Bazooki i helikoptery, czyli rządy na ratunek gospodarce

(©Envato)

Pakiet ustaw antykryzysowych w Polsce ma być gotowy do końca tygodnia, ale 18 marca usłyszeliśmy o proponowanych rozwiązaniach i kwocie pomocy. Premier Mateusz Morawiecki ogłosił, ze będzie to 212 mld zł, czyli ponad 9 proc. PKB. Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju, precyzował na Twitterze, że w tej kwocie jest 66 mld zł wydatków sektora finansów publicznych, ponad 74 mld zł to koszt odłożenia składek i PIT, kredyty z gwarancjami de minimis, kapitał PFR, leasing ARP, a ok. 70 mld zł to działania monetarne ogłoszone dzień wcześniej przez NBP po posiedzeniu RPP.

Co jednak te kwoty konkretnie oznaczają dla firm bez przychodów i pracowników niepewnych otrzymania pensji?

Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział „możliwość pokrywania przez państwo 40 proc. wysokości wynagrodzenia do wynagrodzenia średniego”. Ma być także rozwiązanie dla samozatrudnionych oraz pracujących na umowy zlecenie oraz umowy o dzieło.

Działania pomocowe dla firm skrojone są głównie pod mniejsze przedsiębiorstwa. Zapowiedziano gwarancje kredytowe, finansowanie leasingu dla firm transportowych oraz mikropożyczki do 5 tys.zł.

Dodatkowo co najmniej 7,5 mld zł ma być wydanych na służbę zdrowia, a precyzyjniej – jednoimienne szpitale zakaźne (to w nich leczeni są chorzy z koronawirusem). Następnie 30 mld zł zostanie przeznaczone na inwestycje publiczne „na drogi samorządowe, cyfryzację, ochronę środowiska, modernizację szkół i szpitali” – wymieniał premier. „Biotechnologię i farmację także!” – dodawała na Twitterze minister rozwoju Jadwiga Emilewicz.

Podjęte dzień wcześniej działania monetarne, które także częściowo zaliczono do pakietu, to obniżka stóp procentowych o 50 punktów bazowych do najniższego poziomu w historii (1 proc.), obniżka z 3,5 proc. do 0,5 proc. stopy rezerw obowiązkowych od depozytów bankowych oraz w uproszczeniu – polski odpowiednik „quantitative easing” (zakup przez NBP obligacji na rynku wtórnym) oraz stosowanego przez EBC TLTRO (NBP będzie oferował kredyt wekslowy przeznaczony na refinansowanie nowych kredytów udzielanych podmiotom gospodarczym przez banki).

17 marca również Zakład Ubezpieczeń Społecznych zadeklarował, że przedsiębiorcy mogą skorzystać z odroczenia o trzy miesiące płatności składek. Przy czym ta uproszczona forma pomocy wciąż oznacza, że firmy prowadzące pełną księgowość do wniosku muszą dołączyć sprawozdania finansowe za lata 2018 i 2019 i dodatkowe dokumenty dotyczące pomocy publicznej (ulgi będą udzielane w ramach pomocy de minimis). Dokumenty można i należy przesyłać w formie elektronicznej.

W ostatnich dniach nie tylko w Polsce po bankach centralnych do działania wkroczyły rządy. I to na bezprecedensową skalę. W najbardziej dotkniętą pandemią koronawirusa Europie impuls przyszedł z Niemiec.

13 marca minister finansów Olaf Scholz ogłosił, że państwa członkowskie o wyższym poziomie zadłużenia powinny mieć elastyczność niezbędną do podjęcia działań fiskalnych i mieć przy tym poparcie europejskie oraz, że mogą liczyć na poparcie Berlina. De facto więc Niemcy, do niedawna krytykowane za uporczywe trzymanie się nadwyżki budżetowej, zadeklarowały wzięcie na siebie gwarancji fiskalnych dla całej Unii Europejskiej! Kanclerz Angela Merkel pytana przez reporterów, czy można spodziewać się emisji euroobligacji, zadeklarowała, że przedyskutuje to ze swoim ministrem finansów. Dla każdego, kto pamięta szczyt kryzysu strefy euro w 2012 roku, to przewrót iście kopernikański.

Same Niemcy ogłosiły przy tym program pomocowy dla gospodarki na 550 mld euro. Francja zapowiedziała 335 mld euro, Hiszpania 200 mld euro (aż 20 proc. PKB). Włochy tylko 25 mld euro. Oczywiście wiele z tych kwot to tylko górna suma możliwych do wykorzystania gwarancji kredytowych, nie „żywa gotówka” niemniej nawet efekt psychologiczny wielkich liczb jest nam teraz wyjątkowo potrzebny.

W tym kontekście należy też odczytywać słowa prezydenta Francji Emmanuela Macrona „nie pozwolimy na bankructwa”. Jednak należy je też czytać równocześnie ze słowami francuskiego ministra finansów, który wyjaśniał, że będzie chciał chronić największe francuskie firmy wszelkimi sposobami: dokapitalizowaniem, przejęciem udziałów, a nawet nacjonalizacją, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Tak radykalni nie są na razie Niemcy. Za to żywą dyskusję, także poza Niemcami, wzbudziło słowo „Kurzarbeit”, czyli skrócony czas pracy w firmach. Skrócony czas pracy powinien spowodować, że starczy jej dla większej liczby pracowników. Elementem tego planu są także rządowe dopłaty do urlopów pracowników, do ich wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne.

Te wszystkie deklaracje politycy nazywają fiskalną bazooką.Porównanie zakłada, że wszystkie miliardy niczym pociski rakietowe dotrą precyzyjnie do celu. Stany Zjednoczone są w tej polityce jeszcze krok dalej. Praktycznie codziennie strzelały tam bazooki monetarne, a teraz w sprawach fiskalnych mówi się nawet o tzw. helicopter money. Termin ten ma wiele znaczeń, ale ostatnio można przypisać mu to najbardziej dosłowne – przy zerowych stopach procentowych i w pułapce płynności należy wsiąść po prostu do śmigłowca i zrzucać z niego dolary konsumentom.

Niemal coś takiego zapowiada amerykańska administracja. Sekretarz skarbu Steven Mnuchin ustalił już podobno plan, w myśl którego podatnikom przekaże się czeki na łącznie 250 mld dolarów od 6 kwietnia i kolejne 250 mld dolarów od 18 maja. I ma to być tylko najbardziej spektakularna część pakietu fiskalnego, którego całość szacowana jest na ponad bilion (tysiąc miliardów) dolarów.

Z każdym dniem wydłuża się lista krajów, które podejmują bezprecedensowe działania, zarówno po stronie polityki monetarnej jak i fiskalnej, czasem mieszając granice ich obu, ale nikt dziś nie myśli o tradycyjnych definicjach, gdy wszystkie największe gospodarki świata są zamknięte, a przestraszeni konsumenci w izolacji śledzą doniesienia o globalnej pandemii.

(©Envato)

Zamknij pokaz zdjęć