Gospodarki wschodzące muszą być gotowe na zaostrzenie polityki pieniężnej Fed

Nowa fala pandemii i przyspieszone zacieśnianie polityki pieniężnej przez Rezerwę Federalną, stwarzają istotne zagrożenia dla ożywienia aktywności w gospodarkach wschodzących.

Przez większą część ubiegłego roku, w obliczu chwiejnego ożywienia aktywności gospodarczej i powolnego tempa procesu eliminowania „wąskich gardeł” w łańcuchach dostaw, kalkulacje inwestorów uwzględniały przejściowy wzrost inflacji w Stanach Zjednoczonych.

Teraz nastroje uległy zmianie. Ceny rosną najszybciej od prawie czterech dekad, a skąpe zasoby siły roboczej na rynku pracy zaczęły przekładać się na wzrosty płac. Nowy wariant koronawirusa, Omicron, wzbudził obawy o presję inflacyjną po stronie podażowej. Rezerwa Federalna zasugerowała, że dynamika inflacji była kluczowym czynnikiem wpływającym na podjętą decyzję o przyspieszeniu procesu ograniczania skupu aktywów.

W tych uwarunkowaniach perspektywy gospodarek wschodzących stały się bardziej niepewne. Kraje te zmagają się zresztą z podwyższoną inflacją i znacznie wyższym poziomem długu publicznego. Od 2019 roku średni poziom zadłużenia publicznego brutto na rynkach wschodzących wzrósł o prawie 10 punktów procentowych, osiągając na koniec 2021 r. szacunkowy poziom 64 procent PKB, przy znacznym zróżnicowaniu między poszczególnymi krajami. Jednak w porównaniu do Stanów Zjednoczonych państwa te cechują się wolniejszym procesem ożywienia aktywności gospodarczej i słabszymi rynkami pracy. Chociaż w przypadku wielu państw koszty zadłużenia dolarowego pozostają niskie, to jednak obawy o inflację krajową i o stabilność finansowania zagranicznego już w zeszłym roku skłoniły kilka gospodarek wschodzących, w tym Brazylię, Rosję i RPA, do podniesienia stóp procentowych.

Nowe zagrożenia dla ożywienia aktywności gospodarczej

W dalszym ciągu oczekujemy dynamicznego wzrostu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych. Inflacja osłabnie prawdopodobnie jeszcze w tym roku, w miarę łagodzenia zakłóceń w podaży i spadku popytu wskutek zacieśnienia fiskalnego. Zapowiedzi Rezerwy Federalnej o szybszym podniesieniu kosztów finansowania zewnętrznego nie spowodowały istotnych zmian w rynkowych ocenach perspektyw gospodarczych. Jeśli referencyjne stopy procentowe wzrosną, a tempo inflacji spadnie zgodnie z oczekiwaniami, na podstawie doświadczeń historycznych możemy założyć, że ewentualne skutki dla rynków wschodzących będą zapewne łagodne. Pod warunkiem, że zacieśnienie polityki pieniężnej będzie stopniowe, dobrze sygnalizowane i realizowane w takt umacniania się ożywienia aktywności gospodarczej. Waluty rynków wschodzących mogą tracić na wartości, ale popyt zagraniczny skompensuje ewentualny wpływ rosnących kosztów finansowania.

Dominacja dolara a dostosowanie do ryzyka globalnego

Jednak efekty zewnętrzne dla rynków wschodzących mogą równie dobrze okazać się mniej łagodne. Powszechna inflacja płac w Stanach Zjednoczonych czy utrzymujące się „wąskie gardła” podażowe mogą wynieść ceny powyżej tego, co przewidywano, i tym samym wzmocnić oczekiwania znacznie szybszego tempa inflacji. Wprowadzane w reakcji na to przyspieszone podwyżki stóp procentowych Rezerwy Federalnej mogą wstrząsnąć rynkami finansowymi i doprowadzić do zaostrzenia warunków finansowych na całym świecie. Zmianom tym może towarzyszyć spadek popytu i wymiany handlowej w Stanach Zjednoczonych, a ponadto mogą one prowadzić do odpływu kapitału i deprecjacji lokalnych walut na rynkach wschodzących.

W ostatnich miesiącach w gospodarkach wschodzących o wysokim zadłużeniu publicznym i prywatnym, ekspozycji walutowej i niższych saldach rachunków obrotów bieżących doszło już do znaczących ruchów lokalnych walut w stosunku do dolara amerykańskiego.

W takim scenariuszu wpływ zacieśnienia polityki pieniężnej przez Rezerwę Federalną może być bardziej dotkliwy dla słabszych państw. W ostatnich miesiącach w gospodarkach wschodzących o wysokim zadłużeniu publicznym i prywatnym, ekspozycji walutowej i niższych saldach rachunków obrotów bieżących doszło już do znaczących ruchów lokalnych walut w stosunku do dolara amerykańskiego. Połączenie wolniejszego tempa wzrostu i zwiększonej podatności na oddziaływanie czynników zewnętrznych może w przypadku takich gospodarek generować niekorzystne sprzężenia zwrotne, co podkreślił Międzynarodowy Fundusz Walutowy w październikowych wydaniach prognozy dla gospodarki światowej (World Economic Outlook) oraz raportu o stabilności systemu finansowego (Global Financial Stability Report).

Trudne wybory

Niektóre gospodarki wschodzące już rozpoczęły dostosowania w zakresie polityki pieniężnej i przygotowują się do ograniczenia wsparcia fiskalnego, aby powstrzymać wzrost zadłużenia i inflacji. W obliczu zaostrzenia warunków finansowania, gospodarki wschodzące powinny dostosowywać swoje działania zależnie od lokalnych okoliczności i słabych punktów. Państwa, które cieszą się wystarczającą wiarygodnością w zakresie ograniczania inflacji, mogą zacieśniać politykę pieniężną bardziej stopniowo, podczas gdy inne kraje, które odczuwają silniejszą presję inflacyjną lub mają słabsze instytucje, muszą działać szybko i kompleksowo.

W każdym przypadku reakcje państw powinny obejmować przyzwolenie na deprecjację lokalnych walut i podniesienie referencyjnych stóp procentowych. W obliczu niestabilności na rynkach walutowych banki centralne dysponujące wystarczającymi rezerwami mogą interweniować, pod warunkiem, że taka interwencja nie będzie miała zastąpić uzasadnionego dostosowania makroekonomicznego.

Niemniej jednak dla rynków wschodzących takie działania mogą wiązać się z koniecznością podejmowania trudnych decyzji, ponieważ wymuszać będą wybory pomiędzy wspieraniem słabej gospodarki krajowej a ochroną stabilności cenowej i zdolności do obsługi zobowiązań zewnętrznych. Podobnie, rozszerzanie wsparcia dla przedsiębiorstw poza obowiązujące już rozwiązania może prowadzić do wzrostu ryzyka kredytowego i osłabienia kondycji instytucji finansowych w dłuższym terminie, ponieważ opóźnia moment realizacji poniesionych strat. Z drugiej strony, ograniczanie tych środków wsparcia może jeszcze bardziej zaostrzyć warunki finansowe, w konsekwencji osłabiając proces ożywienia aktywności gospodarczej.

Aby poruszać się sprawnie pomiędzy tymi sprzecznościami, gospodarki wschodzące mogą już dziś podejmować działania na rzecz wzmocnienia ram instytucjonalnych i prawnych polityki pieniężnej oraz zmniejszenia wrażliwości na wpływ czynników zewnętrznych. W przypadku zaostrzania polityki pieniężnej przez banki w celu powstrzymania presji inflacyjnej, klarowne i spójne informowanie o planach w zakresie polityki pieniężnej może pomóc zwiększyć stopień społecznej akceptacji dla potrzeby polityki stabilizacyjnej.

Kraje o wysokim poziomie zadłużenia denominowanego w walutach obcych powinny dążyć do ograniczenia niedopasowania walutowego i zastosować, gdzie to tylko możliwe, strategię zabezpieczenia swoich ekspozycji. Natomiast aby zmniejszyć ryzyko refinansowania zadłużenia (ang. rollover risk), należy wydłużyć termin zapadalności zobowiązań, nawet jeśli zwiększy to koszty. Kraje silnie zadłużone mogą też być zmuszone do wcześniejszego i szybszego rozpoczęcia procesu dostosowań fiskalnych.

Kraje o wysokim poziomie zadłużenia denominowanego w walutach obcych powinny dążyć do ograniczenia niedopasowania walutowego i zastosować, gdzie to tylko możliwe, strategię zabezpieczenia swoich ekspozycji.

Konieczne jest przemyślenie dalszego wsparcia finansowego dla przedsiębiorstw, a plany normalizacji tego wsparcia należy starannie skalibrować, z uwzględnieniem lokalnych perspektyw wzrostu gospodarczego oraz nadrzędnego celu jakim jest zachowanie stabilności finansowej. W krajach, w których jeszcze przed pandemią występowały wysokie poziomy zadłużenia przedsiębiorstw i kredytów zagrożonych niektóre słabsze banki i pożyczkodawcy pozabankowi mogą doświadczyć problemów z wypłacalnością, jeśli spadnie dostępność finansowania. Należy w związku z tym przygotować odpowiednie mechanizmy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Dług gospodarek rozwijających się po pandemii

Dotrzymywanie zobowiązań buduje zaufanie

Poza tymi bezpośrednimi działaniami, dobra polityka fiskalna może wspierać budowanie odporności gospodarek na wstrząsy. Przyjęcie wiarygodnych zobowiązań w zakresie realizacji średniookresowej strategii fiskalnej pomogłoby podnieść poziom zaufania wśród inwestorów i odtworzyć przestrzeń do realizacji wsparcia fiskalnego w przypadku kryzysów. Taka strategia mogłaby obejmować ogłoszenie kompleksowego planu stopniowego zwiększania przychodów podatkowych, poprawy efektywności wydatków lub wdrażania strukturalnych reform fiskalnych, takich jak reformy emerytur i dotacji, jak opisano to w październikowym Monitorze Fiskalnym Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF Fiscal Monitor).

Wreszcie, pomimo oczekiwanego ożywienia gospodarczego, niektóre kraje mogą zostać zmuszone do skorzystania z globalnej sieci bezpieczeństwa finansowego. Może to obejmować wykorzystanie linii swapowych, regionalnych porozumień dotyczących finansowania i zasobów wielostronnych. Międzynarodowy Fundusz Walutowy przyczynił się do wzmocnienia tej globalnej sieci, zatwierdzając w zeszłym roku globalną alokację specjalnych praw ciągnienia o łącznej wartości ok. 650 mld dol., co jest najwyższą kwotą w dotychczasowej historii organizacji.

Chociaż takie zasoby wzmacniają bufory chroniące przed potencjalnymi załamaniami koniunktury gospodarczej, wcześniejsze epizody kryzysowe pokazały, że niektóre państwa mogą potrzebować dodatkowego wsparcia finansowego. Dlatego Międzynarodowy Fundusz Walutowy odpowiednio dostosował swój zestaw narzędzi pożyczkowych dla państw członkowskich. Kraje cechujące się solidną polityką publiczną mogą w celu uniknięcia potencjalnych kryzysów skorzystać z tzw. prewencyjnych linii kredytowych. Inne państwa mogą uzyskać dostęp do kredytów odpowiednio dostosowanych do ich poziomu dochodów, chociaż programy te muszą być co do zasady oparte na zobowiązaniu do wdrażania zrównoważonej polityki publicznej, która przywróci stabilność gospodarczą i będzie wspierać wzrost.

Obecne przewidywania wskazują, że globalne ożywienie aktywności gospodarczej będzie kontynuowane w bieżącym i przyszłym roku, jednak ryzyko dla wzrostu jest nadal podwyższone z powodu uporczywych nawrotów pandemii.

 

Tekst ukazał się w wersji oryginalnej na platformie IMFBlog


Tagi