Różnica między tym, ile czasu kobiety i mężczyźni poświęcają na pracę zawodową i obowiązki domowe zmniejszyła się w ostatnich dziesięciu latach – wynika z badania dobowego budżetu czasu ludności przeprowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny. O ile bowiem w 2013 r. kobiety przeznaczały na te obowiązki 15 minut więcej niż mężczyźni, to teraz (w 2023 r.) było to tylko 7 minut więcej. W opisywanym czasie przeciętny Polak poświęcał na pracę i obowiązki domowe więcej czasu za to jednak mniej przeznaczał na odpoczynek. Urząd przeprowadza to badanie raz na 10 lat.
Z danych GUS wynika, że w 2023 r prawie połowę doby (47,4 proc.) Polacy (powyżej 15 roku życia) przeznaczali na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, a 29,9 proc. czasu przeznaczali na różnego typu obowiązki. Na odpoczynek poświęcali 18,1 proc. doby, a na przemieszczanie się – 4,6 proc. tego czasu.
Dla porównania w 2013 r. Polacy – na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych – przeznaczali 46,5 proc. doby, a na obowiązki – ponad 29 proc. (29,4 proc.) tego czasu. Niecałe 20 proc. czasu (19,4 proc.) zajmował im odpoczynek. Nieco ponad 4 proc. (4,4 proc.) doby, przeznaczano głównie na przemieszczanie się (dojazdy i dojścia).
Klasyfikacja
GUS, podając te dane w swojej klasyfikacji przyjął 10 głównych grup czynności w trzech podstawowych potrzebach:
Potrzeby fizjologiczne:
do nich zalicza się m.in. sen, jedzenie, ubieranie się, czas przeznaczony na higienę osobistą, a także wizyty lekarskie, w salonach fryzjerskich i kosmetycznych.
Obowiązki (w tym podejmowane dobrowolnie):
praca zawodowa;
nauka (w szkole i na uczelni oraz w czasie wolnym);
prace domowe i opieka nad członkami gospodarstwa domowego, m.in. przygotowanie posiłków, utrzymanie porządku, pranie, zakupy, korzystanie z usług handlowych i administracyjnych, opieka nad dziećmi, osobami niepełnosprawnymi i starszymi;
wolontariat, pomoc innym, praktyki religijne
Odpoczynek:
korzystanie ze środków masowego przekazu (oglądanie telewizji i filmów, czytanie, słuchanie muzyki i radia);
życie towarzyskie (m.in. spotkania, rozmowy telefoniczne, komunikacja w formie elektronicznej, uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych i sportowych;
zamiłowania osobiste i korzystanie z komputera oraz internetu (w tym hobby, poszukiwanie informacji, gry towarzyskie, komputerowe);
uczestnictwo w sporcie i rekreacji;
dojazdy i dojścia.
Więcej na pracę, mniej na rozrywkę
W 2023 r. na pracę zawodową przeciętny Polak przeznaczał 12,8 proc. doby, a na prace domowe (w tym opiekę nad dziećmi i innymi osobami) – 15 proc. tego czasu. Dla porównania w 2013 r. praca zawodowa zabierała 12 proc. czasu, a obowiązki domowe – 14,3 proc. Wśród czynności związanych z odpoczynkiem najwięcej czasu poświęcano na korzystanie ze środków masowego przekazu w tym oglądanie telewizji czy słuchanie radia (10,1 proc.). Dla przykładu, 10 lat wcześniej odsetek ten wynosił 10,8 proc. Mniej czasu także przeznaczano na życie towarzyskie i rozrywkę 4,4 proc., podczas gdy w 2013 r. stanowiło to 4,6 proc.
Przeliczając na minuty – jak podaje GUS – w 2023 r. przeciętny Polak (w wieku 15 lat lub więcej) pracował zawodowo o 11 minut dłużej niż w 2013 r. Także więcej czasu (o 14 minut dłużej niż 10 lat temu) poświęcał na prace domowe, w tym m.in. na opiekę nad członkami gospodarstwa domowego. W 2023 r. przeciętny Polak pracy zawodowej poświęcał 7 godzin 38 minut. Na czynności fizjologiczne, w dobowym budżecie czasu, poświęcano przeciętnie 11 godz. 22 min (na sen 8 godz. 33 min., jedzenie i picie – 1 godz. 41 min., a mycie i ubieranie się – 1 godz. 1 min. dziennie, dla porównania w 2013 r. czynnościom tym poświęcano odpowiednio na sen 8 godz. 37 min., na jedzenie i picie – 1 godz. i 35 min., a na mycie i ubranie się – 57 min). Wykonywanie prac domowych i zajęć związanych z opieką zadeklarowało 93,2 proc. osób, w ciągu doby zajmowało im to przeciętnie 3 godz. 52 min. Najbardziej popularnym sposobem wypoczynku było korzystanie ze środków masowego przekazu, czyli oglądanie telewizji i filmów, czytanie, słuchanie radia i muzyki. W ten sposób czas spędzało 84,4 proc. osób i w ciągu doby przeciętnie poświęcali temu 2 godz. 52 min.
Różnice w dobie kobiet i mężczyzn
Porównując dobowy budżet czasu między kobietami i mężczyznami, coraz bardziej zaciera się różnica przeciętnego czasu trwania pracy zawodowej i domowej. O ile w 2013 r. wynosiła ona 15 minut, o tyle 10 lat później już tylko 7 minut. Średni czas trwania odpoczynku skrócił się bardziej u mężczyzn niż u kobiet. Dla przykładu, mężczyźni na korzystanie ze środków masowego przekazu przeznaczali o 14 minut mniej niż w 2013 r., w przypadku kobiet czas ten skrócił się o 9 minut. Podobnie jest z życiem towarzyskim i rozrywkami. Mężczyźni skrócili ten czas przeciętnie o 9 minut, a kobiety – o 6 minut. W rezultacie mężczyźni przeznaczali w 2023 r. na odpoczynek średnio 38 minut dłużej niż kobiety (w 2013 r. różnica ta wyniosła 41 minut).
Z badania GUS wynika również, że w 2023 r. kobiety poświęcały więcej czasu na obowiązki (chodzi przede wszystkim o poświęcanie więcej czasu na prace domowe i opiekę nad członkami gospodarstwa domowego), panie przeznaczały na to 18,2 proc. czasu, a mężczyźni – 11,2 proc. doby. Panowie poświęcali natomiast więcej czasu na pracę zawodową (16,4 proc.), a kobiety – 10,2 proc. Zdaniem urzędu, „gdy jednak zsumujemy czas poświęcany pracy zawodowej oraz pracy domowej i opiece nad członkami gospodarstwa domowego to wartości te są podobne (K – 28,4 proc., M – 27,6 proc.) – na tego typu obowiązki kobiety poświęcały przeciętnie nieco więcej czasu (o 0,8 pkt proc w strukturze doby)”.
Co zmieniło się przez 10 lat?
Jak informuje GUS, porównując badania z 2023 r. z tym przeprowadzonym 10 lat wcześniej wyraźnie widać, że wydłużył się przeciętny czas trwania zajęć związanych z pracami domowymi i opieką nad członkami gospodarstwa domowego (o 14 min.), pracą zawodową (o 11 min.), zaspokojeniem potrzeb fizjologicznych (o 9 min.). Skrócił się natomiast czas przeznaczany na naukę (o 12 min.), korzystanie ze środków masowego przekazu (o 11 min.), życie towarzyskie, korzystanie z rozrywki i kultury (o 7 min.). Porównując wyniki badań z tych dwóch okresów można uznać, że więcej czasu poświęcamy na pracę zawodową oraz obowiązki domowe, w tym na opiekę nad dziećmi i pozostałymi członkami gospodarstwa domowego, co odbywa się kosztem czynności wykonywanych w czasie wolnym, takich jak korzystanie ze środków masowego przekazu, czy życie towarzyskie, korzystanie z rozrywki oraz kultury. Zauważono także zmiany w czasie przeznaczanym przez kobiety i mężczyzn. Wydłużył się czas trwania pracy zawodowej, dotyczyło to w dużo większym stopniu kobiet (średnio o 21 min.) niż mężczyzn (przeciętnie o 10 min.). Czas, przeznaczony na prace domowe i opiekę nad członkami gospodarstwa domowego, wydłużył się jednak znacznie w przypadku mężczyzn (o 20 minut) niż kobiet (wzrost przeciętnie o 1 min.). Patrząc na czas przeznaczany na odpoczynek, to bardziej skrócił się on w przypadku mężczyzn niż kobiet. Panowie w 2023 r. przeznaczali średnio o 14 min. mniej na korzystanie ze środków masowego przekazu niż w 2013 r., kobiety skróciły ten czas średnio o 9 minut. Jak podaje GUS, tendencje zmian w dobowym budżecie czasu Polaków w wieku 15 lat lub więcej w latach 2013–2023 były zbieżne z tendencjami występującymi w latach 2003/2004–2013. „Można wyciągnąć wniosek, że w XXI w. pracujemy coraz dłużej (dotyczy to zarówno pracy zawodowej, jak i prac domowych oraz opieki nad członkami gospodarstwa domowego) i coraz więcej czasu poświęcamy na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych. Jednocześnie coraz mniej czasu poświęcamy na naukę, korzystanie ze środków masowego przekazu, rozrywkę i kulturę oraz krócej uczestniczymy w życiu towarzyskim” – napisano w raporcie.
Wyniki badania budżetu czasu ludności służą do wyceny wartości czasu pracy w gospodarstwie domowym, są pomocne w szacunkach dla rachunków narodowych. Znajdują m.in. praktyczne zastosowanie np. w orzecznictwie sądowym podczas zasądzania alimentów na rzecz osób trudniących się pracą domową. Badanie prowadzone jest co 10 lat i dzięki temu możliwa jest obserwacja zmian w stylu życia społeczeństwa, związanych z zachodzącymi przemianami społeczno-gospodarczymi (np. wykorzystania nowoczesnych technologii – komputera lub smartfona – w codziennym życiu).
Artykuł analizuje długoterminowe czynniki globalnego trendu stopy procentowej, czyli globalnej R*, w ciągu 70 lat poprzedzających pandemię. Od szczytu w połowie lat 70. XX wieku globalna R* obniżyła się o ponad trzy punkty procentowe, co wynikało z wolniejszego wzrostu produktywności i rosnącej długowieczności społeczeństw. Bez odwrócenia tych trendów czy pojawienia się nowych sił mogących je zrównoważyć, długoterminowa globalna wartość R* prawdopodobnie pozostanie niska.
Streaming wideo na żądanie to tylko 6,5 proc. całkowitej oglądalności na ekranach telewizorów w Polsce, a w USA – ponad 34 proc. Ta różnica będzie się zmniejszać, choć nie tak szybko.
Rynek pracy podlegał w przeszłości silnym przeobrażeniom. Były to zmiany dotyczące warunków pracy, struktury zatrudnienia czy wykorzystywanej technologii. Współczesny rynek pracy również dynamicznie się zmienia, a zmiany te są związane z postępem technologicznym (np. sztuczną inteligencją) oraz zmianami demograficznymi.
Jakie błędy psychologiczne popełniają gospodarujący ludzie? Czemu nośnikiem odczuwanego poziomu bogactwa nie jest jego wartość, tylko zmiana w relacji do wybranego momentu w czasie? Odpowiedzi na te i inne pytania związane z ekonomią behawioralną udziela prof. Piotr Zielonka w książce „Punkt odniesienia”.
Odwiecznym problemem międzynarodowych relacji gospodarczych jest zmienność, a przez całe tysiąclecia także niejasność czy wręcz sporność wartości różnych walut.
W zapadłej dziurze w Bretton Woods, 80 lat temu, Ameryka podyktowała 43 pozostałym uczestnikom słynnej konferencji reguły nowego porządku w międzynarodowych finansach. „Stawiać” się Stanom Zjednoczonym próbowali wyłącznie Brytyjczycy, ale po poniesieniu olbrzymich ciężarów I i II wojny światowej byli goli jak święci tureccy, więc gardłowali, ale bardzo mało wskórali.
Czym są klauzule lustrzane, czy rolnicy z ekologami stworzą wspólny front, o koniecznych zmianach w sektorze i niedopowiedzianych kosztach? Na te pytania i inne pytania odpowiedziała „Obserwatorowi Finansowemu” Anna Sands, ekspertka od polityki środowiskowej.
Pytanie to już od lat nurtuje wielu Polaków. Wciąż popularne jest porównywanie naszych zarobków i poziomu życia z tymi u naszych zachodnich sąsiadów. Czy kiedykolwiek uda nam się osiągnąć taki sam standard? Kiedy Europa Środkowa, z Polską na czele, dogoni gospodarczo bogatsze kraje Zachodu? A może nasze położenie geograficzne, na styku Wschodu i Zachodu, jest zarazem naszym wyzwaniem i szansą? O tych frapujących tematach opowiadał dr hab. Ireneusz Dąbrowski, prof. SGH, członek Rady Polityki Pieniężnej.
„Bruksela źle robi, że coraz bardziej zmierza w kierunku centralizacji i unifikacji. Jest to bowiem recepta na porażkę. Aby projekt integracyjny w Europie mógł przetrwać należy iść w przeciwną stronę. Należy zdecentralizować szereg polityk gospodarczych, pozostając tylko przy wspólnym rynku europejskim. Największym błędem integracji było zaś przyjęcie wspólnej waluty. Wielka Brytania zrobiła bardzo mądrze, że nie dołączyła do tego wadliwego projektu” – podkreślił Oliver Hart, laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii i wykładowca Uniwersytetu Harvarda, w swoim przemówieniu z okazji odebrania tego zaszczytnego wyróżnienia.
Słabe wyniki argentyńskiej gospodarki to powracający temat debaty. W niniejszym artykule autorzy próbują scharakteryzować różnice pomiędzy Argentyną i grupą krajów o wyjściowo porównywalnych dochodach na mieszkańca, a także ustalić moment, w którym różnice te zaczęły być widoczne. Autorzy stwierdzają, że dywergencja Argentyny od poziomu, na którym znajduje się ta grupa, zaczęła się wcześniej niż to się powszechnie przyjmuje, zarysowując etapy tego procesu przypadające na pierwszą połowę XX wieku i okres po II wojnie światowej. Wskazują oni konkretne daty punktów zwrotnych, przedstawiają towarzyszące okoliczności, starają się wyjaśnić przyczyny trwałej dywergencji i opisują niestabilną sytuację Argentyny od lat 90-tych XX wieku.
Polska ma ogromny potencjał wiedzy w zakresie technologii kwantowej. Polscy naukowcy są poszukiwani przez zagraniczne firmy i uczelnie chcące rozwijać tę technologię przyszłości. Na poszukiwania talentów nad Wisłę dotarł także wprost z Doliny Krzemowej Dominik Andrzejczuk, prezes i założyciel The Quantum Data Center Corporation, współpracował też z założycielem Yahoo! i był odpowiedzialny za realizowanie inwestycji w jego funduszu. Dominik, który wyjechał z Polski jako dziecko pod koniec lat 80., uważa, że to właśnie w naszym kraju trwa rewolucja kwantowa na największą skalę na świecie.
Chińska polityka zagraniczna i gospodarcza będzie koncentrować się bliżej Unii Europejskiej i pozostawać daleko od USA. Jeśli Donald Trump odniesie sukces, sytuacja ta ulegnie dalszemu wzmocnieniu nie tylko ze względu na potencjalną wygraną kandydata Republikanów, ale także z powodu trendu deglobalizacji – mówi „Obserwatorowi Finansowemu” dr Jinyue Dong, analityczka BBVA Research.
SI może na nowo zdefiniować sposób działania banków, ich interakcje z klientami oraz sposób zarządzania ryzykiem. Zostanie wykorzystana do budowy inteligentnych pieniędzy, przekształcając sposób życia i pracy ludzi na całej planecie – uważa Rohit Talwar, znany futurolog, założyciel i CEO firmy Fast Future.
Współczesne problemy prawne Unii Europejskiej, sztuczna inteligencja w bankowości oraz polityka pieniężna były tematami grudniowego zjazdu na podyplomowych studiach MBA organizowanych w ramach drugiej edycji projektu „Akademia NBP”.
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Przełomowym pomysłem ekonomicznym zrywającym z dotychczasowym paradygmatem opieki społecznej okazuje się bezwarunkowy dochód podstawowy. Część osób uznaje go za klucz do pokonania bolączek stechnicyzowanej gospodarki. Zdaniem innych – to idea tyleż kosztowna co utopijna.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
Wprowadzenie euro jest niebezpieczne z ekonomicznego i politycznego punktu widzenia. Polska gospodarka jest jeszcze niedojrzała, różnice technologiczne, rozwój systemu finansowego, poziom konkurencyjności wymagają przyspieszonej modernizacji. Nasza gospodarka wychodzi dopiero z rozwoju zależnego, potrzebny jest czas.
Chiny wcześnie rozeznały potencjał elektromobilności i zainwestowały ogromne środki w budowę konkurencyjnego ekosystemu pojazdów elektrycznych. Wyrosły na lidera światowego rynku, zagrażając pozycji europejskich producentów uznanych marek.
