Od dawna istnieje potrzeba solidnego określenia i uporządkowania celów polityki pieniężnej różnych krajów. W tym zakresie zostały opublikowane przynajmniej dwie szczegółowe i znaczące klasyfikacje systemów kursu walutowego. Były one częściowo inspirowane pracą Calvo i Reinhart (2002), którzy pokazali, do jakiego stopnia deklaracje państw dotyczące ich systemów kursów walutowych (wymóg członkostwa w MFW) różniły się od praktyki.
Kompleksowa klasyfikacja zasad polityki pieniężnej, obejmująca zarówno cele zewnętrzne, jak i krajowe oraz uwzględniająca działania i akty prawne, jest obecnie dostępna na stronie www.monetaryframeworks.org. Zasady polityki pieniężnej oznaczają tutaj „cele i kontekst, które warunkują decyzje w zakresie polityki pieniężnej: przede wszystkim cele ustalone przez władze monetarne, ale także ograniczenia i konwencje, w ramach których podejmowane są decyzje dotyczące polityki pieniężnej”.
Klasyfikacja opiera się na sprawozdaniach MFW z konsultacji prowadzonych z krajami członkowskimi na podstawie Artykułu IV Statutu MFW. Obejmują one politykę pieniężną i kursową, a także politykę fiskalną i inne.
Sprawozdania te, na tyle na ile to możliwe, są publikowane „w czasie rzeczywistym”, jako że konsultacje odbywają się co roku lub co dwa lata. Obejmują one takie dane, które nie są zawsze dostępne w międzynarodowych statystykach finansowych MFW. Sprawozdania wskazują także na różnice opinii pomiędzy lokalnymi władzami a pracownikami MFW przeprowadzającymi konsultacje.
Sporządzenie klasyfikacji wykorzystuje odpowiedzi na poniższe pytania:
Jeśli cele nie są ogłaszane, to czy władze mają zarówno jasny obraz tego, co zamierzają osiągnąć, jak i środki, by osiągnąć swoje cele?
Wobec braku ogłaszanych celów należy koncentrować się na dostępnych instrumentach polityki pieniężnej. Prowadzi to do położenia nacisku na infrastrukturę finansową – w szczególności na rynki obligacji rządowych i międzybankowe rynki pieniężne, ale także na elementy instytucjonalne, takie jak niezależność banku centralnego – jako okoliczności, w jakich podejmowane są decyzje dotyczące polityki pieniężnej. Elementy te są drugorzędne w stosunku do ogłaszanych celów polityki pieniężnej, ale warunkują wybór tych celów.
W przypadku gospodarek wschodzących klasyfikacja rozróżnia między sztywnym kursem walutowym – w przypadku, gdy bank centralny ustala kurs na rynku przez siebie zdominowanym, a celem dla kursu walutowego – tam gdzie istnieje niezależny rynek walutowy, na którym bank centralny interweniuje od czasu do czasu.
Wprowadzenie w życie tych rozróżnień wymaga precyzyjnych kryteriów, które są podane w pełnej prezentacji tej klasyfikacji, zamieszczonej w mojej niedawno opublikowanej pracy. Daje to w sumie 32 podstawowe zasady polityki pieniężnej.
Proponuję w szczególności dwa rodzaje agregacji: jedną – według zmiennej docelowej, a drugą – według „etapu rozwoju”. Inni badacze mogą chcieć zbudować swoje własne agregaty.
Do tej pory klasyfikacja została zastosowana w odniesieniu do 26 rozwiniętych krajów plus strefa euro oraz do 33 gospodarek wschodzących, dla okresu po upadku systemu Bretton Woods (1974–2014). Planowane jest rozszerzenie klasyfikacji mniej więcej do kolejnych 100 państw rozwijających się, według regionów, zaczynając od Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, a następnie Ameryki Łacińskiej, oraz bieżące okresowe aktualizowanie klasyfikacji w regularnych odstępach czasu.
Głównym trendem jest stopniowe odchodzenie od polityki wyznaczania celów kursów walutowych i słabo ustrukturyzowanej polityki dyskrecjonalnej w kierunku polityki wyznaczania celów inflacyjnych.
Tendencja ta jest silniejsza i występuje wcześniej w przypadku krajów rozwiniętych (szczególnie w strefie euro traktowanej jako obszar stosowania polityki wyznaczania celu inflacyjnego) niż gospodarek wschodzących.
Wśród tych ostatnich we wcześniejszych latach w znacznym zakresie stosowano kontrolę bezpośrednią/sterowanie bezpośrednie (gospodarka nakazowa), realizowano nieustrukturyzowaną politykę dyskrecjonalną oraz politykę ustalania sztywnych kursów walutowych.
Aktualnie utrzymuje się w gospodarkach rozwijających się w znacznym zakresie polityka ustalania docelowego kursu walutowego.
Warto zauważyć, że znaczenie wyznaczania celów polityki pieniężnej jest mniejsze niż można się było spodziewać. Głównym powodem jest to, że tak wielu celów polityki pieniężnej nie osiągnięto. W wielu przypadkach instrumenty wykorzystywane przez władze były nieskuteczne i/lub władza nie miała jasności co do celów [polityki pieniężnej] i równowagi pomiędzy nimi.
David Cobham jest profesorem ekonomii na Heriot-Watt University.
Artykuł po raz pierwszy ukazał się w VoxEU.org (tam dostępna jest pełna bibliografia). Tłumaczenie i publikacja za zgodą wydawcy.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
