Jesteśmy w połowie tak bogaci jak mieszkańcy całej strefy euro, przywiązujemy dużą wagę do własności nieruchomości, a przedsiębiorcy mają lepiej niż etatowcy – te powszechne przekonania potwierdziło pierwsze badanie zasobności polskich gospodarstw domowych. Są jednak dwa duże zaskoczenia.
CC BY-NC-ND magro_kr
257 tysięcy złotych – tyle wyniósł liczony medianą majątek netto gospodarstwa domowego w Polsce w 2014 roku. To różnica między aktywami (nieruchomości, pojazdy, majątek z prowadzenia firmy), a kapitałem obcym (kredyty i pożyczki). O wyniku zadecydowała głównie wartość miejsca zamieszkania – przeciętnie 282 tysiące złotych oraz majątek związany z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Są trzy metody aby być bogatszym niż przeciętna – mieszkanie na wsi, zdobycie wyższego wykształcenia, albo założenie firmy. Pierwszym zaskoczeniem raportu jest fakt, że gospodarstwo domowe na wsi wyceniane jest na 366 tys. złotych, a w mieście na 207 tys. złotych. Różnica bierze się stąd, że na wsi częściej niż w mieście posiada się na własność główne miejsca zamieszkania oraz częściej prowadzi działalność gospodarczą.
Drugim sposobem na bycie majętnym jest nauka. W domach, w których głowa rodziny miała wyższe wykształcenie majątek netto był ponad dwukrotnie wyższy niż w domach, w których osoba referencyjna dla badania miała wykształcenie najwyżej podstawowe (343 tys. złotych vs. 151 tys. złotych).
Najsilniej majętność różnicuje jednak status na rynku pracy. Gospodarstwa domowe emerytów i niepracujących wyceniono na 201 tys. złotych, osób pracujących na 238 tys. złotych, a samozatrudnionych aż na 783 tysiące złotych. To niebagatelna wartość nie tylko w Polsce, ale i na tle strefy euro. „Z tych badań wynika, że lepiej mieć najgorszy biznes niż najlepszą posadę” – mówił obrazowo Dobiesław Tymoczko wicedyrektor Departamentu Stabilności Finansowej NBP.
Infografika: Darek Gąszczyk
Sumarycznie z przeciętnym majątkiem 61,7 tys. euro Polacy osiągają 56 proc. majątku netto przeciętnego gospodarstwa domowego w strefie euro (109,2 tys. euro). Niemniej w odniesieniu do pojedynczych krajów różnice potrafią być zaskakujące. Okazuje się bowiem, że polskie domy są bogatsze niż te w Niemczech, czy w Austrii.
Różnica ta wynika z tego, że aż 76,4 proc. Polaków jest posiadaczami nieruchomości, gdy przeciętna w strefie euro to 60 proc., a we wspominanych dwóch krajach nawet poniżej 50 proc. Ekonomiści NBP zwracają uwagę, że poza rozwiniętym rynkiem najmu w Austrii i Niemczech zupełnie inny jest poziom świadczeń społecznych. Gromadzenie prywatnego majątku może zatem nie być tak konieczne jak w Polsce.
Zamożność Polaków ma zatem nieco „papierowy” charakter. Opiera się głównie na posiadaniu nieruchomości, których wartość ankietowani oceniali dość subiektywnie. W kategorii aktywa finansowe przegrywamy już na całej linii. W przeciętnym polskim domu znajdzie się zaledwie 2,1 tys. euro, gdy przeciętnie w unii walutowej to aż 11,4 tys. euro. Oszczędności trzymamy głównie w bankach, stronimy od giełdy i funduszy inwestycyjnych.
„Majątek polskich gospodarstw domowych składa się w decydującym stopniu, dużo bardziej niż w strefie euro, z aktywów rzeczowych (95,5 proc. łącznych aktywów), a przede wszystkim nieruchomości (66,5 proc.), przy niewielkim udziale aktywów finansowych (4,5 proc.). Taka kompozycja aktywów jest charakterystyczna dla krajów stosunkowo mniej rozwiniętych (np. Słowacja, Portugalia), które charakteryzują się raczej skromnym poziomem dochodów i umiarkowanym stopniem rozwoju systemu finansowego” – czytamy w raporcie.
Drugą stroną tego medalu jest jednak niskie zadłużenie. W Polsce przeciętne gospodarstwo domowe jest zadłużone w wysokości 2,4 tys. euro (nieco ponad 3 proc. w relacji do majątku brutto), podczas gdy w strefie euro przeciętne zadłużenie to 21,5 tys. euro, co stanowi około 15 proc. majątku.
Kredyty konsumpcyjne w Polsce wzięło ponad 29 proc. rodzin, ale ich wartość jest mała – przeciętnie 5 tysięcy złotych. Średnią zawyżają kredyty hipoteczne, które dotyczą co prawda tylko 12 proc. badanych gospodarstw, ale ich przeciętna wartość to 104 tysiące złotych. Kredyty walutowe zaciągnęło tylko 2 proc. polskich rodzin i to tych dobrze sytuowanych, nie wydają się więc problemem systemowym.
Problemem nie są także duże nierówności. Zarówno dochodowe jak i majątkowe (te drugie zbadane po raz pierwszy) są niższe niż w krajach strefy euro. Mierzący je współczynnik Giniego dla majątku netto w Polsce wynosi 58 proc. podczas gdy przeciętna w strefie euro to 68 proc. Podobne do Polski rozpiętości majątkowe obserwuje się w takich krajach jak Grecja (56 proc.), Słowenia (53 proc.) czy też Słowacja (45 proc.). Najsilniejsze nierówności występują w Niemczech i Austrii (76 proc.), a także na Cyprze (70 proc).
Takie porównania można czynić dlatego, że badania zasobności gospodarstw domowych zrealizowano zgodnie z metodologią stosowaną w krajach strefy euro. W Polsce badanie przeprowadzone w 2014 roku przez Narodowy Bank Polski we współpracy z Głównym Urzędem Statystycznym miało charakter pilotażowy. Próba 7 tys. gospodarstw domowych, z których połowa wypełniła ankiety w sposób zadowalający, pozwala na określenie go jako reprezentatywne dla całego kraju. Kolejne badanie zamożności może zostać przeprowadzone za dwa lata.
Przedstawiane przez organy nadzoru makroostrożnościowego twierdzenia o przeszacowaniu cen nieruchomości – na przykład w Szwecji – oparte na współczynniku cen nieruchomości do dochodów są często przesadzone. W niniejszym artykule dowodzimy, że dla określenia czynników fundamentalnych kształtujących ceny nieruchomości mieszkaniowych konieczne jest uwzględnienie zrównoważonego poziomu stóp procentowych, lecz żadna konkretna miara przeszacowania lub niedoszacowania nie jest zadowalająca. Do miar tych należy współczynnik kosztów użytkowania do dochodów. Zamiast nich dla potrzeb przeprowadzenia oceny opartej na dowodach wymagane są strukturalne modele empiryczne rynku mieszkaniowego i rynku kredytowego.
Polska w ostatniej dekadzie w zauważalnym stopniu zmniejszyła skalę nierównowagi zewnętrznej, przy jednoczesnej poprawie struktury przepływów kapitałowych z resztą świata. Przejawem tego jest m.in. wzrost udziału inwestycji bezpośrednich w napływie kapitału zagranicznego, co sprzyja zwiększeniu bezpieczeństwa finansowego gospodarki narodowej. Spadek nierównowagi zewnętrznej oraz poprawa struktury finansowania polskiej gospodarki zostały pozytywnie ocenione przez Komisję Europejską, która monitoruje sytuację zewnętrzną w państwach członkowskich.
Sens starego hiszpańskiego powiedzenia ,,padre bodeguero, hijo caballero, nieto pordiosero”, czyli „ojciec kupiec, syn dżentelmen, wnuk żebrak” którego różne wersje można usłyszeć pod każdą szerokością geograficzną, jest taki, że bogactwu międzypokoleniowemu rzadko udaje się przetrwać trzy pokolenia. Warto się zastanowić z czego to wynika i jak można by to zmienić?
Polska stoi u progu największej zmiany w systemie energetycznym od dekad. – Bez elektrowni jądrowych nie da się odejść od węgla w sposób bezpieczny i stabilny – powiedział prof. Michał Kowal z Narodowego Centrum Badań Jądrowych. W rozmowie z „Obserwatorem Finansowym” tłumaczył, dlaczego atom to już nie opcja, lecz fundament transformacji energetycznej oraz jakie wyzwania stoją przed realizacją tej wizji.
Nazywany był bankierem bankierów. Mowa o Enrico Cucci, legendzie, a jednocześnie nieco tajemniczej postaci włoskiego kapitalizmu. Po II wojnie światowej współtworzył słynny bank inwestycyjny – Mediobanca i kierował nim żelazną ręką przez ponad trzy dekady. Od jego śmierci 23 czerwca 2000 r. minęło właśnie 25 lat.
Polska zbyt mocno koncentruje się na redystrybucji, zaniedbując predystrybucję, czyli działania zapobiegające powstawaniu nierówności – przekonują Jakub Sawulski, Michał Brzeziński i Paweł Bukowski w książce „Nierówności po polsku”.
Po gwałtownym choć krótkotrwałym epizodzie inflacyjnym z lat 2021-2023 walka z inflacją w strefie euro zasadniczo zakończyła się zwycięstwem. Nasz artykuł przekonuje, że inflacja była w większym stopniu kształtowana przez ceny energii niż politykę stóp procentowych EBC.
Konflikt między Izraelem a Iranem jest kolejną fazą Wielkiej Wojny Bliskowschodniej, która miała swój początek 7 październiku 2023 r., gdy Hamas zaatakował Izrael w pobliżu Strefy Gazy. Jaka była reakcja rynków surowców strategicznych na eskalację tej wojny? Jakie też są przewidywania w tym zakresie na najbliższy okres?
Inflacja CPI w 2025 r. ma być aż o 1 punkt procentowy niższa niż zakładana w marcowej projekcji i wyniesie 3,9 proc. W 2027 r. spadnie nawet do 2,4 proc. – wynika z lipcowego „Raportu o inflacji”. Co roku wolniejszy będzie także wzrost PKB Polski.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
„Ambitna etyka nie prywatyzuje, ona polityzuje” – przekonuje niemiecki filozof i matematyk Rainer Mühlhoff w książce, która na nowo stawia pytanie o to, kto i w jaki sposób ma prawo kształtować przyszłość technologii.
Główny doradca ekonomiczny prezydenta Trumpa, Stephen Miran, stwierdził, że międzynarodowy system monetarny, w którym Stany Zjednoczone zapewniają reszcie świata bezpieczne i płynne aktywa, jest „niesprawiedliwy”, ponieważ rzekomo uniemożliwia USA wyeliminowanie deficytu na rachunku obrotów bieżących. Proponowanym przez niego rozwiązaniem jest obniżenie wartości dolara poprzez skoordynowaną interwencję na rynku walutowym przez zagraniczne banki centralne.
Liczba imigrantów z Ukrainy w Polsce mocno się już nie zwiększy, bo granicą jest choćby demografia Ukrainy. A trudno znaleźć inne kierunki, z których napływ do Polski byłby tak oczywisty – powiedzieli „Obserwatorowi Finansowemu” dr Beata Dudek, dr hab. Paweł Strzelecki i Adam Panuciak z Departamentu Statystyki NBP.
Mija blisko trzydzieści lat od chwili, gdy Narodowy Bank Polski przeprowadził denominację złotego. Jej przygotowanie było złożonym procesem – należało bowiem wszystko zaplanować, zaprojektować nowe monety i banknoty, zlecić ich produkcję, przygotować całą logistykę, a na koniec przekazać je przy pomocy banków do portfeli wszystkich Polaków.
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
