Tylko sześć województw w Polsce, Korsyka, należące do Finlandii Wyspy Alandzkie oraz Albania i Północna Macedonia nie doświadczyły w ogóle kryzysu 2008 r. Gospodarki Sycylii, środkowej części Włoch, Cypru i prawie całej Grecji do dziś nie powróciły do stanu sprzed tego kryzysu.
Podsumowanie rozwoju gospodarczego regionów europejskich – nie tylko Unii Europejskiej, ale niemal całej Europy – dokonane ostatnio przez Eurostat (Eurostat regional yearbook) wskazuje na ogromne zróżnicowanie w tej dziedzinie w skali całego naszego kontynentu. Pod uwagę brana jest wielkość produktu krajowego brutto na głowę w euro i co stwarza lepsze możliwości porównań – według parytetu siły nabywczej. Szczególnie wymowna jest mapa obrazująca, w którym roku poszczególne regiony uporały się z kryzysem.
Najlepsza pod tym względem jest sytuacja w środkowej części naszego kontynentu – w Polsce, częściowo w Niemczech i w Austrii, w środkowej części Danii oraz na nielicznych obrzeżach – m.in. w północnej Skandynawii (ale nie w Finlandii), w środkowej części Portugalii i w południowej części Bałkanów (ale nie w Grecji za wyjątkiem jednego jej północnego regionu) oraz w Turcji. Regiony te praktycznie nie doświadczyły kryzysu gospodarczego.
Jeśli traktować kryzys 2008 r. jedynie jako przejściowe załamanie koniunktury to po 2-3 latach mogli już o nim zapomnieć mieszkańcy większej części zachodniej, środkowej i wschodniej części Europy. Dla większości regionów południa Europy, w tym zwłaszcza Hiszpanii, Włoch, Słowenii, Chorwacji, a przede wszystkim Grecji i Cypru, 2008 r. był początkiem trwającego bez mała dekadę kryzysu. W podobnej sytuacji jest gospodarka Finlandii, za wyjątkiem kwitnących z powodu wolnej strefy Wysp Alandzkich. Dla południa Włoch, większości regionów Grecji oraz Cypru kryzys ten w ogólne jeszcze się nie skończył.
Irlandia dystansuje całą Europę
Zebrany przez Eurostat regionalny materiał statystyczny pozwala dokonać wielu dalszych ciekawych porównań zmian (lub ich braku) w okresie minionej dekady i w ostatnich kilku latach. Eurostat zwraca np. uwagę, że Polska jest jedynym w Unii Europejskiej krajem, w którym stołeczny region rozwijał się w okresie minionych 10 lat w tempie przekraczającym 4 proc. rocznie.
Dostępne w bazach Eurostatu dane wskazują jednocześnie na duże europejskie dysproporcje w tempie rozwoju w ostatnich kilku latach. Warto zwrócić uwagę, że lata 2014-2017 były okresem szczególnie imponującego rozwoju gospodarki Irlandii, zwłaszcza południa tego kraju. W ciągu tych trzech lat PKB Irlandii na głowę mieszkańca (licząc według parytetu siły nabywczej) wzrósł o 43,7 proc., z 37,8 do 54,3 tys. euro. W południowej części tego kraju – od Limerick po Cork – PKB liczony na głowę powiększył się w tym czasie o ponad 90 proc.
W latach 2014-2017 PKB Irlandii na głowę mieszkańca (licząc według parytetu siły nabywczej) wzrósł o 43,7 proc., z 37,8 do 54,3 tys. euro.
Do czołówki krajów szczególnie silnego wzrostu gospodarczego należy zaliczyć także Rumunię, gdzie produkt krajowy liczony na głowę mieszkańca wzrósł w okresie 2014-2017 o 23,7 proc. Szczególnie szybkie tempo wzrostu (o 30,7 proc.) zanotowane zostało w tym czasie w zachodniej części tego kraju, obejmującej m.in. regiony Aradu i Timis. Ponad 15-proc. tempo wzrostu PKB na głowę zanotowało w tym czasie kilka regionów w Bułgarii, Praga – stolica Czech oraz nasze województwo małopolskie (wzrost o 15,1 proc.).
Polskie regiony w czołówce
Poza Małopolską wśród polskich województw najlepiej w takim regionalnym porównaniu wypada Wielkopolska (PKB na głowę mieszkańca według parytetu siły nabywczej zwiększyło się w latach 2014-2017 o 14 proc.), Pomorze (wzrost o 13,5 proc.) i Mazowsze liczone bez Warszawy (wzrost o 13,4 proc.). Najsłabsze tempo wzrostu notowało w tym czasie województwo świętokrzyskie (wzrost tylko o 9,6 proc.) oraz opolskie (wzrost o 9,9 proc.). Średnia dla Polski to 12,4 proc.
Unia Europejska przywiązuje dużo swojej uwagi polityce kohezji, czyli spójności społeczno-gospodarczej wewnątrz obszaru unijnego. Mniej więcej jedna trzecia budżetu unijnego w latach 2014-2020 przeznaczona została na wyrównywanie różnic w poziomie rozwoju. Pomimo łożenia dużych środków finansowych różnice te pozostają jednak ogromne. W skali całej Unii mają się one jak 1 do 20 (region północno-zachodni Bułgarii versus centralne dzielnice Londynu).
Bliżej z Warszawy do Londynu niż z lubelskiego do Warszawy
Bardziej sensowne wydają się takie porównania wewnątrz poszczególnych krajów. Tam także, pomimo środków unijnych i programów aktywizacji, różnice te pozostają duże i w nieznacznym jedynie stopniu się zmieniają. Międzyregionalne dysproporcje są nieco mniejsze w małych krajach, takich jak np. Austria czy Chorwacja. Przykładowo w najbogatszym austriackim regionie jakim był w 2017 r. Salzburg, PKB na głowę sięgał (według parytetu siły nabywczej) 45,4 tys. euro, o 67 proc. więcej niż w najbiedniejszym w tym kraju regionie Burgenlandu. Jeszcze mniejsze różnice są w Chorwacji, gdzie regionalne zróżnicowanie PKB na głowę nie przekracza nawet 10 proc.
W znacznej grupie krajów unijnych różnice pomiędzy najbiedniejszym a najbogatszym regionem nie przekraczają dwukrotności osiąganego poziomu PKB na głowę. Jest tak m.in. w Danii, Grecji, Hiszpanii, na Litwie, w Portugalii, Finlandii, Szwecji, a z poza krajów UE m.in. w Norwegii. W Belgii, Bułgarii, Czechach, Niemczech, we Francji, we Włoszech różnice te przekraczają poziom dwukrotności. Przykładowo w Niemczech w najbiedniejszym landzie Meklemburgii-Przedniego Pomorza przeciętny PKB na głowę wynosił w 2017 r. (wg parytetu siły nabywczej) 25 tys. euro, podczas gdy w najbogatszym w Niemczech Hamburgu aż 60,6 tys. euro. To o 142 proc. więcej.
W Warszawie PKB na głowę wynosiło w 2017 r. 45,7 tys. euro, ponad trzykrotnie więcej niż w województwie lubelskim.
W Polsce – jak wynika z danych Eurostatu – międzyregionalne różnice w PKB na głowę mieszkańca są jeszcze większe. W najbiedniejszym pod tym względem województwie lubelskim PKB na głowę (według parytetu siły nabywczej) wynosił w 2017 r. 14,4 tys. euro. W najbogatszym województwie mazowieckim – 33,5 tys. euro. To o 133 proc. więcej. Województwo mazowieckie samo jest jednak ogromnie zróżnicowane, dlatego wskazując międzyregionalne dysproporcje w naszym kraju lepiej mówić oddzielnie o Mazowszu (bez Warszawy) i osobno o Warszawie, gdzie PKB na głowę wynosiło w 2017 r. 45,7 tys. euro, ponad trzykrotnie więcej niż w województwie lubelskim.
Sama Warszawa pod względem PKB na głowę mieszkańca osiąga lepsze wyniki niż wszystkie regiony hiszpańskie i włoskie oraz większość miast brytyjskich. Sytuuje się powyżej najbogatszych miast Austrii (Salzburg i Wiedeń), ale ustępuje np. regionowi Bratysławy na Słowacji, czy regionowi Sztokholmu. Porównania te są oczywiście jedynie orientacyjne, wiele zależy bowiem od tego jaką część stołecznych regionów w różnych krajach obejmują tereny niezurbanizowane. Niewątpliwie jednak pod względem PKB na głowę, z Warszawy jest już dziś bliżej do Hamburga, a nawet Londynu – może za wyjątkiem ścisłego jego centrum, niż z województwa lubelskiego do Warszawy.
W ostatnim dziesięcioleciu (2012–2022) polska gospodarka rozwijała się dużo szybciej niż gospodarka strefy euro (obejmująca 19 krajów, głównie wysoko rozwiniętych). Polski PKB na mieszkańca (liczony w krajowych cenach stałych) wzrósł w tym okresie o 46,8 proc. Dla strefy euro PKB na mieszkańca, liczony odpowiednio w cenach stałych, wzrósł jedynie o 11,6 proc. Jeszcze niższy wzrost odnotowano we Francji: 6,8 proc.
Słabe wyniki argentyńskiej gospodarki to powracający temat debaty. W niniejszym artykule autorzy próbują scharakteryzować różnice pomiędzy Argentyną i grupą krajów o wyjściowo porównywalnych dochodach na mieszkańca, a także ustalić moment, w którym różnice te zaczęły być widoczne. Autorzy stwierdzają, że dywergencja Argentyny od poziomu, na którym znajduje się ta grupa, zaczęła się wcześniej niż to się powszechnie przyjmuje, zarysowując etapy tego procesu przypadające na pierwszą połowę XX wieku i okres po II wojnie światowej. Wskazują oni konkretne daty punktów zwrotnych, przedstawiają towarzyszące okoliczności, starają się wyjaśnić przyczyny trwałej dywergencji i opisują niestabilną sytuację Argentyny od lat 90-tych XX wieku.
Porównania międzynarodowe niektórych wielkości ekonomicznych, zwłaszcza bogactwa, są trudnym zadaniem dla statystyków i analityków. Podejmowanie takich przedsięwzięć narażone jest na liczne problemy metodologiczne wynikające przede wszystkim z braku powszechnie akceptowanych obiektywnych mierników.
Szacuje się, że światowy ukryty koszt systemów rolno-spożywczych wynosi 12 bln dol. Żywność staje się lustrem kondycji ekonomicznej, a takie zjawiska, jak healthwashing nabierają na sile.
Pseudo-majątek to postrzegane bogactwo, za którym nie stoją rzeczywiste zasoby ekonomiczne. Kiedy ludzie żywią bardzo różne przekonania, mogą generować „majątek" poprzez zawieranie zakładów. Nasz artykuł opisuje, w jaki sposób ten postrzegany majątek może rosnąć lub kurczyć się bez zmiany rzeczywistej sytuacji gospodarczej – co prowadzi do wahliwości wydatków i może podważyć stabilność gospodarczą.
Unie walutowe i monetarne na przestrzeni ostatnich dwustu lat powstawały, zanikały lub podlegały transformacji. W świetle owej historycznej perspektywy należy więc zrelatywizować pogląd na temat unii monetarnej, jaką jest strefa euro. Jest ona bowiem konstrukcją młodą (23 lata), in statu nascendi i będącą projektem politycznym, a nie ekonomicznym, w ograniczonym zakresie uwzględniającą kryteria optymalnego obszaru walutowego. Jej los jest zatem niepewny i wielce dyskusyjny.
Aby zrozumieć, dlaczego pozycja Włoch tak bardzo się osłabiła w minionych latach w porównaniu z innymi największymi gospodarkami Unii Europejskiej, trzeba się cofnąć do XX w. Pozwoli to dostrzec wiele zaskakujących uwarunkowań i rozprawić się z licznymi stereotypami, które często są krzywdzące dla Włochów.
„Powołaniem chrześcijanina jest jakiegoś rodzaju chrystianizacja biznesu, a raczej traktowanie go w sposób odpowiedzialny jako środek wspierający życie społeczne i gospodarcze” – przekonują autorzy książki „Etyka w biznesie i katolicka nauka społeczna”.
Polska branża kosmiczna dynamicznie się rozwija, stając się perspektywicznie jednym z kluczowych sektorów nowoczesnej gospodarki. Nasz kraj nie tylko inwestuje w technologie kosmiczne, lecz także uczestniczy w międzynarodowych misjach. Już wkrótce polski astronauta poleci w kosmos, co podkreśla rosnącą pozycję Polski w tej wymagającej branży. Jak wygląda obecna sytuacja sektora kosmicznego w Polsce? Jakie są jego perspektywy i wyzwania?
Powinniśmy się teraz na nowo zmobilizować i wykorzystać największą w naszej tysiącletniej historii szansę, żeby Zachód nie tylko dogonić, ale nawet aby część krajów zachodnich przegonić. Nigdy nie mieliśmy takiej szansy jak teraz – uważa dr hab. Marcin Piątkowski z Akademii Leona Koźmińskiego.
Surowce, w tym przede wszystkim ropa i gaz, od zawsze postrzegane były jako podstawowe czynniki siły ekonomicznej Rosji i jej atrakcyjności jako partnera gospodarczego. W samej Federacji Rosyjskiej zasobom energetycznym przypisano dodatkowo rolę narzędzia wspierającego rodzimą politykę zagraniczną.
„Ambitna etyka nie prywatyzuje, ona polityzuje” – przekonuje niemiecki filozof i matematyk Rainer Mühlhoff w książce, która na nowo stawia pytanie o to, kto i w jaki sposób ma prawo kształtować przyszłość technologii.
Główny doradca ekonomiczny prezydenta Trumpa, Stephen Miran, stwierdził, że międzynarodowy system monetarny, w którym Stany Zjednoczone zapewniają reszcie świata bezpieczne i płynne aktywa, jest „niesprawiedliwy”, ponieważ rzekomo uniemożliwia USA wyeliminowanie deficytu na rachunku obrotów bieżących. Proponowanym przez niego rozwiązaniem jest obniżenie wartości dolara poprzez skoordynowaną interwencję na rynku walutowym przez zagraniczne banki centralne.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Polacy pod względem stopy oszczędności znajdują się na szarym końcu w Europie. Za mało zarabiamy, za dużo wydajemy, a może nie mamy nawyku inwestowania pieniędzy?
Poza Małopolską wśród polskich województw najlepiej w takim regionalnym porównaniu wypada Wielkopolska (PKB na głowę mieszkańca według parytetu siły nabywczej zwiększyło się w latach 2014-2017 o 14 proc.), Pomorze (wzrost o 13,5 proc.) i Mazowsze liczone bez Warszawy (wzrost o 13,4 proc.). Najsłabsze tempo wzrostu notowało w tym czasie województwo świętokrzyskie (wzrost tylko o 9,6 proc.) oraz opolskie (wzrost o 9,9 proc.). Średnia dla Polski to 12,4 proc.
