BNP Paribas albo się zwinie, albo zostanie bankiem globalnym

BNP Paribas, biorąc pod uwagę skalę działania, wielkość sumy bilansowej, to jeden z największych banków świata. Jesienne stress-testy Europejskiego Nadzoru Bankowego wykazały, że bank potrzebuje 1,5 mld euro dodatkowego kapitału dla osiągnięcia pożądanej wysokości wskaźnika core tier 1 kapitału (kapitał podstawowy, to znaczy akcyjny plus rezerwowy w tym z zatrzymanych zysków). To jedynie 1,7 proc. wartości aktualnych funduszy własnych BNP.

Można byłoby powiedzieć – tylko tyle. Niestety problem jest poważniejszy, co wynika po pierwsze ze struktury geograficznej aktywów BNP, a po drugie z inwestycyjnego, hurtowego charakteru działalności w jakiej specjalizuje się bank BNP Paribas.

BNP Paribas koncentruje się na rynku Francji, gdzie ulokowanych jest blisko 50 proc. aktywów banku. Na Europę Zachodnią, kraje należące do strefy euro, przypada ponad 34 proc. wartości ogółem sumy bilansowej. Można więc powiedzieć, że przyszłość BNP Paribas związana jest głównie z przyszłością rynku finansowego strefy euro.

Łączna ekspozycja kredytowa BNP Paribas – wartość aktywów, kredytów, papierów wartościowych i ich pochodnych  wszystkich podmiotów (rząd, banki, klienci) – na wszystkich rynkach działania BNP wynosiła na koniec 2011 roku 1,2 biliona euro. Dominuje Francja i kraje strefy euro, łącznie ponad 80 proc. wartości portfela kredytowego BNP. Centralna i wschodnia Europa, w tym Polska, to zaledwie 3 proc. ogółem ekspozycji kredytowej BNP.

(opr. DG)

opr. DG

Ogółem wartość portfela obligacji krajów oraz kredytów i CDS na ryzyko krajów  (kontrakty swap na ryzyko braku spłaty) banku BNP Paribas, a także księga bankowa  (tj. aktywa według wartości księgowej) i księga handlowa (aktualna wartość rynkowa portfela, tj. różnica w stosunku do wartości księgowej portfela) – wszystko to razem to jedynie około 92 mld euro, czyli niecałe 5 proc. wartości ogółem aktywów BNP.

Nie jest to aż tak wielka kwota. Przypisywanie w tej sytuacji BNP roli największego wartościowo posiadacza toksycznych aktywów rządowych krajów strefy euro  jest w tej sytuacji niesłuszne.

Zagrożenie tkwi gdzie indziej. Ponad 50 proc. wartości ogółem aktywów BNP to aktywa finansowe związane z działalnością inwestycyjną i handlową na rynku bankowym i kapitałowym. To o ponad 17 punktów procentowych więcej niż wynosi udział kredytów dla klientów w sumie bilansowej BNP.

Bank zdecydowaną większość obrotów prowadzi z partnerami finansowymi w strefie euro. Ich aktualna płynność jest obecnie ograniczona. Właśnie dlatego prognozy dla BNP Paribas nie są dobre. Potwierdzeniem są oceny perspektyw BNP, ratingi  banku dokonane przez S&P i Moody’s. S&P w styczniu br. określił przyszłą perspektywę banku (obsługa zadłużenia na rynku walutowym w długim okresie) jako negatywną. Moody’s obniżył w tym roku ocenę indywidualnej siły BNP (BFSR rating). Wskazał też na zagrożenia płynności i finansowania przyszłej działalności banku. Trudno się z tymi ocenami nie zgodzić.

BNP ma świadomość zagrożeń dla swojej przyszłości, dlatego podejmuje stosowne działania – głównie redukując i zmieniając struktury ryzyka kredytowego swojego portfela. Bank zaplanował delewarowanie (czyli zmniejszenie) sumy bilansowej, w wyniku czego wskaźnik core tier 1 kapitału zwiększy się na koniec 2012 r. o 1 punkt procentowy. Z końcem 2011 roku (na dzień 31 grudnia) BNP utworzył rezerwy na portfel greckich obligacji w wysokości 75 proc. ich wyjściowej wartości. W tym samym okresie, bank zmniejszył o 29 proc. wartość swojej ekspozycji ogółem w obligacjach rządowych strefy euro.

Są to niezbędne, acz kosztowne działania naprawcze francuskiego giganta rynku finansowego. Sprzedaż tylko części toksycznych obligacji ze strefy euro w 2011 roku spowodowała stratę BNP Paribas sięgającą 872 mln euro. Sprzedaż niektórych złych kredytów w 2011 powiększyła stratę BNP o dalsze ponad 152 mln euro. Czwarty kwartał 2011 r. był najgorszym pod względem wyniku operacyjnego BNP w ostatnich trzech latach z uwagi na dokonane końcowe odpisy  rezerw  na ryzyko strefy euro.

opr. DG/ CC BY by Images_of_Money

Wartość rynkowa BNP Paribas na koniec kwietnia 2012 r. wynosiła około 36 mld euro. Specyfiką BNP Paribas jest dominacja aktywów finansowych. Jak dalece inwestycyjnym i hurtowym podmiotem rynku bankowego jest BNP świadczy struktura sumy bilansowej i struktura samych aktywów finansowych banku.

opr. DG/CC BY by Images_of_Money

Dla potrzeb zabezpieczenia ryzyka transakcyjnego podmiotów finansowych, uczestników obrotu pozagiełdowego, BNP kreuje i prowadzi ożywiony obrót instrumentami pochodnymi. Wartość samych tylko „derywatów” BNP (pozycja aktywów) sięga ponad 68 proc. wartości ogółem portfela kredytów banku dla klientów.

W strukturze „derywatów” (ponad 98 proc. wartości ogółem pochodnych)  BNP dominują instrumenty związane z zabezpieczeniem ryzyka z tytułu zmiany stopy procentowej. W strukturze zabezpieczeń pożądanego dla BNP „cash flow” również dominują instrumenty pochodne związane z ryzykiem stopy procentowej (58 proc. wartości), reszta to głównie zabezpieczenia ryzyka kursowego (17 proc.) oraz inne derywaty (25 proc.).

O wyniku netto BNP decydują jednak przede wszystkim dochody z bankowości detalicznej (ponad 55 proc. wartości ogółem przychodów operacyjnych banku), a nie hurtowej i inwestycyjnej BNP. Działalność detaliczna BNP Paribas koncentruje się głównie na rynku Francji a dalej Włoch, Belgii i Luksemburga. Pion detaliczny BNP obejmuje również działalność w USA (BancWest) i na rynkach wschodzących, w tym w Polsce. Bankowość inwestycyjna (doradztwo, rynek kapitałowy – emisje kapitału oraz długu – derywaty, finansowanie strukturyzowane) przyniosła bankowi BNP w 2011 r. 29 proc. łącznych przychodów operacyjnych.

Znaczne pogorszenie koniunktury rynku kapitałowego w ostatnim kwartale 2011 roku spowodowało, że przychody operacyjny BNP z obrotów na rynku kapitałowym wyniosły w czwartym kwartale 2011 r. tylko 751 mln euro,  co w zestawieniu z poniesionymi kosztami  tych operacji (wartość 1,1 mld euro) przyczyniło się do straty operacyjnej netto w BNP za ostatni kwartał 2011 roku, w wysokości prawie 350 mln euro. Przychody z ubezpieczeń, obsługi maklerskiej oraz zarządzania funduszami klienta zamożnego, private banking (tzw. pion Investment Solutions) miały 15 proc. udział  w przychodach operacyjnych ogółem BNP w 2011 roku.

Finansowanie działalności banku

Podobnie jak inne globalne banki francuskie – Societe Generale i Credit Agricole – BNP ograniczył w 2011 roku swoje operacje na rynku USA. Stało się to w momencie pojawienia  trudności w dostępie do funduszy amerykańskiego rynku pieniężnego.  BNP zmniejszył w 2011 swoje średnioterminowe finansowanie w dolarach amerykańskich łącznie o 53 mld dolarów.

W 2011, bank dokonał  emisji długu własnego na średni i długi okres o wartości  43 mld euro. Emisja długu BNP z lutego br. dowiodła, że bank jest nadal dobrze postrzegany przez inwestorów, mimo trudnych uwarunkowań w jakich działa. Obligacje BNP z lutego br. o wartości 1 mld euro, z terminem wykupu w 2017 roku, mają oprocentowanie roczne ponad 3 proc. i dają aktualnie (kwiecień 2012 r.) zysk większy w stosunku do obligacji francuskich (ten sam okres wykupu) o około 100 punktów bazowych.

Zupełnym zaskoczeniem dla rynku była ostatnia emisja obligacji BNP na rynek turecki. Bank uplasował w kwietniu br. obligacje denominowane w walucie krajowej o wartości 30 mln tureckich lirów. Termin wykupu marzec 2014, oprocentowanie 8,5 proc. w skali roku.

Prognoza dla BNP Paribas

Podobnie jak wiele innych wielkich europejskich banków BNP Paribas jest zobowiązany do zwiększenia swojej adekwatności kapitałowej. Zmuszony więc będzie realizować politykę ograniczania (delewarowania) skali swojego działania, w tym wielkości swojej grupy kapitałowej, liczby rynków działania i podmiotów zależnych.

Z końcem kwietnia BNP Paribas potwierdził zamiar sprzedaży w 2012 roku portfela kredytów dla firm wydobywczych, przerobowych i przesyłu ropy naftowej i gazu w USA. Wartość tego portfela to ponad 11 mld dolarów. Działanie to dla BNP z jednej strony kontynuacja delewarowania sumy bilansowej a z drugiej dalsze ograniczanie potrzeb na finansowanie w dolarach ( program realizowany przez bank od 2011).

Redukcja skali działania jest trudnym wyzwaniem dla BNP, gdyż w ostatnich latach bank ten pokazał, że jest mistrzem w integracji i optymalizacji efektów synergii na rynku przejęć i wykupów. BNP ma duże osiągnięcia w integracji terytorialnej i produktowej przejętych banków Fortis i BGL. Już w 2011 roku uzyskano w BNP 1,1 mld euro dochodu dzięki synergii z przyłączanymi bankami. To 95 proc. wartości efektów jakie były planowane do końca 2012 r.

W rachunku tym trzeba oczywiście uwzględnić koszty niezbędnej restrukturyzacji przejętych Fortis i BGL, które wyniosą 300 mln euro. Porównanie z efektami pokazuje jednak, że BNP zna się na przejęciach.

Dominacja strefy euro w portfelu zaangażowań BNP oraz jego struktura produktowa z zasadniczą przewagą bankowości hurtowej, inwestycyjnej –  nie pozwolą jednak BNP na żadną dalszą ekspansję. Być może przyszłym kierunkiem rozwoju BNP Paribas powinien być taki model decyzji wyboru kierunków przyszłego działania (struktura bilansu, wybór rynków), jaki już wcześniej przyjął angielski bank HSBC, o czym pisałem w Obserwatorze Finansowym w połowie lutego.

Zbigniew Zarazik

Podstawowe-dane-BNP-Paribas

Portfel-obligacji-rządowych-BNP-Paribas-

Parametry-efektywności-BNP-Paribas CC BY by Images_of_Money

BNP-Paribas,-struktura-bilansu

Poprzednie zdjęcie> Następne zdjęcie Zamknij pokaz zdjęć