Pensje różnią nas bardziej niż majątki

Nierówności płacowe i dochodowe są w Polsce wysokie na tle innych państw UE, a nierówności majątkowe niskie. Mamy zróżnicowane dochody, które jednak jeszcze nie zdążyły się przełożyć na kontrasty w posiadanych majątkach – wynika z pracy dr Michała Brzezińskiego dla Instytutu Badań Strukturalnych.
Pensje różnią nas bardziej niż majątki

„W celu zredukowania wysokich nierówności dochodowych w Polsce należałoby zwiększyć siłę redystrybucyjną systemu podatkowego poprzez zmniejszenie ciężarów podatkowych dla osób o niskich dochodach lub zwiększenie opodatkowania osób o wyższych dochodach” – taka rekomendacja znajduje się w opracowaniu „Czy Polska jest krajem dużych nierówności ekonomicznych?”.

4,7 razy wyższa jest w Polsce przeciętna płaca godzinowa pracownika zarabiającego dużo (to płaca wyższa niż u 90 proc. zatrudnionych), niż płaca pracownika zarabiającego mało (niższa niż u 90 proc. zatrudnionych). W Unii Europejskiej średnio różnica wynosi 3,5.

Za duże nierówności płacowe w Polsce odpowiadają trzy czynniki. Po pierwsze premia z tytułu wyższego wykształcenia (w 2014 roku wynosiła około 40 proc., a jeszcze w 2005 roku było to 60 proc.). Po drugie, relatywnie dużo pracowników otrzymuje wynagrodzenie na poziomie płacy minimalnej, a czasem nawet bezprawnie poniżej. Po trzecie, mało jest zbiorowych układów pracy i niewielkie jest uzwiązkowienie.

„Równie wysokie lub wyższe nierówności płacowe występują w wielu innych pozaeuropejskich krajach o średnim lub wysokim poziomie rozwoju, które mają liberalne instytucje rynku pracy (kraje Ameryki Południowej, Korea Południowa, USA). Liberalne instytucje rynku pracy oznaczają tu relatywnie niski poziom płacy minimalnej, niską ochronę zatrudnienia oraz niskie uzwiązkowienie pracowników” – czytamy w opracowaniu.

Wraz z rosnącym poziomem rozwoju gospodarczego nierówności płacowe obniżają się. Majątkowe odwrotnie – rosną wraz z rozwojem gospodarczym.

Jeśli za punkt odniesienia przyjmiemy jednak kraje Unii Europejskiej to okaże się, że wraz z rosnącym poziomem rozwoju gospodarczego nierówności płacowe obniżają się. Odwrotnie jest z drugim rodzajem nierówności – majątkowe rosną wraz z rozwojem gospodarczym.

Współczynnik nierówności majątkowej gospodarstw domowych w Polsce to 7,2 podczas gdy średnio w UE wynosi 16,3. Ta liczba to stosunek między wysokim majątkiem netto (to ten posiadany przez 10 proc. populacji) a niskim majątkiem netto (to poziom, poniżej którego znajduje się 30 proc. populacji).

Powyższe wyniki opisują stan nierówności w Polsce do 2015 roku, a zatem przed podwyższeniem płacy minimalnej do 2000 zł brutto i przed wprowadzeniem zmian w przepisach dotyczących umów cywilnoprawnych. Oba czynniki wpłynęły na pewno na obniżenie nierówności dochodowych.

Z drugiej strony autor opracowania przyznaje, że realne nierówności dochodowe mogą być wyraźnie większe, ale nie mamy odpowiednich danych, które to udowadniają. Dane o dochodach czerpiemy bowiem z corocznych ankiet GUS, a nie z zeznań podatkowych. Te drugie nie są publicznie dostępne, ale na małych próbach pokazały, że najbogatsi dysponują większym majątkiem niż deklarują w ankietach.

>>całe opracowanie na stronie IBS

(Oprac. MP)

 

 

 


Tagi