Ceny podniosły dynamikę polskiego handlu zagranicznego
Kategoria: AnalizyW II kwartale br. nastąpiło wyraźne przyspieszenie nominalnej dynamiki obrotów towarowych w polskim handlu zagranicznym, do czego przyczyniły się rosnące ceny transakcyjne.
Indie chociaż dorównały Chinom pod względem liczby ludności, to ich rola w międzynarodowym handlu jest zdecydowanie mniejsza. W 2022 r. wartość indyjskiego eksportu była ośmiokrotnie mniejsza w porównaniu z chińskim eksportem.
(CC BY-NC 2.0, The Adventurous b3n)
Kolejną widoczną różnicą jest bilans wymiany handlowej. Indie notują jeden z największych deficytów na świecie, natomiast handel Chin charakteryzuje największa nadwyżka. Duża różnica polega także na znaczeniu obu gospodarek w międzynarodowych łańcuchach wartości dodanej. Chiny odgrywają w nich rolę zdecydowanego lidera, podczas gdy Indie dopiero wchodzą w świat silnych współzależności ekonomicznych. Wartość obrotów handlowych systematycznie się powiększa, w 2022 r. po raz pierwszy przekroczyła 1 bln dolarów.
W 2022 r. wartość indyjskiego eksportu towarów wyniosła 450 mld dolarów amerykańskich, podczas gdy chiński eksport w ub.r. został oszacowany na blisko 3600 mld dolarów. Według szacunków Światowej Organizacji Handlu (WTO) w 2021 r. na Indie przypadało 1,8 proc. wartości światowego eksportu, co sytuowało ten kraj na 18. miejscu na liście największych światowych eksporterów. Znaczenie Indii w światowym eksporcie szybko powiększało się w pierwszej dekadzie XXI w. Natomiast w ostatnich latach pozostawało względnie stabilne.
Nieco większe znaczenie Indie mają w światowym handlu usługami. W 2021 r. Indie wyeksportowały usługi o równowartości 240 mld dolarów. Były więc ósmym największym na świecie eksporterem usług. Na Indie przypadało 4,0 proc. światowego eksportu. Znaczenie Indii w światowym eksporcie usług stopniowo się powiększa. Udział usług w eksporcie Indii kształtował się w latach 2019-2021 na poziomie ok. 40 proc., a więc znacznie powyżej średniego wskaźnika dla świata (23 proc) oraz gospodarek azjatyckich (zaledwie 16 proc.). W indyjskim eksporcie usług dużą rolę odgrywają zwłaszcza usługi informatyczne. W 2021 r. na Indie przypadało niemal 10 proc. światowego eksportu w tym sektorze. W tej dziedzinie Indie były drugim największym na świecie eksporterem (po Irlandii).
Znaczenie Indii w światowym eksporcie usług stopniowo się powiększa. Udział usług w eksporcie Indii kształtował się w latach 2019-2021 na poziomie ok. 40 proc., a więc znacznie powyżej średniego wskaźnika dla świata (23 proc) oraz gospodarek azjatyckich (zaledwie 16 proc.).
Zdecydowanie większa była wartość importu Indii. W 2022 r. do tego kraju sprowadzono towary o wartości ponad 720 mld dolarów (podczas gdy w Chinach – 2720 mld). Według danych z 2021 r. na Indie przypadało ponad 2,5 proc. światowego importu. Pod względem wartości importu Indie zajmowały dziesiąte miejsce. Import ograniczają sztandarowe projekty polityki gospodarczej rządu premiera Narendra Modi, tzn. „Atmanirbhar Bharat” czyli samowystarczalność kraju oraz „Make in India”, który przyczynia się do dużego napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Światowe koncerny zamiast eksportować do Indii, budują tam swoje fabryki. Program te sprawiał, że już w połowie poprzedniej dekady Indie stały się najważniejszym kierunkiem lokowania inwestycji zagranicznych na świecie, wyprzedzając pod tym względem Chiny.
Światowe koncerny zamiast eksportować do Indii, budują tam swoje fabryki. Program te sprawiał, że już w połowie poprzedniej dekady Indie stały się najważniejszym kierunkiem lokowania inwestycji zagranicznych na świecie, wyprzedzając pod tym względem Chiny.
Gospodarkę indyjską charakteryzuje duże ujemne saldo obrotów towarowych. W 2022 r. deficyt handlu towarami wzrósł o 270 mld dolarów. Do dużego wzrostu nierównowagi obrotów towarowych w ub.r. przyczynił się silny wzrost cen paliw. Według WTO w 2021 r. ujemne saldo Indii było trzecie największe na świecie, po Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
Najważniejszymi partnerami handlowymi Indii są Stany Zjednoczone, Chiny i Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA). Zdecydowanie najważniejszym rynkiem eksportowym są USA (18 proc. wartości w 2022 r.), a w imporcie pierwszeństwo należy do Chin (14 proc.). Drugie miejsce pod względem wartości eksportu i importu zajmują ZEA (na które w ub.r. przypadało 7 proc. wartości obrotów). Można spodziewać się, że w najbliższym czasie pozytywny wpływ na wielkość obrotów ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi będzie miała zawarta w 2022 r. kompleksowa umowa o partnerstwie gospodarczym. Była to pierwsza znacząca umowa handlowa, do której Indie przystąpiły od początku rządów premiera Narendrę Modiego, tj. od 2014 r.
Udział Chin w indyjskim handlu jest relatywnie niewielki, porównując strukturę geograficzną handlu w innych azjatyckich gospodarkach. Negatywny wpływ na to mają napięte relacje polityczne. Świadczyć mogą o tym bojkoty chińskich towarów i usług, jakie niejednokrotnie podejmowali Hindusi ze względu na powtarzające się liczne konflikty graniczne. W 2022 r. Chiny spadły na czwarte miejsce pod względem wartości indyjskiego eksportu. Względnie niewielkie znaczenie handlu między Indiami a Chinami odzwierciedla miejsce indyjskiej gospodarki w chińskim handlu zagranicznym. W 2022 r. Indie zajmowały odległe 23. miejsce w chińskim imporcie i ósme miejsce w chińskim eksporcie (na Indie przypadało zaledwie 0,6 proc. chińskiego importu i 3,3 proc. eksportu). Handel między dwoma najludniejszymi krajami globu – liczącymi blisko 3 mld ludności stanowi zaledwie 0,5 proc. światowego handlu. Polityka ma także silny negatywny wpływ na handel z Pakistanem, drugim największym sąsiadem Indii. W 2022 r. eksport do tego kraju stanowił zaledwie 0,1 proc. indyjskiego eksportu. Natomiast oficjalny import z Pakistanu praktycznie nie istnieje.
W 2022 r. nastąpiły zmiany w strukturze geograficznej obrotów handlowych spowodowane silnym wzrostem cen paliw. W indyjskim imporcie na znaczeniu zyskały kraje będące największymi eksporterami paliw, tj. przede wszystkim gospodarki Bliskiego Wschodu. Dodatkowo po wybuchu wojny w Ukrainie wyraźnie się zwiększyło znaczenie Rosji. W 2022 r. Rosja stała się szóstym najważniejszym dostawcą do Indii (podczas gdy rok wcześniej zajmowała dopiero 21 miejsce). Wykorzystując znacznie niższe od rynkowych ceny ropy rosyjskiej – Hindusi znacznie zwiększyli import z tego kraju – od września 2022 r. Rosja stała się największym dostawca ropy naftowej.
Relatywnie niewielkie znaczenie w handlu Indii ma wymiana z krajami Unii Europejskiej. W 2022 r. na UE przypadało 16,2 proc. wartości indyjskiego eksportu i zaledwie 7,7 proc. importu. W eksporcie najważniejszymi partnerami Indii były Holandia (główny europejski kierunek eksportu produktów naftowych), Niemcy oraz Belgia. Eksport do Belgii zdominowany jest przez diamenty, które trafiają do Antwerpii – światowego centrum handlu tymi kamieniami. Na Belgię przypada 90 proc. wartości eksportów diamentów do Unii Europejskiej. W 2022 r. diamenty były trzecią najważniejszą pod względem wartości pozycją w eksporcie do UE i jednocześnie najważniejsza pozycją w imporcie. Natomiast najważniejszym dostawcą towarów do Indii z UE są Niemcy, które w ub.r. zajmowały dopiero 15 miejsce wśród najważniejszych eksporterów do tego kraju. Niewielka wymiana między UE a Indiami może skłonić obie strony do przyspieszenia prac nad wzajemną umową handlową.
Niewielka wymiana między UE a Indiami może skłonić obie strony do przyspieszenia prac nad wzajemną umową handlową.
Wysoka dywersyfikacja struktury geograficznej eksportu wynika z pozycji Indii na światowych rynkach. Indyjski eksport skoncentrowany jest bowiem na stosunkowo wąskiej grupie produktów, w których Indie odgrywają rolę głównego lub jednego z najważniejszych eksporterów na świecie.
Najważniejszą grupą towarową zarówno w eksporcie, jak i imporcie są obecnie paliwa. W 2022 r. obejmowały one 37 proc. importu i 22 proc. wartości eksportu. Indie są trzecim największym konsumentem paliw na świecie, co znajduje odzwierciedlenie w ich dużym imporcie. Jednocześnie są one obecnie gospodarką o największym wzroście zapotrzebowania na energię, co wynika zarówno ze wzrostu liczby ludności, jak i postępującej modernizacji kraju. W 2022 r. wśród czterech pozycji o najwyższej wartości w importu trzy były klasyfikowane jako paliwa – ropa naftowa, węgiel oraz gaz ziemny, dostarczany w postaci gazu skroplonego.
Duży udział paliw w eksporcie to natomiast wynik bardzo rozbudowanych mocy produkcyjnych przemysłu petrochemicznego. W 2021 r. Indie dysponowały mocami rafineryjnymi na poziomie 5,0 mln b/d, co czyni je drugim pod względem wielkości ośrodkiem przetwórstwa ropy naftowej w Azji. Składa się na to m.in. największy światowy kompleks petrochemiczny w Jamnagar zlokalizowany na zachodnim wybrzeżu Indii (nad Morzem Arabskim). Podstawą konkurencyjności indyjskiego przemysłu naftowego jest bliskość Bliskiego Wschodu, największego źródła ropy naftowej na świecie, co skutkuje niższymi kosztami transportu ropy naftowej. Oprócz tego atutem są nowoczesne technologie przerobu ropy naftowej. Zdecydowana większość rafinerii powstała lub została rozbudowana w XXI w. Z tego względu Indie w 2021 r. były trzecim najważniejszym na świecie eksporterem produktów rafinacji ropy naftowej. Więcej eksportowały tylko Stany Zjednoczone i Rosja. Ze względu na jakość produkty naftowe z Indii – głównie lekkie oleje napędowe eksportowane są na wszystkie kontynenty.
W 2021 r. Indie dysponowały mocami rafineryjnymi na poziomie 5,0 mln b/d, co czyni je drugim pod względem wielkości ośrodkiem przetwórstwa ropy naftowej w Azji.
Jeszcze do niedawna największą grupę w eksporcie Indii stanowiły diamenty i biżuteria. Przez wieki były one głównym źródłem dochodów z eksportu. Jednak w ostatnich latach, głównie ze względu na szybki rozwój innych branż, stopniowo zmniejsza się ich znaczenie. W 2022 r. obejmowały 9 proc. wartości indyjskiego eksportu. Indie od wieków należą do najważniejszych na świecie ośrodków szlifowania diamentów i produkcji biżuterii. W przeszłości branża jubilerska rozwinęła się w oparciu o miejscowe surowce. Do czasu odkrycia złóż diamentów w Afryce Południowej i Brazylii w XVIII wieku, kopalnie Golconda w Indiach były najważniejszym źródłem pozyskiwania diamentów. Znaleziono tam wiele znanych diamentów. Najsłynniejszy z nich Koh-i-Noor (o wadze 105 karatów) jest obecnie częścią klejnotów koronnych Wielkiej Brytanii. Nadal jednak Indie pozostają światowym centrum cięcia i szlifowania diamentów oraz produkcji biżuterii. Ocenia się, że 11 na 12 diamentów osadzonych w dowolnej biżuterii na świecie jest szlifowanych i polerowanych w Indiach.
Nadal jednak Indie pozostają światowym centrum cięcia i szlifowania diamentów oraz produkcji biżuterii. Ocenia się, że 11 na 12 diamentów osadzonych w dowolnej biżuterii na świecie jest szlifowanych i polerowanych w Indiach.
Indie są także ważnym eksporterem produktów farmaceutycznych. W 2022 r. leki stanowiły 4,3 proc. indyjskiego eksportu. Indie określane są jako „apteka świata” zwłaszcza dla krajów rozwijających się. Są największym na świecie eksporterem szczepionek oraz leków generycznych. Najważniejszy ich producent Sun Pharma jest czwartą największą firmą farmaceutyczną na świecie.
Eksport produktów rolnych stanowi 11 proc. wartości indyjskiego eksportu. Podobnie, jak w innych kategoriach charakteryzuje się wysokim stopniem koncentracji. Zdecydowanie najważniejszą pozycją w eksporcie produktów rolnych jest ryż. Indie są drugim producentem i pierwszym eksporterem ryżu na świecie. Chociaż największymi odbiorcami indyjskiego ryżu są gospodarki rozwijające się Azji i Afryki, to indyjski ryż basmati ze względu na swoje cechy ceniony jest również w krajach wysokorozwiniętych. Indie są także drugim na świecie eksporterem cukru trzcinowego i jednym z najważniejszych eksporterów owoców morza (ze względu na dominującą pozycję, jako dostawca krewetek tygrysich). Bardzo mały jest natomiast import artykułów rolnych. W 2022 r. produkty rolne stanowiły niespełna 5 proc. wartości importu ogółem. Zdecydowaną większość importu rolnego stanowią oleje roślinne, których Indie są największym importerem na świecie.
Jedną z najważniejszych zmian w strukturze indyjskiego eksportu w ostatnich latach jest stopniowy wzrost znaczenia branży elektromaszynowej i elektronicznej. Produkty klasyfikowane jako maszyny i urządzenia w 2022 r. stanowiły 12 proc. ogólnej wartości eksportu. Jest to oczywiście niewiele zwłaszcza w porównaniu z Chinami (gdzie stanowiły 42 proc. eksportu). Jednocześnie deficyt w tej kategorii produktów, jest w Indiach drugim najwyższym po paliwach. Najważniejszy produktem eksportowym w tej grupie są smartfony. Jest to związane ze zlokalizowaną w Noida największą fabryką smartfonów Samsunga. Docelowo w Noida będzie produkowane 120 mln smartfonów rocznie. Wkrótce Indie mogą stać się jednym z najważniejszych eksporterów mikroprocesorów dzięki inwestycjom tajwańskiego TSMC – głównego światowego gracza na rynku nowoczesnych półprzewodników. Obecnie funkcjonuje już fabryka innego tajwańskiego potentata Foxconn.
(CC BY-NC 2.0, The Adventurous b3n)
