Oprócz tego opracowujemy standardy do kolejnych aktów ustawodawczych, jak na przykład dyrektywa o usługach płatniczych PSD II. Jest jeszcze wiele innych prac, naprawdę ważnych, jak na przykład standardy dla MREL i TLAC i oczywiście dla dyrektywy BRR.

Jak w przyszłym roku umożliwić rozpoczęcie skutecznych działań przez Single Resolution Mechanism (SRM), czyli działanie unijnego organu odpowiedzialnego za uporządkowaną likwidację banków?

Proces przebiega podobnie jak przy formowaniu SSM. Resolution jest absolutnie kluczowym przedmiotem prac. Chcąc ułatwić działanie nowym organom resolution wprowadzimy liczne standardy. Mamy w EBA osobny zespół zajmujący się ustawodawstwem w zakresie resolution i Komitet do spraw Resolution (Resolution Committee, ResCo), który tym się zajmuje. Wdrożenie dyrektywy BRR w całej UE jest niezbędne,  więc tworzymy infrastrukturę, która pozwoli na rozpoczęcie prac od przyszłego roku i na to, żeby wszystkie organy resolution w całej Unii mogły podejmować decyzje. Nowa jednostka wewnątrz EBA pracuje nad tym, żeby nowe standardy, umożliwiające uruchomienie mechanizmu, były wprowadzone w odpowiednim czasie.

Prawdopodobnie następna będzie reforma strukturalna sektora bankowego?

Nie wiemy jeszcze dokładnie, jakie zostaną wprowadzone rozwiązania strukturalne, żeby nad nimi pracować. Rola  EBA w tej dziedzinie nie jest jeszcze znana, ale będziemy mieli prawdopodobnie do czynienia z pracą nad standardami.

Jaka jest mediacyjna rola EBA?

Udowodniliśmy już, jak duże znaczenie ma mediacja nieformalna i formalna.  Mój zespół uczestniczy w pracach wielu organów nadzorczych, zapewniając właściwy przebieg współpracy.  Naszym zadaniem jest doprowadzanie do efektywnej współpracy pomiędzy nadzorami państw macierzystych i goszczących. Kiedy widzimy, że pojawiają się wyzwania, mój zespół próbuje – poprzez spotkania, telekonferencje, emaile – stworzyć, w nieformalny sposób, wspólną płaszczyznę dyskusji pomiędzy nimi. Próbujemy określić, czy jest to problem procesu, czy braku wymiany informacji. Rozmawiamy o tym, co można zmienić. Kiedy widzimy, że istnieją różnice zdań między nadzorami państw macierzystych i goszczących lub jakiś potencjał sporu, staramy się, na wspólnej płaszczyźnie, zachowując naszą bezstronność, pomóc im znaleźć porozumienie. To nieformalna rola.

A rola formalna?

Nasza formalna rola mediacyjna polega na tym, że zapraszamy nadzorców z obu stron do panelu mediacyjnego złożonego z członków nadzorów. Obie strony mogą wyrazić swój punkt widzenia. Szukamy istoty problemu, staramy się eliminować nieporozumienia, sprowadzić kwestie sporne do wspólnego mianownika. Poszukujemy wspólnej płaszczyzny w praktyce. Formalne, wiążące negocjacje są ostatecznością, ale jest to bardzo ważne narzędzie. Chcąc pokazać,  że liczy się każdy głos, głosowania decyzji zapadają większością kwalifikowaną, czyli większością głosów wśród krajów SSM i większością w krajach nie należących do SSM.

Czy konsultacje publiczne mają wpływ na końcowe ustalenia standardów?

Wszystkie wytyczne powstają w drodze konsultacji publicznych, ale ich tryb zależy od kilku czynników. Czasami mamy na nie mało czasu, a czasami wymogi prawne narzucają inny tryb porozumienia. Na ogół prowadzimy konsultacje w ciągu trzech miesięcy, bierzemy bardzo poważnie pod uwagę wszystkie komentarze, mamy także tryb wysłuchań publicznych. Zanim ostatecznie wdrożymy dany standard odpowiadamy na wszystkie opinie.

Rozmawiał: Jacek Ramotowski

Rozmowa odbyła się w trakcie V Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie

Otwarta licencja


Tagi


Artykuły powiązane

Sektor bankowy Trójmorza na froncie covidowym

Kategoria: Analizy
Efektywny policy mix polityki pieniężnej, fiskalnej i ostrożnościowej zastosowany wobec sektora bankowego przyniósł w państwach TSI oczekiwane efekty: zachowanie stabilności systemu finansowego i utrzymanie dostępności finansowania dla gospodarki realnej po wybuchu pandemii.
Sektor bankowy Trójmorza na froncie covidowym