Proces konsolidacji krajowych banków nabiera tempa

Środowiska bankowe w Polsce, Belgii, Portugalii i krajach potencjalnych inwestorów rozważają różne scenariusze, jakie możliwe są w związku z tymi transakcjami. W przypadku Kredyt Banku, w zgodzie z obowiązującymi w Unii Europejskiej regulacjami, właściciel większościowy, czyli belgijska Grupa KBC, uruchomił proces sprzedaży polskich: Kredyt Banku i ubezpieczeniowej Warty.

Jeśli chodzi o Millennium Bank, mamy do czynienia z „mocnymi pogłoskami”, komentarzami ze strony portugalskiego większościowego właściciela na temat możliwej sprzedaży Millennium. Jednak żadne działania formalno-prawne, wymagane procedurami unijnymi, nie zostały dotąd zainicjowane przez portugalskie Millennium BCP, w celu sprzedaży udziału w polskim MB.

Grupa KBC spłaca rządową pomoc

Zacznijmy od sytuacji KBC. Grupa KBC jest wiodącą instytucją finansową w Europie i na świecie, o kapitalizacji rynkowej ponad 9 mld euro. Posiada ona 80 proc. udziału w kapitale akcyjnym Kredyt Banku. W maju 2009 r., media obiegła informacja na temat pomocy rządu belgijskiego dla Grupy KBC.

Jednym z elementów kryzysu w wyniku upadku Banku Lehman Brothers był znaczny wzrost kosztu pozyskania funduszy na rynku bankowym. Bardziej istotnym, dotkliwym dla banków, był wymóg regulatorów rynków finansowych bezwzględnej poprawy adekwatności kapitałowej. W praktyce przełożyło się to na ograniczenie skali działalności banków, najczęściej w postaci decyzji o sprzedaży aktywów na rynkach zagranicznych, bądź sprzedaży określonych działalności (rodzaju bankowości). Dla zachowania równowagi rynku, zapobieżenia kolejnym upadkom banków z pomocą przyszły rządy krajów. Stało się tak również w przypadku Belgii i KBC. Rząd belgijski udzielił gwarancji na zobowiązania kredytowe KBC.

Serwisy informacyjne podawały jako przyczynę kłopotów KBC m.in. złą jakość zawartych transakcji pochodnych KBC, dużą ekspozycję i jakość portfela kredytów dla wschodniej i centralnej Europy. Zaskoczeniem była informacja KBC, że ekspozycja Grupy wobec mającego poważne kłopoty płynnościowe MBIA, amerykańskiego gwaranta obligacji, wyniosła na koniec 2008 r. aż 14 mld euro. Komentarze dotyczyły także ekspozycji kredytowej KBC na Europę Wschodnią i Centralną, wydają się one jednak być nieobiektywne. Rozmiar zaangażowania KBC wynikał z dokonanych w latach wcześniejszych inwestycji kapitałowych w banki m.in. Czech, Węgier, Polski.

KBC, Unicredit i Raiffeisen to najwięksi inwestorzy w sektorze bankowym Europy Centralnej. W Czechach KBC posiada większościowy udział w CSOB – odpowiednik Banku Handlowego przed wejściem Citi. Analitycy rynku czeskiego zapewne pamiętają, że KBC kupił również Investicni Postowni Banka (klasyczny Girobank). Na Węgrzech KBC jest wyłącznym właścicielem K&H Banku.

Wracając do sytuacji w 2009 r., pierwszy kwartał zakończył się dla KBC stratą netto w wysokości 3,6 mld euro. Z pomocą przyszedł rząd belgijski, który wziął na siebie gwarancje na zobowiązania kredytowe KBC. W 2009 Belgia funkcjonowała z rządem (co jak wiemy nie jest stałą praktyką w tym kraju), a ówczesny premier Herman Van Rompuy stwierdził po zapowiedzi kompletnego programu ratunkowego dla KBC Group, że rozwiązanie to jest bardzo ważne nie tylko dla banku, ale także dla systemu finansowego Belgii. Cytat za New York Times: this intervention is in keeping with the action taken in recent months with a view toward preserving the stability of our financial system, assuring that savings are protected and finally, relaunching our economy.

KBC jest kluczowym bankiem rynku belgijskiego i to wsparcie rządu nie dziwi.

Kolejnym elementem porządkującym naprawę sytuacji w KBC (nadal mamy rok 2009) było uzgodnienie z Komisją Europejską planu działania dla zwrotu otrzymanej pomocy rządowej. Plan ten obejmował m.in. sprzedaż części udziałów w CSOB.

W 2011 r. KBC zgłosił do Komisji Europejskiej uzupełnienia i zmiany do zatwierdzonego planu naprawy sytuacji w Grupie. Wniosek dotyczył wycofania się ze sprzedaży części udziałów w CSOB na rzecz sprzedaży polskich aktywów, Kredyt Banku i Warty. 27 lipca 2011 r., KBC otrzymał zgodę Komisji Europejskiej na takie działanie.

W opinii Jana Vanhevela, prezesa KBC Group, decyzja Komisji z 27 lipca 2011 r., a w jej wyniku sprzedaż Kredyt Banku i Warty, pozwoli na uzyskanie takich jak pierwotnie uzgodniono z Komisją funduszy, potrzebnych KBC do spłaty pomocy uzyskanej od rządu belgijskiego. Goldman Sachs Group i Merrill Lynch zostali zatrudnieni przez KBC do wyceny rynkowej aktywów i doradztwa w sprzedaży KB. Proces ten trwa, a stosowne działania dla uzyskania wymaganych prawem akceptacji nadzorów w Belgii i w Polsce są na ukończeniu.

Termin sprzedaży Kredyt Banku, optymalny i zgodny z życzeniem właściciela, to koniec 2011 roku. O wyborze terminu decydować będzie jednak rentowność i możliwa do uzyskania cena transakcyjna sprzedaży w stosunku do wartości księgowej KB.

Poniżej zamieszczam podstawowe parametry Kredyt Banku, które mogą być wyjściowymi dla wstępnej analizy siły finansowej (bank financial straight rating) KB i porównań z benchmarkami polskiego sektora bankowego. Dokonując porównań KB z innymi bankami rynku, odpowiedniej staranności wymaga dobór peer group.

Dla wniosków końcowych wziąłem pod uwagę banki, które podobnie jak KB spełniają warunki: mają jako większościowego udziałowca inwestora zagraniczny, są bankami uniwersalnymi, o krajowym zasięgu działania. Świadomie również prezentuję dane KBC obok KB, gdyż służą one do pokazania aktualnych przed sprzedażą uwarunkowań i zależności KB od KBC.

Źródło:KBC Group financial highlights, annual report, interim reports, KB Group relacje z inwestorami, prezentacje, interim reports,

*Dane KB i KBC są skonsolidowanymi danymi dla grup

Źródło:KBC Group financial highlights, annual report, interim reports, KB Group relacje z inwestorami, prezentacje, interim reports,

*Dane KB i KBC są skonsolidowanymi danymi dla grup

Córka ma się lepiej od matki

Istnieje jednak duża zależność Kredyt Banku od KBC w finansowaniu kredytów walutowych, głównie hipotecznych. Wyłączając kredyty walutowe z KBC, wskaźnik kredyty/ depozyty był na 30 czerwca 2011 r. mniejszy od wskaźnika brutto o 33,9 proc. Jak wrażliwym dla banków parametrem są kredyty walutowe i sposób ich finansowania nie trzeba przekonywać. Zwłaszcza w Polsce, gdzie walutą podstawową jest PLN i depozyty prawie w całości to PLN. Potencjalny nabywca na pewno uwzględni w negocjacji ceny zakupu strukturę walutową portfela kredytów KB.

Atutem dla banku zagranicznego, który nie ma działalności operacyjnej w Polsce, będzie sieć KB. Nie jest to już bank, który wyrósł i obecny jest głównie na ścianie wschodniej. W ostatnich latach KBC zainwestował w rozwój sieci (Program 120) i zadbał o równomierny jej rozkład. KBC w przypadku sprzedaży KB takiemu inwestorowi uzyska wartość zbliżoną do oczekiwań.

Bank zagraniczny bądź krajowy z rozwiniętą już siecią w Polsce, decydując się na zakup KB, przy kalkulacji ceny zakupu będzie z kolei liczył koszt likwidacji „nakładających się” geograficznie placówek. Wtedy KBC nie odniesie spodziewanych korzyści.

Sprzedaż Millennium dyktuje nowa strategia

Szybciej niż się wydaje może dojść do transakcji sprzedaży Millennium Banku. Millennium BPC jest w posiadaniu 65,5 proc. akcji polskiego banku. Żadne jednak formalne, prawne i inne niezbędne działania nie zostały dotąd (wrzesień 2011 r.) podjęte przez Millennium BPC, celem których byłaby sprzedaż udziału większościowego w polskim Millennium. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka faktów, które rzutują na bardzo możliwą rychłą decyzję sprzedaży udziałów w Millennium Banku:

1. Strategia rozwoju Grupy Millennium BPC przyjęta na lata 2010-2012, została „uzupełniona” (poprawiona) w ostatnim czasie (2011). Polska inwestycja (udział w Millennium), uznana pierwotnie za strategiczną dla Grupy Millennium BPC – już nią nie jest. Nowa strategia Grupy określiła Portugalię, Afrykę, Azję i Brazylię jako rynki szczególnie istotne dla Millennium BPC. Rynek polski i inne rynki europejskie uważany jest aktualnie przez Millennium BPC jako non core. Jednocześnie Millenium BPC nie zdecydował o sprzedaży udziałów w polskim Millennium – w całości lub części;
2. Millennium BPC zawarł umowę na doradztwo inwestycyjne z Deutsche Bankiem i Nomura – dla podjęcia ostatecznej decyzji co do przyszłości swojej obecności w Millennium Bank;
3. W lipcu 2011 r. Millennium BPC ogłosił plan pozyskania 397 mln euro dla poprawy swojej adekwatności kapitałowej;
4. Bankowy nadzór portugalski rekomenduje w sposób czytelny konieczność zwiększenia bazy kapitałowej Millennium BPC w stosunku do prowadzonej skali działania;
5. Portugalia jako kraj, a banki rynku (w tym Millennium BPC) jako zasadnicze aktywa rynku finansowego są pod presją UE, Europejskiego Banku Centralnego dla zwiększenia bezpieczeństwa obrotu pieniężnego (wzrost CAR w bankach). Pamiętać jednak trzeba, że ostatni stress test potwierdził posiadanie przez Millennium BPC wymaganej adekwatności kapitałowej;
6. Pierwsze półrocze 2011 r. to spadek zysku netto Millennium BPC o 46 proc.

Reasumując – jest więcej argumentów za niż przeciw sprzedaży udziałów Millennium BPC w polskim Millennium. W odróżnieniu jednak do Grupy KBC i decyzji o sprzedaży Kredyt Banku i Warty – Millennium BCP „nie postawił jeszcze kropki nad i”.

Źródło: Millennium Bank Polska, Millennium BCP – financial highlights, annual report, interim data.

Millennium Bank ma bardzo dobre wskaźniki adekwatności kapitałowej i nie tylko. Ostatnie lata były bardzo dobre dla tego banku w umacnianiu prestiżu i marki na rynku. Znajdzie to odzwierciedlenie w cenie sprzedaży.

Klienci zmiany nie odczują

Kryzys na rynkach finansowych, zawirowania w obsłudze długu na znanych rynkach (m.in. Portugalia), pomoc rządowa dla banków (m.in. Belgia) implikują konieczność ograniczenia skali działania. W pierwszej kolejności ograniczenia dotyczą sprzedaży posiadanych aktywów zagranicznych. Polska jest rynkiem, gdzie ten scenariusz jest realizowany.

Z uwagi na kryzys rynków finansowych, posiadany portfel inwestycyjny papierów poważnie zadłużonych krajów UE, zakup obu banków przez jednego inwestora z UE jest mało-prawdopodobny.

Dla polskiego sektora bankowego, konsolidacja poprzez zakup Kredyt Banku i Millennium Banku nie oznacza żadnych istotnych zmian. Powszechne jest przekonanie, że polski sektor bankowy jest nadal rozproszony i nie ma znaczenia ilu Polaków nadal nie ma rachunku bankowego i ile placówek bankowych przypada na 1000 ludności. Zjawisko globalizacji w różnych dziedzinach, w tym w bankowości będzie nadal postępować.

Również dla klientów Kredyt Banku i Millennium Banku zmiana ich właścicieli jest neutralna i nie przełoży się ani na liczbę, ani na jakość kupowanych produktów i usług finansowych.

Autor jest specjalistą w zakresie bankowości, finansów, makroekonomii. Pracował w Banku Handlowym i w Grupie KBC Polska.