Główna siedziba Banku Światowego (CC BY-NC-ND 2.0)
Historia uczy, że gdy światowa gospodarka stoi w obliczu wspólnego zagrożenia decydujące znaczenie mają szybkie, skoordynowane i stanowcze działania. Właśnie zaczynamy być tego świadkami. Kilka krajów ogłosiło programy pobudzające gospodarkę, w wielu obniżono stopy procentowe, a Grupa Banku Światowego oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy zapowiedziały potężne pakiety wsparcia finansowego, aby pomóc krajom przezwyciężyć kryzys zdrowotny i złagodzić skutki dla gospodarki.
Jednak najważniejsze będą najbliższe kroki: w nadchodzących tygodniach wszystkie kraje – nawet te, w których nie ma ani jednego pacjenta z koronawirusem – będą musiały podjąć konkretne działania, aby ochronić swoich obywateli i ograniczyć szkody dla gospodarki.
Nowy koronawirus pojawił się w trudnym dla światowej gospodarki momencie.
Nikt nie jest w stanie w wiarygodny sposób przewidzieć wszystkich ekonomicznych skutków wybuchu epidemii. Jest zbyt wiele pytań, na które nie znamy odpowiedzi: jak długo potrwa epidemia, ile krajów ucierpi, na ile skutecznie zdołamy uruchomić i utrzymać skoordynowaną, zharmonizowaną i szybką reakcję polityczną i programową. Wiemy jednak, że nowy koronawirus pojawił się w trudnym dla światowej gospodarki momencie, gdy wzrost dopiero zaczął odbijać z poziomu najniższego od kryzysu finansowego w 2009 roku.
Dla krajów rozwijających się oznacza to poważne utrudnienia. Jeżeli dojdzie do zaostrzenia warunków kredytowych, osłabienia wzrostu gospodarczego i przekierowania funduszy publicznych na walkę z wirusem, skurczy się pula środków przeznaczonych na priorytetowe działania rozwojowe. Załamanie gospodarcze spowolniłoby również walkę ze skrajnym ubóstwem. Dlatego decydenci na całym świecie muszą wiedzieć, w jaki sposób infekcja gospodarki przenosi się z jednego kraju do drugiego i szybko podejmować działania zapobiegawcze.
Istnieje kilka potencjalnych „pasów transmisyjnych”. Pierwszym z nich są więzi handlowe: globalne łańcuchy wartości, które odpowiadają za niemal połowę światowego handlu, ulegają zakłóceniom z powodu zamkniętych fabryk i opóźnień we wznawianiu działalności. Drugi to zagraniczne przepływy finansowe, które mogą omijać kraje dotknięte koronawirusem. Trzeci to kapitał krajowy – w sensie zasobów ludzkich i finansowych – który nie jest w pełni wykorzystany ze względu na przestoje w zakładach pracy i pozostawanie pracowników we własnych domach. Czwarty czynnik to transport i turystyka generujące w wielu krajach rozwijających się znaczący strumień przychodów, który wysycha na skutek spadku popytu i coraz ostrzejszych ograniczeń dla podróżujących. Wreszcie, gwałtowne spadki cen surowców uderzą w kraje rozwijające się, które właśnie ze sprzedaży surowców finansują swoje istotne potrzeby.
Rządy powinny unikać protekcjonizmu, który pogłębia zakłócenia globalnych łańcuchów wartości i zwiększa niepewność.
Stawienie czoła tym wyzwaniom będzie wymagało globalnej współpracy. Rządy państw powinny unikać protekcjonizmu, który pogłębia zakłócenia globalnych łańcuchów wartości i zwiększa i tak wysoką niepewność. Powinny też powstrzymać się od nakładania ograniczeń na eksport niezbędnej żywności i produktów medycznych, kładąc nacisk na współpracę w celu wspierania zwiększonej produkcji i zapewnienia przepływu zasobów tam, gdzie są one najbardziej potrzebne. W średnim okresie, w miarę poprawy warunków gospodarczych, decydenci nie powinni patrzeć do wewnątrz, lecz zachęcać przedsiębiorstwa do utrzymywania wyższego poziomu zapasów i dywersyfikacji dostawców w celu jak najlepszego zarządzania ryzykiem.
Oprócz współpracy potrzebna będzie międzynarodowa pomoc, szczególnie dla krajów Afryki Subsaharyjskiej, którym brakuje infrastruktury zdrowotnej niezbędnej do powstrzymania epidemii. Wszystkie kraje powinny zadbać o większą transparentność informacji na temat rozprzestrzeniania się wirusa, gdyż strach i dezinformacja mogą tylko pogorszyć sytuację.
Dla przywrócenia stabilności finansowej i pobudzenia wzrostu konieczne może być obniżenie stóp proc. i zastrzyki płynności.
Ze swojej strony, kraje rozwijające się powinny jak najszybciej:
Nadszedł czas próby: aby stanąć na wysokości zadania przywódcy oni działać szybko, zdecydowanie i w porozumieniu.
Grupa Banku Światowego pomaga krajom rozwijającym się w podjęciu koniecznych działań. Już zatwierdziliśmy pierwszy pakiet pomocowy o wartości 12 miliardów dolarów, który kraje rozwijające się niezwłocznie spożytkują na wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej i działania osłonowe dla ludności i gospodarki. W zależności od czasu trwania i nasilenia epidemii jesteśmy gotowi wkroczyć z drugim pakietem wsparcia, ukierunkowanym na zapobieganie negatywnym zjawiskom gospodarczym i społecznym.
Zaangażowaliśmy wszelkie środki – z Banku Światowego, z Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (IDA) oraz z Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC), aby jak najszybciej opanować sytuację. Np. IFC współpracuje z bankami komercyjnymi na rzecz dodatkowego finansowania handlu i kapitału obrotowego dla przedsiębiorstw. Oferuje też bezpośrednie wsparcie swoim klientom korporacyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów strategicznych (np. producenci sprzętu medycznego, branża farmaceutyczna), aby nie dopuścić do zerwania łańcuchów dostaw i zminimalizować ryzyko.
Pomimo zawirowań na rynkach finansowych decydenci muszą zachować zimną krew. Mają do dyspozycji cały arsenał narzędzi, w tym instrumenty polityki pieniężnej, fiskalnej, handlowej i inwestycyjnej, i powinni z nich skorzystać w celu zwiększenia zaufania. Powstrzymanie światowego kryzysu finansowego nie byłoby możliwe, gdyby nie bezprecedensowa, zsynchronizowana i skoordynowana reakcja państw. Teraz znowu nadszedł czas próby dla decydentów politycznych: aby stanąć na wysokości zadania muszą oni działać szybko, zdecydowanie i w porozumieniu.
Ceyla Pazarbasioglu, wiceprezydent Banku Światowego
Artykuł pt. „Swift action can help developing countries limit economic harm of coronavirus” pierwszy raz został opublikowany na stronie blogs.worldbank.org.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
