Wszystko wskazuje na to, że po zażegnaniu niebezpieczeństwa rozpadu strefy euro, jej sytuacja gospodarcza od połowy tego roku zacznie się poprawiać – wynika z raportu „Prognoza dla strefy euro” przygotowanego przez firmę doradczą Ernst & Young i instytut Oxford Economics. Na poprawie sytuacji eurolandu mogą skorzystać nasze rodzime instytucje finansowe, ale wcale nie muszą.
(CC BY 401K 2013)
Analitycy zaznaczają, że wciąż możliwe jest zrealizowanie się różnych kategorii ryzyka, które są w stanie poważnie zagrozić wzrostowi gospodarczemu w najbliższych latach. Eksperci przewidują, że pomimo stopniowego wzrostu zaufania oraz pierwszych oznak ożywienia, które pojawią się za kilka miesięcy, gospodarka eurolandu skurczy się w roku 2013 o ok. 0,5 proc.
Osiągnięcie dodatniego wzrostu PKB będzie możliwe dopiero w 2014 roku i to zaledwie na poziomie 1,1 proc. Analitycy EY i Oxford Economics przewidują, że w kolejnych latach, aż do 2017 roku, gospodarka eurolandu będzie rosła średnio o 1,4 proc. rocznie. To prawie o 1 punkt proc. wolniej niż przed kryzysem zadłużenia. Wygląda na to, że wyjście z kryzysu będzie znacznie wolniejsze, niż jeszcze do niedawna oczekiwano.
Polskie ślady w raporcie
Twórcy raportu „Prognoza dla strefy euro” tradycyjnie przyjrzeli się też sytuacji w Polsce. W ich ocenie rok 2013 będzie najtrudniejszy dla naszej gospodarki, ale wzrost gospodarczy utrzyma się. Bezrobocie pozostanie na obecnym, wysokim poziomie jeszcze przez dwa lata.
W tym roku wzrost będzie napędzany głównie przez eksport.
– Losy polskiej gospodarki są nierozerwalnie związane z losami naszych największych partnerów handlowych – głównie Niemiec, które są odbiorcami ponad jednej czwartej naszego eksportu. Jeżeli w Niemczech będzie się zwiększać konsumpcja, nasza gospodarka też będzie w coraz lepszym stanie – komentuje Marek Rozkrut, główny ekonomista Ernst & Young. – Według naszych prognoz gospodarka niemiecka będzie rosła szybciej niż wynosi średnia dla całego eurolandu i przede wszystkim nie skurczy się w tym roku – dodaje.
EY i Oxford Economics podkreślają także rolę polskiego systemu bankowego, który, w przeciwieństwie do innych państw naszego regionu, nie miał tak wyraźnego problemu złych kredytów.
– Sektor bankowy w Polsce jest w dużo lepszej kondycji niż w innych krajach europejskich. W perspektywie średnio- i długoterminowej będzie następował wzrost aktywów bankowych powyżej wzrostu polskiego PKB. Nie będzie to tak spektakularny wzrost, jak ten, z jakim mieliśmy do czynienia w przeszłości, lecz z pewnością będzie bardziej zauważalny niż w Unii Europejskiej – mówi Iwona Kozera, partner zarządzający grupą rynków finansowych Ernst & Young w Europie Środkowej i Południowej.
Jej zdaniem, sektor zachowa zdrową kondycję, przy jednoczesnym obniżaniu kosztów. – Uważam, że nasze banki czekają również fuzje i przejęcia i będzie się nasilać konsolidacja – oczywiście nie dojdzie do sytuacji, w której kilka banków przejmie 80-90 proc. wartości rynku. Banki szukają większej masy krytycznej, wielu inwestorów stoi w obliczu strategicznych decyzji co do pozostania na rynku polskim – podkreśla Kozera,
Jej zdaniem, banki w Polsce będą się raczej specjalizować i skupiać na konkretnych obszarach działalności.
Wspieranie wzrostu
Eksperci EY i Oxford Economics zwracają także uwagę na inne niebezpieczeństwa czyhające na polskie banki. Chodzi na przykład o groźbę ograniczenia finansowania przez banki-matki, co może mieć wpływ na możliwości kredytowania przedsiębiorstw. Jak się bronić przed utratą finansowania polskich banków przez zagraniczne centrale? W warunkach regulacji lokalnych nadzorów i braku możliwości przepływów płynnościowych pomiędzy krajami każdy podmiot bankowy bronił przede wszystkim własnego rynku.
W latach przed kryzysem następowało zwiększanie zadłużenia polskiego sektora bankowego za granicą, a spółki-matki mocno wspomagały swoje podmioty zależne. Jednak w czasach kryzysu te przepływy się zmniejszyły.
– Patrząc ogólnie na polski sektor bankowy mamy do czynienia bardziej z barierą popytu na kredyt niż podaży. Oczywiście banki zrobiły się nieco bardziej ostrożne w akceptacji ryzyka – zauważa przedstawicielka Ernst & Young.
A jak banki mogą wspierać wzrost gospodarczy? Poprzez dostarczanie finansowania zarówno klientom indywidualnym, jak i przedsiębiorstwom. W Polsce mamy zaburzoną strukturę finansowania – w porównaniu z UE mamy dużo mniejszy udział kredytów korporacyjnych.
– Przy założeniu konwergencji polskiego portfela kredytów do struktury kredytów w strefie euro, należy się spodziewać zwiększenia udziału kredytów dla przedsiębiorstw i w rezultacie spadku udziału kredytów konsumpcyjnych – mówi Iwona Kozera.
Wzrastają należności zagrożone
– Nie należy oczekiwać, że banki będą miały duży wzrost. Niepokoić może wzrost należności zagrożonych – jeśli chodzi o gospodarstwa domowe, ich udział sięga 7 proc., podczas gdy przed kryzysem było to około 4 proc. Chociaż ostatnio ta tendencja nieco wyhamowała, to nie widać, żeby spadała – zauważa Iwona Kozera.
W niezbyt odległej przyszłości trzeba się liczyć z ujawnieniem się problemów związanych z hipotekami. Obserwując kredyty przedsiębiorstw, udział należności zagrożonych wynosi około 12 proc. i również nie widać szans na wyhamowanie tego trendu. Bierze się to stąd, że nie przyrasta wolumen tych kredytów.
Skąd to się bierze? Udział należności zagrożonych w należnościach od samego sektora budowlanego sięgał pod koniec trzeciego kwartału 2012 roku prawie 16 proc. Branża odpowiada prawie za połowę wzrostu wszystkich należności zagrożonych. Zdaniem Iwony Kozery, nie widać niestety żadnych bodźców, które mogłyby pomóc firmom budowlanym. Budownictwo ma ogólnie dużą wartość portfela zaangażowań – to 67 mld zł na koniec września 2012 roku.
Nieefektywne systemy restrukturyzacji należności kredytowych mogą prowadzić do powstania firm zombie, a negatywne skutki tego zjawiska mogą rozprzestrzeniać się na pozostałą część gospodarki. W niniejszym artykule twierdzimy jednak, że słabe systemy restrukturyzacji należności kredytowych przynoszą korzyść w postaci odizolowania słabych firm od wstrząsów finansowych i makroekonomicznych. Na podstawie danych z poziomu firm i banków z Europy wykazaliśmy, że w przypadku słabej windykacji należności kredytowych wielkość sprzedaży i zatrudnienia firm zombie po wystąpieniu negatywnych wstrząsów jest stabilniejsza.
W seriach wydawniczych Materiały i Studia NBP oraz NBP Working Papers został niedawno opublikowany raport przedstawiający wyniki najnowszych badań dotyczących mechanizmu transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Z wielu wątków poddanych analizie wybraliśmy trzy, które streszczamy w niniejszym artykule. Rozpoczynamy od czynników wpływających na możliwie zmiany mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Następnie analizujemy siłę i opóźnienia, z jaką decyzje Rady Polityki Pieniężnej oddziałują na gospodarkę. W ostatniej części artykułu przyglądamy się bliżej funkcjonowaniu kanału kredytowego polityki pieniężnej w Polsce.
Jedną z kluczowych decyzji przy podpisywaniu umowy kredytu hipotecznego jest wybór formy oprocentowania. Zasadniczo konsument może wybrać stałe (FRM – Fixed-Rate Mortgage) lub zmienne (ARM – Adjustable-Rate Mortgage) oprocentowanie. Wybór ten jest ważny przede wszystkim z perspektywy społecznej.
Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej (RPP) obniżyła stopy procentowe NBP o 0,25 pkt. proc. w tym referencyjną do 4,50 proc. Co dalej? „Członkowie Rady widzą przestrzeń do obniżek, ale kiedy to nastąpi jeszcze nie wiedzą” - poinformował prof. Adam Glapiński.
Nie istnieje jedna ponadczasowa i prawdziwa historia o inflacji; ceny potrafią rosnąć z różnych powodów, a podnoszenie stóp procentowych to nie jedyne remedium – o czym starają się przekonywać Mark McGann Blyth i Nicolo Fraccaroli w „Inflation: A Guide for Users and Losers”.
Waluty cyfrowe powiązane z pieniądzem fiducjarnym, czyli stablecoins, mierzą się z nieuniknionym w ich sytuacji napięciem pomiędzy wiarygodnością a konkurencyjnością – czyli „paradoksem stablecoina". By go lepiej zrozumieć, w artykule analizujemy konkurencyjne strategie USA i Chin.
Przez ostatnie lata rynki wschodzące zmagały się z silnym kursem dolara i zdominowanym przez Wall Street rynkiem kapitałowym. Dziś, w obliczu zmian strukturalnych w światowej gospodarce, a także nastawienia Fed oraz ich własnego rozwoju, kraje rozwijające się stają się nie tylko motorem globalnego wzrostu, ale i magnesem dla kapitału, sygnalizując koniec ery „amerykańskiej wyjątkowości”.
Regulacje tworzone w dobrej wierze czasem stają się jednak dla firm biurokratycznym ciężarem. Unijna dyrektywa CSRD jest tego przykładem – zmusza duże przedsiębiorstwa do raportowania danych ESG, czyli informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Ratunkiem dla spółek coraz częściej okazuje się sztuczna inteligencja.
O obronie gotówki jako ważnego środka płatniczego w obrocie gospodarczym i roli państwa w tej wojnie mówił w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym“ Rafał Górski, prezes Instytutu Spraw Obywatelskich.
Sztuczna inteligencja może nie tylko przejąć wiele zadań wykonywanych przez ludzi, ale też radykalnie zmienić fundamenty globalnego ładu. W optymistycznym scenariuszu oznaczać to może „w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm”. Jednak jeszcze bardziej prawdopodobne są mroczne wizje: podział ludzkości na kasty, neokolonializm technologiczny, ekstremalne nierówności czy cyfrowe dyktatury zarządzane przez ogólną sztuczną inteligencję. Utopia może łatwo przerodzić się w dystopię – przestrzega prof. Jakub Growiec, doradca ekonomiczny w Departamencie Analiz i Badań Ekonomicznych NBP i wykładowca SGH.
Unia Europejska jako pierwsza na świecie wdrożyła kompleksowe przepisy regulujące sztuczną inteligencję. Czy AI Act wystarczy, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom, a jednocześnie nie zahamować innowacji? – Na pewno to dobry krok, ale wciąż brakuje nam technologicznego przywództwa – mówi dr Michał Nowakowski, radca prawny i ekspert ds. etyki AI.
Marketing miejsc długo uchodził za luksusowy dodatek – „ładne hasła i logotypy”. Dziś to narzędzie zniuansowanej rywalizacji o mieszkańców, inwestorów i turystów – mówi dr Jarosław Górski, adiunkt na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW.
Kiedyś skomplikowane operacje w sieci dla anarcho-kapitalistów, wkrótce forma aktywów inwestycyjnych dla amerykańskich emerytów dostarczana przez miliarderów z Wall Street – bitcoin przez prawie 17 lat przeszedł długą drogę.
Potrzebny jest nowy sposób myślenia o ekonomii politycznej, który odrzuca dychotomię „rynek kontra rząd”, zastępując ją wizją dotyczącą tego, w jaki sposób przedsiębiorczy liderzy mogą wykorzystać siłę rynków do osiągania celów politycznych i społecznych – przekonuje Chris Hughes w książce „Marketcrafters”.
Polska chce zablokować umowę o wolnym handlu z krajami Ameryki Południowej. Powodem są głównie obawy rolników o konkurencyjność ich produktów. W jaki sposób realizacja umowy z Mercosur może wpłynąć na unijne rolnictwo i jakie mogą być też jej inne skutki?
Czy Polska rzeczywiście dokonała gospodarczego cudu? Ostatnie trzy i pół dekady pokazują, że odpowiedź może być tylko jedna – tak. Nowy numer kwartalnika „Obserwator Finansowy” to opowieść o sukcesie, który nie wydarzył się w naszej gospodarce sam, ale był efektem odwagi, determinacji i pracy całego społeczeństwa. A także o wyzwaniach, które dopiero przed nami.
Rosnące napięcia geopolityczne, demontaż globalnych łańcuchów dostaw, protekcjonizm, wojny handlowe i ekspansja sztucznej inteligencji coraz mocniej kształtują nowy, wielobiegunowy ład gospodarczy. Najnowszy numer kwartalnika Narodowego Banku Polskiego stawia pytania o przyszłość światowej gospodarki.
