Lawrence Summers wzywa do emisji większego długu publicznego, by zapobiec nowemu kryzysowi. Warto też dziś przeczytać o patencie Hillary Clinton na kryzys, o gospodarce tureckiej, greckim unikaniu podatków i francuskich konfliktach pracowniczych. A także o nowych pomysłach Komisji Europejskiej w sprawie pracowników oddelegowanych do pracy zagranicą.
Globalna gospodarka jest w poważnym niebezpieczeństwie – twierdzi Lawrence Summers. Grozi nam paskudna spirala: kraje uprzemysłowione mają niski wzrost, co uderza w kraje wschodzące – które też hamują, co jeszcze bardziej spowalnia gospodarki rozwinięte. Niski wzrost, oczekiwana niska inflacja i stopy procentowe na poziomie zera – wszystko to daje się wytłumaczyć hipotezą trwałej stagnacji. Rynki obligacji utrzymując bardzo niskie rentowności wysyłają silny sygnał, że jest za mało a nie za dużo długu publicznego. Jeśli limit 60 procent produktu dla długu publicznego miał sens, gdy realne stopy procentowe wynosiły 5 procent, to teraz, kiedy realne koszty finansowania są negatywne, ten wskaźnik powinien być dużo wyższy. Pieniądze z bardziej ekspansywnej polityki fiskalnej powinny być wydane na inwestycje.
Najbardziej gołębi członek komitetu FOMC ustalającego stopy procentowe w USA, Narayana Kocherlakota, dał do zrozumienia, że należy rozważyć ujemne stopy w związku ze słabnącą gospodarką i prognozami bardzo niskiej inflacji, znacznie poniżej celu 2 proc. Wcześniej sugerował „helikopterowe” pieniądze, by ożywić popyt.
Czołowa kandydatka demokratów na prezydenta Hillary Clinton opublikowała w Bloombergu felieton, opisujący jaki ma sposób na następny kryzys – chce więcej regulacji, kar więzienia dla finansistów łamiących prawo, większych środków dla Departamentu Sprawiedliwości, wyższych nagród dla ostrzegających przed nadużyciami (whistleblowers). Pani Clinton w wielu miejscach zapowiada indywidualną odpowiedzialność menedżerów. M.in. wyżsi menedżerowie powinni odpowiadać za błędy podległych im pracowników i być karani finansowo, a nawet pozbawieniem pracy. Należy przywrócić rozdział bankowości inwestycyjnej i komercyjnej.
Charlemagne w najnowszym The Economist pisze o zmianie w relacjach Turcji z Unią. Przez lata jej liderzy odwiedzając stolice europejskie byli petentami, mającymi nadzieję na obudzenie uśpionych negocjacji akcesyjnych. Teraz, w warunkach kryzysu migracyjnego, Turcja staje się nieocenionym partnerem. Po raz pierwszy wizyta lidera tureckiego, prezydenta Erdogana w Brukseli nie była poświęcona członkostwu w Unii. Kryzys migracyjny stwarza możliwości nowej współpracy i wsparcia finansowego Turcji w zamian za uszczelnienie granic.
Analizę ostatnich 15 lat w gospodarce tureckiej przeprowadzili ekonomiści, specjaliści od kryzysów narodowych Daron Acemoglu wraz z Muratem Ucerem. Ich konkluzja jest taka, że około 2007 roku zmienił się charakter i jakość tureckiego wzrostu gospodarczego i wiążą to ze zmianami w instytucjonalnymi. W pierwszej połowie tej dekady instytucje przeszły reformy, które wspomagały wzrost gospodarczy, w drugiej zaczęły się zmieniać w odwrotnym kierunku. Dlatego wzrost gospodarczy jest słabszy i mniej pewny. Pracę można pobrać stąd:
We Francji konflikty pracownicze przybierają coraz gwałtowniejsze formy. Na posiedzenie rady pracowniczej Air France wdarli się związkowcy, a wysocy rangą menedżerowie musieli się salwować ucieczką, podczas której aktywiści związkowi zdarli z nich marynarki i koszule. Wśród bojówkarzy było tylko kilku pracowników Air France. Głównie atakowali w gościnnym występie związkowcy z centrali CGT powiązanej z komunistami. By odzyskać rentowność, którą linie straciły w 2008 roku Air France przygotowuje plan zwolnienia 2900 pracowników i zamknięcie pięciu połączeń długodystansowych.
Zdaniem analityków Reutersa obcięcie połączeń długodystansowych o 10 procent nie uzdrowi rozdętej bazy kosztowej Air France. Jak skrzywione są stosunki pracy w Air France świadczy tegoroczny strajk pilotów, który kosztował 500 milionów euro. Doszło do niego, mimo że piloci francuscy pracują 15-20 procent krócej niż ich europejscy koledzy, zarabiając te same pieniądze. W czarnym scenariuszu w najbliższej dekadzie Air France stoczy się do poziomu Air Italia, która po wielokrotnym dokapitalizowaniu w końcu została sprzedana liniom Etihad.
Dani Rodrik uważa, że reformy strukturalne przynoszą pozytywne rezultaty w długim horyzoncie, natomiast nigdy od razu. Grecja potrzebuje innej polityki reformatorskiej – przede wszystkim proeksportowej. Ponieważ nie może zdewaluować waluty powinna wykorzystać inne możliwości – ulgi podatkowe, specjalne strefy ekonomiczne, czy odpowiednie projekty infrastrukturalne. Potrzebne jest wysoko umocowane ciało rządowe zajmujące się usuwaniem często bardzo specyficznych i jednostkowych barier dla proeksportowych inwestycji. Grecki paradoks polega na tym, że im bardziej ortodoksyjna jest strategia makroekonomiczna i fiskalna, tym bardziej heterodoksyjna powinna być strategia wzrostu gospodarczego.
Saga grecka. Z danych o gospodarstwach domowych wynika, że 43 procent dochodów samozatrudnionych Greków jest nieujawnianych i nieopodatkowanych. Dla 2009 roku to oznaczało to 28,2 mld nieujawnianego dochodu i ubytek podatkowy ponad 11 mld dolarów, równy 30 procentom deficytu budżetowego.
Najważniejszym źródłem dochodów Państwa Islamskiego są konfiskaty, a następnie ropa i gaz oraz „podatki”. Wydatki – przede wszystkim na pensje żołnierzy. Te dane mają świadczyć o tym, że kalifat nie będzie w stanie się utrzymać, skoro dwie trzecie wpływów pochodzi z rabunku. Jednak w tekście vox.com nie ma wartości bezwzględnych.
Daily Shot pokazuje zadłużenie korporacji energetycznych i górniczych oraz produkcji metali, jako procent całego zadłużenia korporacyjnego. W Polsce wynosi ok. 30 procent, mniej niż w Rosji (60 procent), Nigerii i Brazylii (około 40 procent), ale więcej niż w Peru, Chinach, Indiach, Kolumbii , Meksyku i Chile. Zadłużenie tego typu firm jest pod szczególną obserwacją ze względu na niskie ceny surowców energetycznych i metali.
Drugi bardzo interesujący wykres pokazuje bąble długu prywatnego narastające w Japonii po 1970 roku, w USA po 1993 roku i w Chinach po 2009. Definitywnie chiński bąbel powstaje w najbardziej dynamiczny sposób.
Wątpliwych pomysłów Komisji Europejskiej ciąg dalszy. Jak pisze gazeta.pl „Komisarz UE ds. zatrudnienia i spraw socjalnych Marianne Thyssen zapowiedziała, że do końca roku KE zbada, czy konieczna jest zmiana dyrektywy o tzw. pracownikach delegowanych, którzy w ramach umowy o pracę wyjeżdżają tymczasowo za granicę, aby tam pracować nadal dla swojego pracodawcy. „Możliwe, że dokonamy rewizji dyrektywy o pracownikach delegowanych, aby zakotwiczyć w niej zasadę: równa płaca za taką samą pracę w tym samym miejscu” – powiedziała komisarz. Według danych Komisji i polskiej Inicjatywy Mobilności Pracy, może to zagrozić od 250 do 430 tysiącom miejsc pracy dla Polaków oddelegowanych do pracy zagranicą. A polscy związkowcy z OPZZ oceniają ideę bardzo pozytywnie.
Z kolei Deloitte wyliczył, że niemiecka ustawa o płacy minimalnej (MiLoG) może zlikwidować ponad 50 tysięcy miejsc pracy w transporcie. MiLoG niesie konsekwencje dla całej gospodarki Unii Europejskiej. Regulacja swoim zasięgiem objęła również pracowników czasowo wykonujących pracę na terytorium Niemiec. Wynikający z MiLoG wzrost wynagrodzeń może doprowadzić do ujemnej marży netto u 42 proc. przebadanych polskich przedsiębiorstw transportowych działających na terenie Niemiec, co grozi im wypadnięciem z rynku.
Wartość relacji długu publicznego do PKB we Włoszech nie zawsze była tak wysoka jak obecnie. Dług zjednoczonego państwa włoskiego w 1861 r. stanowił mniej niż 40 proc. jego PKB, zaś jeszcze w latach 60. XX w. zaledwie 25 proc. PKB. W historii tego kraju zdarzały się także okresy, w których relacja długu publicznego do PKB była jeszcze wyższa niż obecnie i sięgała 160 proc. PKB, by następnie spaść. Skąd zatem wziął się dług publiczny Włoch, notujący dziś jedne z wyższych poziomów w ponad stusześćdziesięcioletniej historii tego państwa?
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Na pisanie o tym, jak ważne jest oszczędzanie i inwestowanie zużyto morze atramentu i farby drukarskiej. O oszczędzaniu mówią dziesiątki przysłów np. „oszczędnością i pracą ludzie się bogacą”. Tak, tak „i pracą” – a może lepiej by było: „przede wszystkim pracą”? Liczni publicyści przekonują, a politycy pouczają, że Polacy muszą więcej oszczędzać, by gospodarka szybciej się rozwijała. Ale gdy się zastanowimy, co by było, gdyby tak nagle wszyscy zaoszczędzili dajmy na to 90 proc. tego co zarobili, to zauważymy, że byłoby niedobrze – katastrofa: towary leżałyby na półkach, a przedsiębiorcy by pobankrutowali – przecież tego, czego nie udało się sprzedać w kraju nie byłoby łatwo upchnąć za granicą, i tak borykającą się z nadprodukcją, szukającą po świecie rynków zbytu. Sprawy są zatem bardziej skomplikowane niż się powierzchownie wydaje.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Czy realizacja amerykańskiego snu na kredyt zakończy się koszmarem? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć R. Christopher Whalen w książce „Inflated: Money, Debt, and the American Dream”.
Do końca 2025 r. mają zakończyć się unijno-indyjskie negocjacje umowy o wolnym handlu. Ma to być porozumienie przynoszące obu stronom nie tylko ekonomiczne korzyści.
Niepewność wokół handlu między UE a Stanami Zjednoczonymi – wywołana ogłoszeniem nowych ceł i niestabilnością globalnej sytuacji gospodarczej – budzi niepokój przedsiębiorstw, pracowników i polityków Wspólnoty. W artykule przedstawiamy dane dotyczące wrażliwości sektorowej i regionalnej rynków pracy UE na eksport do Stanów Zjednoczonych.
Białoruski dyktator w ostatnich latach ostatecznie zdegenerował gospodarkę. – Pojawiają się szalone pomysły Łukaszenki o sprowadzeniu 150 tys. Pakistańczyków, co powoli jest wdrażane – stwierdził Kamil Kłysiński, ekspert w Zespole Ukrainy, Białorusi i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich, w wywiadzie dla „Obserwatora Finansowego”.
Światowe bezpieczeństwo kosztuje coraz więcej, a kolejne państwa przeznaczają rekordowe kwoty na wojsko i modernizację armii. To zjawisko, które nie omija również Polski, a jego konsekwencje gospodarcze, polityczne i społeczne są ogromne. Najnowsze wydanie kwartalnika „Obserwator Finansowy” — od dziś dostępne w kioskach — rzuca światło na te tematy.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
