(©Envato)
G20 skupia najsilniejsze gospodarki świata, na które przypada łącznie 60 proc. światowej populacji, ponad 80 proc. globalnego PKB i ok. 75 proc. handlu międzynarodowego. Agenda prac G20 w 2021 r. koncentruje się wokół trzech filarów: ludzie, planeta, dobrobyt (ang. people, planet, prosperity). Głównym celem przyświecającym działaniom G20 w trakcie prezydencji włoskiej jest jak najszybsze przezwyciężenie zdrowotnego i gospodarczego kryzysu COVID-19, m.in. poprzez zapewnienie sprawiedliwego, ogólnoświatowego dostępu do skutecznej diagnostyki, leczenia i szczepionek. Równie ważne będą również cele osiągnięcia trwałego, inkluzywnego ożywienia gospodarczego oraz zwiększenia odporności na potencjalne przyszłe szoki zdrowotne.
W odniesieniu do pierwszego filaru prac G20 w 2021 r. prezydencja włoska chce zwiększyć wysiłki, które pozwolą osiągnąć pierwszy z Celów Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals, SDGs), tj. wyeliminowanie ubóstwa we wszystkich jego formach na całym świecie. Ponadto wśród kierunków działań G20 w ramach filaru „ludzie” wymieniono walkę z pogłębiającymi się nierównościami dochodowymi, budowę bardziej integracyjnego społeczeństwa globalnego, ochronę najbardziej wrażliwych grup społecznych, wspieranie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, wzmacnianie pozycji kobiet i promowanie równości płci, zapewnienie powszechnego dostępu do edukacji oraz zmniejszanie dysproporcji rozwojowych między regionami.
W trakcie włoskiej prezydencji dążeniu G20 do poprawy warunków życia ludzi na całym świecie ma również towarzyszyć stawianie czoła wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu, degradacją gleb oraz utratą różnorodności biologicznej. Główne priorytety promowane przez stronę włoską w ramach drugiego filaru agendy prac G20 w 2021 r. to „zielone” ożywienie gospodarcze, transformacja energetyczna i przechodzenie na odnawialne źródła energii, zrównoważona urbanizacja oraz inteligentny rozwój miast (ang. smart cities). Zaspokojenie potrzeb planety uznano za warunek konieczny dla globalnego, wspólnego dobrobytu oraz międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
W kontekście trzeciego filaru działań G20 pod wodzą Włoch szczególnie istotnego znaczenia nabierają kwestie związane z rewolucją cyfrową, uznawaną za podstawowe narzędzie do osiągnięcia dobrobytu i poprawy jakości życia. W 2021 r. państwa G20 zintensyfikują wysiłki na rzecz zapewnienia równego dostępu do korzyści płynących z cyfryzacji, zmniejszenia przepaści cyfrowej pomiędzy krajami wysoko rozwiniętymi a rozwijającymi się, wspierania rozwoju infrastruktury cyfrowej i wzmacniania umiejętności cyfrowych. Równolegle, G20 będzie podejmować działania zwiększające możliwości wykorzystania pełnego potencjału rewolucji technologicznej w poszczególnych dziedzinach życia i sektorach gospodarki, takich jak ochrona zdrowia, edukacja czy rynek pracy.
Podobnie jak w poprzednich latach, w 2021 r. realizację działań G20 będą wspierać specjalnie powołane grupy robocze, złożone z ekspertów z państw G20 i prowadzące prace analityczno-badawcze dotyczące poszczególnych kwestii zawartych w agendzie prac Grupy. W ramach prezydencji włoskiej funkcjonują grupy robocze zajmujące się obszarami tematycznymi, takimi jak edukacja, zdrowie, handel i inwestycje, rozwój społeczno-ekonomiczny, gospodarka cyfrowa, zatrudnienie/rynek pracy, przeciwdziałanie korupcji, transformacja energetyczna i zrównoważony klimat, środowisko, kultura, turystyka, rolnictwo oraz badania i szkolnictwo wyższe. Ponadto, z uwagi na szczególne znaczenie zagadnień gospodarczych i finansowych w agendzie G20, w 2021 r. swoje prace kontynuować będą również grupy robocze działające w ramach tzw. ścieżki finansowej (koordynowanej przez ministerstwo właściwe ds. finansów i gospodarki państwa sprawującego przewodnictwo w Grupie). Przedmiotem zainteresowania tych grup są kwestie dot. ram zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (ang. Framework Working Group, FWG), międzynarodowej architektury finansowej (ang. International Financial Architecture Working Group, IFA), infrastruktury (ang. Infrastructure Working Group, IWG), globalnego partnerstwa na rzecz włączenia finansowego (ang. Global Partnership for Financial Inclusion) oraz poprawy klimatu biznesowego i promowania inwestycji prywatnych w Afryce (ang. Africa Advisory Group).
Motorem zrównoważonego wzrostu gospodarczego, zapewniającego równowagę między ekonomicznymi potrzebami człowieka a dobrem planety, powinny być możliwości stwarzane przez cyfryzację i nowe technologie.
W ciągu pierwszych trzech miesięcy sprawowania przez Włochy prezydencji w G20 (tj. w okresie grudzień 2020 – luty 2021) miały miejsce dwa wirtualne posiedzenia (w połowie stycznia i na początku lutego 2021 r.) Framework Working Group (FWG). Odnosząc się do trzech filarów prac G20 pod przewodnictwem Włoch, członkowie FWG podkreślili, że globalny wzrost gospodarczy nie może być celem samym w sobie, ale powinien być postrzegany jako instrument służący do poprawy jakości życia ludzi. Zaznaczyli również, że motorem zrównoważonego wzrostu gospodarczego, zapewniającego równowagę między ekonomicznymi potrzebami człowieka a dobrem planety, powinny być możliwości (np. w zakresie wzrostu produktywności) stwarzane przez cyfryzację i nowe technologie. W tym kontekście FWG zobowiązała się pracować nad usuwaniem barier w dostępie do nowych systemów cyfrowych i promowaniem rozwoju umiejętności cyfrowych, szczególnie wśród najmniej uprzywilejowanych grup społecznych.
Członkowie FWG zwrócili również uwagę, że inwestycje w aktywa niematerialne i prawne (ang. intagible assets) są kluczowym elementem globalnej transformacji cyfrowej. Aktywa te są klasyfikowane jako inwestycje w innowacje, umożliwiające komercjalizację wiedzy, tym samym stając się istotnym źródłem wzrostu gospodarczego zarówno w gospodarkach wysoko rozwiniętych, jak i na rynkach wschodzących. W nadchodzących miesiącach FWG zamierza zdefiniować ramy polityki wspierającej inwestycje w tego rodzaju aktywa, m.in. poprzez wypełnienie luk w finansowaniu, a także przeprowadzić pogłębione analizy wyzwań związanych z kryzysem COVID-19, ze szczególnym naciskiem na zrozumienie, w jaki sposób inwestycje w zielone i cyfrowe technologie mogą stać się podstawą globalnego ożywienia gospodarczego. Istotną częścią prac FWG w 2021 r. będzie także mapowanie nowych globalnych zagrożeń w celu zminimalizowania ryzyka potencjalnych przyszłych wstrząsów gospodarczych.
W ramach ścieżki finansowej koordynowanej przez Ministerstwo Gospodarki i Finansów Włoch dotychczas odbyły się również dwie wideokonferencje (w połowie grudnia 2020 r. i w połowie lutego 2021 r.) Grupy Roboczej G20 ds. Międzynarodowej Architektury Finansowej (IFA), działającej na rzecz zwiększenia stabilności i spójności międzynarodowego systemu finansowego. W 2021 r. IFA ma kontynuować prace realizowane podczas saudyjskiej prezydencji w G20, koncentrując się na wypracowywaniu dalszych rozwiązań służących łagodzeniu skutków kryzysu COVID-19 w najbardziej wrażliwych gospodarkach świata.
W tym celu IFA zamierza dokonać analizy różnych instrumentów finansowania rozwoju oraz innych środków mogących sprzyjać trwałemu, inkluzywnemu ożywieniu gospodarczemu w krajach będących beneficjentami wydłużonej – do czerwca 2021 r. – Inicjatywy Zawieszenia Obsługi Zadłużenia (ang. Debt Service Suspension Initiative, DSSI), polegającej na wstrzymaniu przez oficjalnych wierzycieli bilateralnych obsługi zadłużenia zaciągniętego przez najbiedniejsze państwa świata, będące beneficjentami wsparcia Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (ang. International Development Association, IDA).
Przedmiotem zainteresowania IFA pod wodzą Włoch pozostają także sposoby zwiększenia przejrzystości zadłużenia, zarówno w krajach zadłużających się, jak i będących wierzycielami. Członkowie IFA podkreślili, że poprawa przejrzystości zadłużenia ma kluczowe znaczenia dla promowania dobrego rządzenia (ang. good governance) oraz może wzmocnić stabilność przyszłych przepływów finansowania. Ponadto, w 2021 r. IFA będzie kontynuować dyskusje nt. przepływów kapitałowych, które są kluczowym źródłem finansowania dla wielu gospodarek wschodzących, ale czasami cechują się nadmierną zmiennością, a ich nagłe zatrzymanie lub gwałtowne odwrócenie kierunku może zagrozić kondycji systemu finansowego danego kraju lub zdestabilizować jego walutę. W tym kontekście IFA stale monitoruje przepływy kapitału i udoskonala odpowiednie instrumenty, aby wykorzystać je w sposób sprzyjający wzrostowi gospodarczemu, przy jednoczesnej ochronie stabilności finansowej.
W grudniu 2020 r. miało miejsce pierwsze pod przewodnictwem Włoch wirtualne posiedzenie Grupy Roboczej G20 ds. Infrastruktury (IWG). Podczas wideokonferencji zwrócono uwagę, że kryzys COVID-19 uwypuklił istotną rolę niezawodnej infrastruktury wysokiej jakości, szczególnie w obszarze opieki zdrowotnej, telekomunikacji, łączności cyfrowej i logistyce. Członkowie IWG podkreślili, że sektory te wymagają ukierunkowanych inwestycji mających na celu stworzenie i utrzymanie odpornej infrastruktury, zwiększającej zdolność poszczególnych państw do reagowania na nieoczekiwane szoki zewnętrzne. Ponadto zaznaczono, że w celu wspierania ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu (ang. inclusive recovery) konieczne jest tworzenie innowacyjnych sieci infrastruktury wspierających integrację społeczną, zmniejszających różnice geograficzne i łagodzących zagrożenia związane ze zmianami klimatu.
Zwieńczeniem pierwszych trzech miesięcy włoskiej prezydencji w G20 było wirtualne spotkanie ministrów finansów i gubernatorów banków centralnych państw G20 (ang. Finance Ministers and Central Bank Governors, FMCBG), które miało miejsce 26 lutego 2021 r. Uczestnicy spotkania wyrazili determinację do dalszego wzmacniania międzynarodowej koordynacji działań podejmowanych w celu przezwyciężenia obecnych globalnych wyzwań związanych z pandemią i kryzysem COVID-19, a także do zapewnienia sprawiedliwego dostępu do bezpiecznych szczepionek, diagnostyki i lekarstw przeciwko COVID-19 oraz zintensyfikowania wysiłków na rzecz wzmocnienia globalnej gotowości na przyszłe pandemie. Zadeklarowano również kontynuowanie wsparcia G20 dla krajów o niskich dochodach (ang. low-income countries, LICs) szczególnie tych borykających się z problemem nadmiernego zadłużenia, m.in. poprzez efektywne wdrożenie wspólnych ram obsługi zadłużenia (ang. G20 Common Framework on Debt Treatment) oraz dalszą implementację DSSI.
Ministrowie finansów i gubernatorzy banków centralnych państw G20 zapowiedzieli również aktualizację planu działania G20 (ang. G20 Action Plan) i uwzględnienie w nim wyzwań, takich jak niski wzrost produktywności, rosnące nierówności dochodowe, luki w finansowaniu infrastruktury oraz ryzyka związane ze zmianami klimatu i degradacją środowiska. Ponadto, podczas spotkania FMCBG wyrażono poparcie dla działań wspierających zieloną i cyfrową transformację gospodarczą oraz ukierunkowanych na wykorzystanie pokryzysowego ożywienia gospodarczego do wzmocnienia integracji i sprawiedliwości społecznej. Wskazano także na konieczność przeprowadzenia reformy międzynarodowego systemu podatkowego w taki sposób, by był on lepiej dostosowany do współczesnych wyzwań związanych z globalizacją i cyfryzacją gospodarki oraz zapowiedziano, że G20 będzie dążyć do wypracowania globalnych, opartych na konsensusie rozwiązań w tym zakresie do połowy 2021 r.
G20 zbada, w jaki sposób przyspieszające tempo cyfryzacji płatności i usług finansowych może wzmacniać lub osłabiać integrację finansową najbardziej wrażliwych i defaworyzowanych grup społecznych.
Uczestnicy spotkania wyrazili też poparcie dla inicjatyw włoskiej prezydencji w G20 dot. promowania płatności transgranicznych oraz likwidacji luk w danych wykorzystywanych do oceny ryzyka finansowego związanego ze zmianami klimatu. Ponadto, podczas spotkania zdecydowano o ponownym utworzeniu Grupy Badawczej ds. Zrównoważonych Finansów (ang. Sustainable Finance Study Group) oraz podjęciu przez G20 prac analityczno-badawczych mających na celu zbadanie roli, jaką przyspieszające tempo cyfryzacji płatności i usług finansowych może odgrywać we wzmacnianiu lub osłabianiu integracji finansowej najbardziej wrażliwych i defaworyzowanych grup społecznych.
Ministrowie finansów i gubernatorzy banków centralnych państw G20 wezwali również międzynarodowe instytucje finansowe do zbadania możliwości uruchomienia dodatkowych narzędzi w celu zaspokojenia długoterminowych potrzeb w zakresie globalnego finansowania i rezerw międzynarodowych. Uznali także, że Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) powinien sformułować propozycję ogólnej alokacji Specjalnych Praw Ciągnienia (ang. Special Drawing Rights, SDR), która umożliwiłaby przejrzyste zwiększenie rezerw międzynarodowych państw członkowskich MFW.
Najważniejszym wydarzeniem włoskiej prezydencji będzie szczyt przywódców państw G20, który odbędzie się w Rzymie w dn. 30-31 października 2021 r. Ponadto, w ramach ścieżki finansowej kalendarz prac Grupy pod wodzą Włoch przewiduje – obok posiedzeń ww. grup roboczych – jeszcze trzy spotkania FMCBG: w kwietniu, lipcu i październiku 2021 r.
1 grudnia 2021 r. Włochy przekażą roczne przewodnictwo w G20 Indonezji. W kolejnych latach pracom G20 będą przewodniczyć Indie (2023) i Brazylia (2024).
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
