Nowe budynki w Moskwie (CC BY-NC Rambus13)
Sekcja rosyjska BBC przypomina w związku z tym, że w maju 2012 r., a więc zaraz po inauguracji nowej kadencji, prezydent Rosji Władimir Putin podpisał „Dekret o długoterminowej krajowej polityce gospodarczej”, w której nakazał rządowi, by ten dołożył wszelkich starań, aby już w 2015 r. Federacja znalazła się w pierwszej pięćdziesiątce, a w 2018 – w pierwszej dwudziestce państw klasyfikowanych w raporcie Doing Business (przygotowywanym przez Bank Światowy i Międzynarodową Korporację Finansową IFC). W oparciu o dekret opracowano „mapę drogową”, określającą 9 kluczowych obszarów, w których odnotowana musi zostać poprawa.
Przywołana przez Financial Times Rita Ramalho z Banku Światowego uważa, że aby w kolejnych edycjach raportu Rosja wypadła jeszcze lepiej, potrzebna jest zmiana mentalności rosyjskich władz. „Dobrym początkiem będzie postrzeganie przez nich biznesu jako pomocy, a nie przeszkody” – mówi. Plan jest konsekwentnie realizowany, ale – jak zauważa Kommersant – przeskoczenie do pierwszej pięćdziesiątki będzie wiązało się z dużo większymi kosztami, niż skok zanotowany w 2013 r., a powodzenie zmian będzie ściśle powiązane z reformą sądownictwa, która obecnie wydaje się być słabą stroną działań zmierzających do poprawy klimatu inwestycyjnego.
Gdzie widać sukcesy
Rosja awansowała aż o 71 pozycji w kategorii dostępu do elektryczności, a o 29 – rejestracji nieruchomości. Najgorzej ocenionymi obszarami wpływającymi na łatwość prowadzenia biznesu uznane zostały pozyskiwanie pozwoleń budowlanych i handel międzynarodowy. W tegorocznym raporcie dotyczącym Rosji, Międzynarodowy Fundusz Walutowy docenił udoskonalanie procedur stosowanych przez administrację podatkową; przypomniał jednocześnie, że „ostatnie postępy w otoczeniu biznesowym koncentrowały się głównie na dużych firmach, a niewiele zostało uczynione dla małych i średnich przedsiębiorstw. Dalsza deregulacja powinna objąć nieefektywne procedury celne i zbędna biurokrację. Jednym z priorytetów pozostaje walka z korupcją.”
Oleg Budargin, dyrektor generalny Federalnego Przedsiębiorstwa Sieci zauważa, że w kategorii elektrycznej wiarygodności, mierzonej liczbą przerw w przesyle prądu, Rosja już zdeklasowała wiele rozwiniętych państw. Przerwy w Rosji wynoszą bowiem 0,9 godziny, podczas gdy średnia dla Europy to 1,7 godziny, a dla świata aż 3,3 godziny.
Z kolei Rusłan Dawidow, szef rosyjskiej Służby Celnej dodaje, że dane do tegorocznego zestawienia był zbierane w marcu, wobec czego wskaźniki dla handlu międzynarodowego w przyszłorocznym zestawieniu będą wyglądały jeszcze lepiej. Wśród usprawnień, które już w najbliższym czasie pozwolą wywindować pozycję Rosji, wymienia on ograniczenie liczby dni potrzebnych na załatwienie procedur związanych z importem towarów o 7, procedury eksportowe zostaną skrócone o 6 dni. Obiecuje, że w 2014 r. dokumenty celne będą w całości przetwarzane on-line, a w 2018 r. wszystkie procedury związane z importem i eksportem mają zajmować nie więcej niż 2 godziny.
Co budzi kontrowersje
Choć ranking Doing Business jest jednym z najważniejszych zestawień tego rodzaju, to w tym roku bardzo krytykowana jest metodologia, w oparciu o którą wykonano opracowanie. Dziwi, jak w kategorii „Ochrona praw inwestorów” biedne Sierra Leone zajęło 22. miejsce, a Szwajcaria odległe 170., zaś pod względem łatwości podłączania elektryczności wciąż nieodbudowane po trzęsieniu ziemi Haiti prześcignęło dysponującą nowoczesnymi technologiami Kanadę (odpowiednio 67. i 145. miejsce). Cytowane przez rosyjską sekcję BBC anonimowe źródło związane z Bankiem Światowym mówi, że zaprezentowany raport to produkt bardzo niskiej jakości, którego autorzy brali pod uwagę nie dające się ze sobą porównać czynniki.
Czy wysoka pozycja Rosji w rankingu również może wynikać z błędów metodologicznych, a więc – być nieuzasadniona? Niekoniecznie, ale jak podkreśla przywołany przez portal Russia Beyond the Headlines, Andriej Nikitin z Agencji Inicjatyw Strategicznych, należy upewnić się, że pozytywne zmiany, które zostały docenione w raporcie i które zapewniły Rosji tak dobrą lokatę, są dostrzegalne także w innych regionach, a nie tylko w Moskwie, w której dane były zbierane.
Do pewnego stopnia zgadza się z nim Roman Putin, przedsiębiorca i były doradca ds. inwestycji szefów kilku regionów Rosji. „Badania przeprowadzone przez UBS i ośrodek badań Campden na początku tego roku pokazują, że poziom biurokracji i korupcji praktycznie nie zmniejszył się od 2012 r. Jest więc zbyt wcześnie, by świętować; bardziej właściwy jest ostrożny optymizm.”
Przywołany wcześniej Andriej Nikitin uważa, że administracja państwowa powinna koncentrować się na tworzeniu atmosfery zachęcającej przedsiębiorców do tego, by nie bali się podejmować śmiałych decyzji dotyczących zarządzanych przez siebie spółek, zamiast tylko oczekiwali na wypłatę dywidendy. Mimo wszystko, widzi wyraźne światełko w tunelu. „Dialog bardzo zmienił się w ciągu ostatniego roku. Nie rozmawiamy już o tym, czy należy poprawiać klimat dla inwestycji, czy też nie, lecz realizujemy działania ku temu zmierzające.„
Kommersant przyznaje, że tak znaczący awans Rosji jest prawdziwą sensacją, ale jednocześnie zwraca uwagę, że w porównaniu z zeszłorocznym raportem, Federacja poniosła największą porażkę (straciła dwa punkty) w kategorii oceniającej poziom ochrony praw inwestorów. „Mapy drogowe mogły poprawić wynik w tych kategoriach, w których najłatwiej jest wprowadzić zmiany. Tegoroczny wynik może bardzo pozytywnie wpłynąć na postrzeganie Rosji w świecie, jednak ogólny stosunek władz do partnerów handlowych może przyćmić wszystkie pozytywy” – mówi w artykule zatytułowanym „Ze świadomością bezprecedensowego postępu” Dmitrij Polewoj z ING Rosja.
Walentina Faltane, współautorka raportu Doing Business, także wyraziła swoje wątpliwości: „Większość rządów zaczyna od usunięcia przeszkód biurokratycznych, bo to jest łatwiejsze do wykonania – ale udoskonalanie określonych obszarów i pomijanie wszystkich innych – to ciągle za mało”. Kommersant przyznaje, że rzeczywiście widać poprawę klimatu inwestycyjnego w dużych miastach, a więc tam, gdzie zbierane były dane, jednak w regionach sytuacja przedsiębiorców nie zmieniła się jakoś diametralnie w przeciągu kilku ostatnich lat.
Wysoka pozycja Federacji i pominięcie przy dokonywaniu oceny skali panującej w Rosji korupcji bardzo nie spodobało się redakcji Foreign Policy. W artykule „Niech ktoś powie Bankowi Światowemu o korupcji w Rosji” Isaac Stone Fish przypomniał, że w przygotowanym niedawno przez Transparency International zestawieniu dotyczącym korupcji, obejmującym 176 państw, Rosja zajęła niechlubne 133 miejsce.
Próbując przedstawić absurd rozumowania twórców raportu, którzy oceniając przejrzystość otoczenia biznesowego, całkowicie pomijają karygodną sytuację, jaką jest niemal naturalne przyzwolenie na wręczanie łapówek, Fish cytuje kilka wypowiedzi jednej z autorek raportu, Rity Ramalho. Wyjaśniła ona, że w badaniach nie uwzględniono poziomu korupcji, gdyż starano się zbadać podejmowane przez poszczególne państwa środki bardziej niż wyniki ich stosowania. „Nie wiem, czy można rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej bez konieczności wręczania łapówek – my pytamy wyłącznie o oficjalne wymogi i opłaty” – dodała wyjaśniając, że w badaniu uwzględniono tylko dane mające źródło w oficjalnych zestawieniach oraz procedury wynikające z przepisów. Fish nie przyjmuje najwyraźniej tego rozumowania i konkluduje, że to przyroda, a nie Bank Światowy, nie znosi próżni.
Opracowała Martyna Kośka
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
