Agresywne zacieśnianie polityki pieniężnej pod koniec lat 70. i na początku lat 80. doprowadziło w końcu do znacznego obniżenia inflacji w gospodarkach rozwiniętych i umocniło wiarygodność banków centralnych, choć często kosztem głębokich recesji.
Na przykład w USA krótkoterminowe stopy procentowe między końcem 1976 r. a połową 1981 r. wzrosły prawie czterokrotnie. W wyniku podwyżek stóp procentowych, w latach między początkiem roku 1981 a połową 1982, produkt krajowy USA skurczył się o ponad 2 proc. W części rozwiniętych gospodarek europejskich banki centralne przykładały większą wagę do kontroli inflacji i wcześniej reagowały na jej wzrost. W rezultacie w kilku z tych gospodarek cykl inflacyjny był mniej wyraźny niż w Stanach Zjednoczonych, choć na początku lat 80. XX wieku również występowały recesje.
W bliskiej perspektywie inflacja zapewne pozostanie podwyższona, jako że szoki popytowe i podażowe zaczęły przekładać się na mechanizmy ustalania płac i cen.
W bliskiej perspektywie inflacja zapewne pozostanie podwyższona, jako że szoki popytowe i podażowe zaczęły przekładać się na mechanizmy ustalania płac i cen. W najbliższym czasie oczekuje się spadku inflacji, ale doświadczenia z lat 1970-tych wskazują na pewne istotne zagrożenia dla tej prognozy.
Trzy czynniki sugerują, że w skali globalnej inflacja prawdopodobnie powróci do poziomu docelowego w perspektywie średnioterminowej.
Po pierwsze, w miarę zacieśniania polityki pieniężnej przez banki centralne i wycofywania pandemicznych bodźców fiskalnych wzrost gospodarczy ulegnie spowolnieniu; po uwzględnieniu zakłóceń w dostawach spowodowanych wojną w Ukrainie ceny surowców ustabilizują się, a w miarę adaptacji globalnych linii produkcyjnych i logistyki do nowych warunków zmniejszą się zatory w dostawach.
Po drugie, po dziesięcioleciach budowania wiarygodności, średniookresowe oczekiwania inflacyjne prawdopodobnie pozostaną dobrze zakotwiczone.
Wreszcie, dopóki działają czynniki strukturalne, które obniżały inflację przed pandemią, trend inflacyjny będzie nadal słaby.
Istnieje jednak znaczne ryzyko, że niektóre z tych trzech czynników nie zadziałają zgodnie z oczekiwaniami, a inflacja utrzyma się na wysokim poziomie.
Po pierwsze, wstrząsy stagflacyjne mogą występować częściej lub na większą skalę, powodując cykliczne przekroczenia celu przez inflację, co może w końcu „odkotwiczyć” oczekiwania inflacyjne.
Po drugie, banki centralne mogą się wahać przed podjęciem działań na tyle często, że podmioty gospodarcze w końcu utracą wiarę w ich determinację lub zdolność do zachowania stabilności cen, a oczekiwania inflacyjne ulegną odkotwiczeniu.
Po trzecie, siły strukturalne, które obniżały inflację w ciągu ostatniej dekady, mogą zanikać.
Ta niepewna perspektywa stawia przed bankami centralnymi poważne wyzwania strategiczne. Nie wymaga to jednak rezygnacji z podstaw, które w ciągu tylu lat pomagały im zdobywać wiarygodność. Muszą one dostosowywać swoje działania, mając na uwadze stabilność makroekonomiczną, jasno przedstawiać swoje plany i dbać o wiarygodność. Perspektywa przedłużającego się okresu wysokiej inflacji i gwałtownego wzrostu stóp procentowych w skali globalnej ma istotne konsekwencje dla gospodarek rynków wschodzących i krajów rozwijających się, co zostało omówione w naszym raporcie Policy Insight.
Jongrim Ha – Senior Economist, World Bank
Ayhan Kose – Chief Economist of EFI and Director of Prospects Group, World Bank
Franziska Ohnsorge – Manager of the Prospects Group in the Equitable Growth, Finance, and Institutions Vice Presidency of the World Bank
Artykuł ukazał się w wersji oryginalnej na platformie VoxEU, tam też dostępne są przypisy i bibliografia.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
