Jak Jerzy Waszyngton uruchomił rewolucję parowcową
W1787 miały miejsca dwa wydarzenia, które zmieniły bieg historii - amerykańskiej i światowej. W obu kluczową rolę odegrał Jerzy Waszyngton, który dwa lata później został pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych.
Parowiec Natchez na rzece Mississippi (CC BY-NC-ND Martin Pilát)
Pierwszym z nich było stworzenie konstytucji, która zabezpieczała wolności amerykańskich obywateli i tworzyła rząd federalny oparty na zasadach kontroli i równowagi. Drugie, mniej znane wydarzenia dotyczyło środka transportu, który stał się rzeczywistością dopiero w kolejnym stuleciu: parowca.
W 1787 r. dwa napędzane parą statki wynalezione przez dwóch różnych ludzi odbyły krótkie ale udane podróże po amerykańskich rzekach. Te podróże uruchomiły wyścig innowacji, których celem było statku do sensownego ekonomicznie przewozu ludzi i ładunków. Próby te zakończyły się sukcesem jakieś 20 lat później parowcami skonstruowanymi przez Roberta Fultona. Co więcej, jako pierwszy wielki amerykański wynalazek, parowce rozpoczęły erę innowacji w Stanach Zjednoczonych, które trwa po dziś dzień. Ale te wydarzenia nie miałyby miejsca gdyby w 1784 Jerzy Waszyngton nie spotkał Jamesa Rumseya, majsterkowicza-wizjonera, którego wielu uważało za oszołoma.
Reakcją większości rządów na ogłoszenie 11 marca 2020 r. przez Światową Organizację Zdrowia stanu pandemii COVID-19 było zamknięcie granic państwowych oraz wprowadzenie, w nadziei na spowolnienie rozprzestrzeniania się wirusa SARS CoV-2, restrykcji sanitarnych drastycznie ograniczających mobilność ludności. Działania te doprowadziły do zerwania globalnych łańcuchów dostaw i załamania produkcji oraz wewnętrznych powiązań kooperacyjnych, a także spowodowały głęboki spadek obrotów w handlu towarami i usługami, a w konsekwencji do utraty płynności finansowej wielu branż.
Bruksela liczy na to, że dzięki smartfonom i aplikacji internetowej czas kontroli granicznych ulegnie skróceniu, a ich skuteczność wzrośnie. Czy papierowe paszporty odejdą do lamusa?
Inwestycje w rozwój sztucznej inteligencji i centrów danych będą się wiązać z powiększonym zapotrzebowaniem na energię oraz większą zmiennością jej zużycia w sieci. Zaspokojenie popytu w tym zakresie wymaga rozwoju energetyki atomowej. Zdolności produkcyjne i technologiczne Europy są tu słabsze niż w USA czy w Chinach.
Amerykańska nadkonsumpcja rozumiana jako życie ponad stan wyznaczany przez produktywność własnej gospodarki, jest narzędziem, za pomocą którego Chiny dokonują dezindustrializacji Stanów Zjednoczonych.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
