(CC By hr.icio)
Trudno z góry orzec jaki będzie wynik rozpoczynanych dopiero badań audytowych. Warto jednak zwrócić uwagę, że w ostatnim czasie – jak wynika z doniesień medialnych – Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK) uzupełniały poziom swoich rezerw finansowych, czego ubocznym efektem jest obniżenie poziomu zysków. Zabiegi te mogą jednak wynikać przede wszystkim ze świadomości różnic w sprawozdawczości w bankach komercyjnych i w SKOK-ach.
Porównanie wyników finansowych Skok-ów i banków nie jest łatwe. Zdecydowana większość banków komercyjnych w Polsce sporządza sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF). Pozostałe banki komercyjne, jak również banki spółdzielcze stosują zasady rachunkowości zgodnie z ustawą o rachunkowości oraz uchwałami Komisji Nadzoru Finansowego.
Tymczasem SKOK-i są zobowiązane do sporządzania swoich sprawozdań finansowych zgodnie z ustawą o rachunkowości oraz obecnie obowiązującym rozporządzeniem ministra finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości SKOK. Dodać tu jeszcze trzeba, że do końca 2011 r. SKOK-i obowiązane były stosować zapisy tego rozporządzenia w jego brzmieniu z 2001 r.
Główne różnice pomiędzy sprawozdaniami finansowymi banków stosujących polskie standardy rachunkowości oraz SKOK-ów są zasady wyceny aktywów i zobowiązań finansowych oraz sam układ sprawozdania finansowego. Jak to wygląda z bliższej perspektywy?
Kilka różnic jest bardzo istotnych.
– SKOK nie stosują wyceny aktywów i zobowiązań według efektywnej stopy procentowej. Pożyczki i kredyty są wyceniane w kwocie wymagalnej zapłaty z zachowaniem zasady ostrożnej wyceny oraz z uwzględnieniem odpisów aktualizujących, a zobowiązania wyceniane są w kwocie wymagającej zapłaty – tłumaczy Celina Gąsiorek, menedżer w Grupie Rynków Finansowych w firmie Ernst & Young.
Poza tym, Kasy stosują inne niż banki zasady ustalania i ujmowania odpisów aktualizujących należności kredytowe i pożyczki. Warto także pamiętać, że SKOK-i ujmują w swoich bilansach środki zgromadzone w ramach tzw. funduszu stabilizacyjnego.
– Dodatkowo, występują różnice w zakresie samego układu sprawozdania finansowego – dodaje Celina Gąsiorek.
Należy również zwrócić uwagę, że sprawozdania finansowe banków zawierają więcej ujawnień w zakresie charakterystyki aktywów i zobowiązań oraz opisujących obszar zarządzania ryzykiem. W tym obszarze sprawozdania finansowe kas są relatywnie zbliżone do sprawozdań podmiotów prowadzących usługową działalność niebankową.
Wskazane powyżej różnice są jeszcze większe, gdy spróbujemy odnieść się do międzynarodowej sprawozdawczości finansowej. Banki stosujące MSSF w stosunku do podmiotów stosujących polskie standardy rachunkowości inaczej klasyfikują aktywa i zobowiązania finansowe, inaczej oceniają utratę wartości kredytów i pożyczek oraz są zobowiązane do ujawniania znacząco szerszej informacji, w szczególności w zakresie aktywów i zobowiązań finansowych oraz zasad zarządzania ryzykiem.
Mimo podobieństwa w prowadzonej działalności przez banki oraz kasy (tj. udzielanie kredytów i przyjmowanie depozytów) trudno jest mówić o porównywalności stosowanych zasad rachunkowości, jak i samych sprawozdań finansowych tych podmiotów. Trudno wyrokować o wynikach przed zakończeniem badań audytowych.
Z punktu widzenia statutowej sprawozdawczości zewnętrznej SKOK-i – podobnie do innych podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – zobowiązane są do sporządzania rocznego sprawozdania finansowego. Dotychczas nie każda kasa miała obowiązek poddania swojego sprawozdania finansowego badaniu przez niezależnego biegłego rewidenta. Sprawozdania kas publikowane były w Monitorze Spółdzielczym. Ponadto, w oparciu o podpisane w 2004 roku porozumienie między Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową a Narodowym Bankiem Polskim kasy przekazują co miesiąc informacje dotyczące swoich aktywów i zobowiązań w celu umożliwienia NBP wykonywania zadań związanych z opracowywaniem statystyki pieniężnej.
Dodatkowo, od 2005 roku zobowiązane są do przekazywania co pół roku danych związanych z ich uczestnictwem w systemie rozliczeniowym (m.in. liczba prowadzonych rachunków, liczba oraz wartość transakcji przelewów i wpłat gotówkowych).
Oprócz wskazanej powyżej sprawozdawczości zewnętrznej SKOK-i zobowiązane są do raportowania do Kasy Krajowej z określoną częstotliwością (tj. 10-dniową, miesięczną, kwartalną, półroczną i roczną) wybranych danych finansowych w różnego rodzaju przekrojach, m.in. związanych z udzielanymi kredytami.
Należy zwrócić uwagę ustawa z dnia 5 listopada 2009 roku o SKOK (weszła w życie 27 października 2012 r.), ustanawiająca nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad Kasami wprowadziła obowiązki związane z raportowaniem Kas do KNF.
– Zgodnie z naszą wiedzą odpowiednie przepisy wykonawcze są w ostatniej fazie konsultacji, ich wprowadzenie doprecyzuje m.in. wymogi sprawozdawcze dla SKOK-ów w stosunku do KNF – mówi Arkadiusz Krasowski, partner w Grupie Rynków Finansowych w Ernst & Young.
Sprawozdania finansowe SKOK-ów sporządzone za rok zakończony dnia 31 grudnia 2012 r. będą musiały opierać się na znowelizowanych przepisach rozporządzenia ministra finansów z dnia 30 grudnia 2011 r. w sprawie zasad rachunkowości dla SKOK-ów, co oznacza, iż kasy będą zobligowane do zmiany obowiązujących dotychczas zasad tworzenia odpisów aktualizujących należności kredytowe i pożyczki.
Obowiązujące dla sprawozdań finansowych kas za 2011 rok rozporządzenie ministra finansów z dnia 21 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla SKOK nie odnosiło się w żaden sposób do kwestii tworzenia odpisów aktualizujących należności kredytowe i pożyczki. SKOK-i stosowały ogólne zapisy art. 35b ustawy o rachunkowości, a także wytyczne przekazane w uchwałach Kasy Krajowej.
– W rezultacie powyższego kasy ustalały i ujmowały odpisy aktualizujące przede wszystkim w oparciu o kryteria dotyczące przeterminowania należności kredytowej/pożyczki oraz jej statusu windykacyjnego (czy w trakcie działań windykacyjnych, czy w trakcie postępowania sądowego), a także faktu przez jaki podmiot jest prowadzony proces windykacyjny. To, jaki procent wartości należności kredytowej stanowi odpis aktualizujący, przyjmowano na podstawie wytycznych Kasy Krajowe – tłumaczy Arkadiusz Krasowski.
Od 2012 roku, podobnie jak w przypadku banków stosujących polskie zasady rachunkowości, polityki rachunkowości kas w tworzeniu odpisów aktualizujących należności kredytowe i pożyczki powinny być dostosowane do zapisów wspomnianego wyżej rozporządzenia ministra finansów z 30 grudnia 2011 r.
– Różni się podstawa tworzenia odpisów aktualizujących należności kredytowe i pożyczkowe w przypadku kas od zasad, które stosują banki działające w oparciu o polskie przepisy rachunkowości. Kasy w podstawie naliczania odpisów aktualizujących należności kredytowe i pożyczki ujmują kapitał oraz naliczone lecz niezapadłe odsetki, podczas gdy banki nie ujmują odsetek w podstawie wyliczenia odpisów aktualizujących, a jednocześnie w przypadku należności zagrożonych traktują te odsetki jako przychody zastrzeżone (i nie ujmują ich w swoim rachunku zysków i strat do momentu rzeczywistej spłaty) – mówi Celina Gąsiorek.
Mierzone na nowo wyniki kas różnić się będą o dotychczas wykazywanych w zależności od tego jak faktycznie wygląda w kasach egzekwowanie spłaty udzielonych kredytów. Z góry przesądzić się tego nie da. Skalę ryzyka można jednak próbować oszacować.
– Należy oczekiwać, że wprowadzenie nowych wytycznych w zakresie zarządzania i kwantyfikowania ryzyka kredytowego może w istotny sposób wpłynąć na działalność SKOK-ów, a w dalszej perspektywie na adekwatność kapitałową kas – mówi Arkadiusz Krasowski.
Nowa ustawa o SKOK-ach nakłada na każdą z kas obowiązek przeprowadzenia w ciągu trzech miesięcy od wejścia w życie ustawy tzw. audytu otwarcia. Raporty z przeprowadzonych przez biegłych rewidentów prac mają być przedstawione do KNF, Kasy Krajowej, Narodowego Banku Polskiego, Komitetu Stabilności Finansowej oraz Krajowej Rady Spółdzielczej.
KNF wskazał szczegółowe wytyczne dotyczące zakresu prac, które powinny być przeprowadzone przez biegłego rewidenta dokonującego audytu otwarcia. Wytyczne te wskazują na konieczność przeprowadzenia szeregu różnego rodzaju weryfikacji nie tylko w obszarze stricte finansowym, ale również w obszarach m.in. jakości zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka przez poszczególne kasy oraz oceny adekwatności i jakości tego zarządzania. Raporty z tych badań przekazane będą do KNF w styczniu 2013 roku, co umożliwi określenie skali poszczególnych rodzajów ryzyka, na jakie są narażone kasy oraz wskażą ewentualne braki kapitałowe w poszczególnych jednostkach.
Dodać tu jednak trzeba, że pomimo braku publicznego nadzoru nad działalnością SKOK-ów, kasy wypracowały własny system gwarantowania depozytów, który składa się z dwóch głównych filarów: ubezpieczenia depozytów posiadanych przez poszczególne kasy oraz z tzw. funduszu stabilizacyjnego. Poszczególne Kasy są zrzeszone w tzw. Związku Wzajemności Członkowskiej i poprzez umowę z Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych gwarantują ochronę wpłaconych przez klientów środków w sytuacji likwidacji, bądź upadłości Kasy.
Powyższa ochrona działa na zasadach zbliżonych do systemu gwarantowania depozytów w systemie bankowym przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
– Jednakże, kluczowe jest zwrócenie w tym miejscu uwagi, że w sytuacji, gdyby pojawiła się potrzeba uruchomienia wypłat dla klientów Kas w kwocie przekraczającej wartość środków zgromadzonych w tym systemie ubezpieczeniowym (szacunkowo około 635 mln według danych z 2011 roku), to poszczególne Kasy (a w rezultacie również jej członkowie) będą musiały dostarczyć brakujące środki na wypłatę dla klientów – ostrzega Celina Gąsiorek.
Oprócz powyższego systemu ubezpieczeń, Kasy mają obowiązek przekazywania odpowiedniego poziomu składek członkowskich na poczet funduszu stabilizacyjnego. Głównym zadaniem tego funduszu jest zapewnienie stabilności finansowej kas poprzez dostarczenie w sytuacjach awaryjnych środków mających na celu działania zapobiegające powstaniu trudności finansowych i upadłości SKOK-ów.
Fundusz ten nie służy ochronie depozytów. Każda z kas ma taki sam dostęp do środków z tego funduszu i może w uzasadnionych sytuacjach otrzymać od Kasy Krajowej pomoc finansową w różnej postaci (zwrotnej, bądź bezzwrotnej). Według szacunkowych danych w 2010 roku wartość funduszu stabilizacyjnego wynosiła ok. 425 mln zł, z czego część środków mogła zostać już w różny sposób wykorzystana. Dane finansowe na temat sektora SKOK wskazują, że na koniec czerwca 2012 roku wartość depozytów zgromadzonych przez kasy przekraczała 15 mld złotych.
SKOK-i to dość specyficzna część naszego rynku – ponad 2 mln osób korzysta z tego systemu. Są to jednak najczęściej osoby relatywnie mało „ubankowione” i raczej o niższych dochodach. SKOK-i miały swoje zasady rachunkowości, generalnie bardziej liberalne niż bankowe, chociażby w obszarze tworzenia rezerw na ryzyko kredytowe.
Bez audytu według zasad bankowych trudno jest ocenić sytuację finansową SKOK-ów w porównaniu do sektora bankowego. Moim zdaniem wprowadzenie SKOK-ów pod nadzór UKNF stanowi właściwy krok z punktu widzenia bezpieczeństwa całego systemu finansowego.
Według obecnych zamierzeń w styczniu przyszłego roku mają się zakończyć audyty finansowe SKOK-ów. Byłoby wskazane, by te audyty były prowadzone przez osoby znające zagadnienia systemu bankowego. Ułatwiłoby ocenę sytuacji finansowej SKOK-ów.
OF
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
