Globalizacja prowadzi do rosnącej współzależności, integracji i homogenizacji światowych rynków finansowych. Czy jednak wszyscy inwestorzy na całym świecie podejmują decyzje w ten sam sposób? Tutaj pojawia się zagadnienie kultury, które w literaturze przedmiotu definiowane jest jako zbiór wierzeń i wartości, przekazywanych w niezmienionej formie z pokolenia na pokolenie przez różne grupy etniczne, religijne oraz społeczne.
Getty Images
Część badań z zakresu finansów behawioralnych porusza temat wpływu czynnika kulturowego na zachowanie jednostek. Finanse kulturowe (Cultural Finance) przyjmują założenie, że inwestorzy czy konsumenci żyjący w różnych regionach naszego globu różnią się w wymiarach kulturowych, co wpływa na ich postrzeganie świata, co w rezultacie przekłada się na odmienne zachowania w kontekście podejmowania decyzji ekonomicznych.
Badania wskazują, że zarówno inwestorzy indywidualni, jak i instytucjonalni z różnych regionów geograficznych podejmują odmiennie decyzje ekonomiczne i finansowe oraz nie w taki sam sposób podchodzą do takich kwestii, jak ryzyko, styl przywództwa, motywowanie pracowników czy utrzymywanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Model kulturowy Hofstede
Badania międzykulturowe Hofstede to najczęściej cytowana koncepcja porównań międzykulturowych w interpretacjach ekonomicznych. Umożliwia wykorzystanie czynników kulturowych do precyzyjnej analizy zjawisk ekonomicznych, a także do łatwiejszego ich modelowania.
Holenderski socjolog Geert Hofstede twierdził, że istnieją trzy poziomy ludzkiego zaprogramowania umysłowego.
Natura ludzka jest wspólnym elementem dla wszystkich ludzi, który dziedziczymy wraz z genami. Określa ona nasze podstawowe funkcje fizyczne i psychiczne, takie jak zdolność do odczuwania strachu, złości, smutku czy radości. Kultura natomiast wpływa na to, jak wyrażamy nasze uczucia i emocje, kształtując sposób, w jaki sobie z nimi radzimy. Według Hofstede, kultura to niepisany zbiór zasad dotyczących interakcji społecznych, „kolektywne zaprogramowanie umysłu” odróżniające członków jednej grupy od drugiej. W przeciwieństwie do natury ludzkiej, która ma swoje źródło w genach, kultura wynika z otoczenia społecznego. Na najwyższym poziomie piramidy ludzkiego programowania znajduje się osobowość, która składa się z unikalnych cech specyficznych dla danej jednostki. Częściowo jest ona dziedziczona, a częściowo kształtowana przez wpływ kultury oraz indywidualne doświadczenia.
Hofstede dokonał analizy zachowania się pracowników firmy IBM w ponad 70 krajach świata. Wyodrębnił, na podstawie tysięcy kwestionariuszy, pewne cechy czy też wymiary kulturowe – uniwersalne dla badanych krajów. Zdefiniował je jako pewien aspekt kultury, dający się zmierzyć i pozwalający określić pozycję danej kultury wobec innych kultur. Teoria zaproponowana przez niego zakłada istnienie sześciu podstawowych wymiarów: Indywidualizmu, Unikania Niepewności, Dystansu Władzy, Wymiaru Męskości-Kobiecości, Orientacji Długoterminowej – LTO oraz Przyzwolenia – Restrykcyjności (IVR).
Wskaźnik dystansu władzy (Power Distance Index, PDI)
Podejście do nierówności między ludźmi w różnych krajach ilustruje wskaźnik dystansu władzy, pokazując, w jakim stopniu jednostki akceptują i postrzegają społeczne różnice. Kraje z niskim wskaźnikiem dystansu władzy charakteryzują się większą demokracją i otwartością na konsultacje społeczne, podczas gdy kraje z wysokim wskaźnikiem preferują silne przywództwo autorytarne, w którym władza jest sprawowana w sposób centralny. Wyższe wskaźniki PDI są charakterystyczne dla większości krajów azjatyckich, wschodnioeuropejskich, łacińskich, arabskich i afrykańskich. Niskie wartości wskaźnika dystansu władzy są typowe dla krajów germańskich, nordyckich i bałtyckich oraz Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W analizowanej przez Hofstede grupie krajów najwyższy wskaźnik dystansu władzy odnotowała Malezja (104), natomiast najniższy Austria (11). Wskaźnik PDI w przypadku Polski był stosunkowo wysoki i wyniósł 68.
Badania z zakresu finansów kulturowych wskazują, że można wykorzystać wskaźniki Hofstede na gruncie finansowym. Chui i Kwok założyli, że konsumpcja ubezpieczeń jest negatywnie skorelowana ze wskaźnikiem dystansu władzy. To przypuszczenie wynikało z przekonań, że skoro podwładni oddają większość władzy w ręce rządzących, to mogą oczekiwać, że władze będą sprawować pieczę nad ich majątkami, a w wypadku śmierci, członkowie ich rodzin otrzymają docelową pomoc od państwa (co z kolei przełoży się na mniejsze zapotrzebowanie na rynku ubezpieczeń). W celu sprawdzenia hipotez naukowcy dokonali analizy danych z 41 krajów świata w latach 1976–2001. Wyniki ich analiz pokazały, że wyższy wskaźnik dystansu władzy przekłada się na niższą konsumpcję ubezpieczeń (A. Chui, C. Kwok, Nationalculture and life insurance consumption, „Journal of International Business Studies”, 2008, 39, 1, s. 88-101).
Wskaźnik indywidualizmu (IDV)
Wskaźnik indywidualizmu to drugi wymiar kultury narodowej, który został opisany i opracowany przez Hofstede. Indywidualizm występuje w społeczeństwach, gdzie relacje między jednostkami są luźne, a każdy koncentruje się głównie na sobie oraz najbliższej rodzinie. Przeciwieństwem indywidualizmu jest kolektywizm, który definiuje społeczności, w których ludzie od chwili narodzin są częścią silnych, zintegrowanych grup. A te oferują swoim członkom opiekę i wsparcie w zamian za lojalność.
Hofstede zauważył silną zależność pomiędzy stopniem zamożności kraju a jego stopniem indywidualizmu. Duży stopień indywidualizmu charakteryzuje państwa zamożne, a niski poziom indywidualizmu występuje w tych ubogich. W analizowanej przez Hofstede grupie krajów najwyższy wskaźnik indywidualizmu odnotowały Stany Zjednoczone (91), najniższy Gwatemala (6). Wskaźnik IDV w przypadku Polski wyniósł 60.
Zauważono również pewne korelacje pomiędzy wyżej opisanymi dwoma wskaźnikami – dystansu do władzy i indywidualizmu. Większość krajów o wysokim wskaźniku dystansu do władzy ma niski wskaźnik indywidualizmu i na odwrót, większość krajów o małym dystansie władzy cechuje się wysokim indywidualizmem. W kulturach, w których ludzie są zależni od grupy, zazwyczaj występuje również silna zależność od władzy.
Jedno z bardziej znanych badań dotyczących wpływu kultury na podejmowanie ryzyka przeprowadzili Elke U. Weber i Christopher K. Hsee, analizując grupę respondentów z Chin i Stanów Zjednoczonych (E.U. Weber & C.K. Hsee, (1998). Cross-cultural differences in risk perception, but cross-cultural similarities in attitudes towards perceived risk. Management science, 44(9), 1205-1217). Odkryli, że chińscy studenci wykazywali znacząco mniejszą awersję do ryzyka w porównaniu z ich amerykańskimi rówieśnikami, gdy wybierali pomiędzy ryzykownymi opcjami a pewnymi wynikami, zarówno w kontekście zysków, jak i strat. Przyczyny tego zjawiska upatrywali w różnicach kulturowych, odwołując się do modelu Hofstede i wymiarów kolektywizmu oraz indywidualizmu. Uważali, że mniejsza awersja do ryzyka wśród Azjatów może być wyjaśniona hipotezą „miękkiej poduszki”, według której w społecznościach kolektywistycznych, takich jak Chiny, w sytuacjach poważnych trudności finansowych, wsparcie oferuje rodzina lub inni członkowie społeczności. W Stanach Zjednoczonych natomiast dominuje podejście indywidualistyczne, gdzie jednostka musi samodzielnie ponosić konsekwencje swoich błędnych decyzji.
Wskaźnik męskości (masculine, MAS)
Wskaźnik męskości ilustruje różnice w postrzeganiu ról płciowych. Kultury o wysokim poziomie męskości charakteryzują się intensywnym współzawodnictwem, asertywnością, materializmem oraz silnymi ambicjami i potrzebą władzy. Z kolei kultury bardziej feministyczne skupiają się na relacjach i jakości życia. W kulturach męskich różnice między rolami płci są wyraźnie zaznaczone, podczas gdy w społecznościach żeńskich zarówno kobiety, jak i mężczyźni podzielają podobne wartości, stawiając na skromność i troskę o innych. Męskość, w przeciwieństwie do wskaźnika indywidualizmu, nie jest powiązana z poziomem zamożności kraju; wśród bogatych państw można znaleźć zarówno te o charakterze męskim, jak i żeńskim, podobnie jest w krajach ubogich.
W analizowanej przez Hofstede grupie krajów najwyższy wskaźnik męskości odnotowały kraje anglojęzyczne: Irlandia (68), Wielka Brytania, Afryka Południowa, Stany Zjednoczone, Australia, a w Europie: Słowacja (100), Węgry, Austria, Włochy, Niemcy, Polska (64). Wśród krajów azjatyckich przodują – Japonia (95), Chiny, Filipiny. Najbardziej kobiecymi krajami okazały się kraje skandynawskie: Szwecja (5), Norwegia, Dania, a także takie jak: Portugalia (31), Hiszpania, Francja, część krajów wschodnioeuropejskich: Łotwa (9), Słowenia, Litwa, Estonia, jak również państwa azjatyckie: Tajlandia (34), Korea Południowa, Wietnam.
Z uwagi na pojawiające się w ostatnich latach kontrowersje i wrażliwość tematu związanego z różnicami międzypłciowymi zmieniono nazwę wskaźnika męskości na: Motywację Do Osiągnięć i Sukcesu (Motivation towards Achievement and Success). Wysoki wynik (Decyzyjny) w tym wymiarze wskazuje, że społeczeństwo będzie kierowane konkurencją, osiągnięciami i sukcesem, przy czym sukces definiowany jest przez zwycięzców lub najlepszych w danej dziedzinie – jest to system wartości, który zaczyna się w szkole i trwa przez całe życie zawodowe. Niski wynik (ukierunkowany na konsensus) oznacza, że dominującymi wartościami w społeczeństwie są troska o innych i jakość życia. Społeczeństwo ukierunkowane na konsensus to takie, w którym jakość życia jest oznaką sukcesu, a wyróżnianie się z tłumu nie jest uważane za godne podziwu.
Wskaźnik unikania niepewności (UAI)
Wskaźnik unikania niepewności to kolejny wymiar kulturowy według Hofstede, który odnosi się do tego, jak jednostki radzą sobie z niepewnością w nowych, nieznanych lub niepewnych sytuacjach. Uczucie niepewności przejawia się m.in. w postaci stresu oraz potrzeby przewidywalności, którą można zaspokoić poprzez różnego rodzaju przepisy, regulacje i tradycje.
W analizowanej przez Hofstede grupie krajów najwyższy wskaźnik unikania niepewności odnotowały państwa Ameryki Łacińskiej: (Gwatemala, Urugwaj, Peru), śródziemnomorskie: (Grecja, Portugalia, Malta), a także Rosja, Polska (93), Japonia, Korea Południowa. Niskie wskaźniki unikania niepewności charakteryzują kraje azjatyckie z wyjątkiem Japonii i Korei Południowej (Singapur, Hongkong, Wietnam, Chiny) oraz anglosaskie: Stany Zjednoczone (46), Wielka Brytania, Irlandia, Kanada i państwa nordyckie: Dania, Szwecja.
Zdaniem Hofstede nie należy mylić unikania niepewności z awersją do podejmowania ryzyka. Niepewność jest bowiem mało sprecyzowanym pojęciem, w przeciwieństwie do ryzyka, które jest dokładnie określone – jako prawdopodobieństwo zajścia danego zdarzenia. Jeśli niepewność sprowadzi się do postaci konkretnego ryzyka, to przestaje być ona źródłem niepokoju. Unikanie niepewności nie obniża ryzyka, ale pozwala unikać dwuznaczności. Kultury o wysokim wskaźniku UAI nie lubią sytuacji dwuznacznych i oczekują klarownych struktur. Paradoksalnie obsesyjne unikanie dwuznaczności często prowadzi do podejmowania działań ryzykownych (ryzyko „oswojone”). Wiąże się to również z pewną dozą emocjonalności, która charakteryzuje kultury o wysokim UAI. Natomiast słabe unikanie niepewności jest związane z chęcią podejmowania ryzyka w sytuacjach nowych i nieznanych (ryzyko „nieoswojone”).
Badania porównawcze wskaźników UAI z normami narodowymi pokazują, że w kulturach z silniejszym unikaniem niepewności respondenci częściej wskazują na cechę neurotyzmu, a rzadziej na cechę życzliwości. Neurotyzm, będący przeciwieństwem stabilności emocjonalnej, charakteryzuje się takimi cechami jak: niepokój, agresywna wrogość, depresja, nieśmiałość, impulsywność, wrażliwość oraz uległość.
Te zależności wyjaśniają, dlaczego osoby z kultur o wysokim wskaźniku UAI wydają się być wiecznie zajęte, niespokojne, nerwowe, agresywne i podejrzliwe, podczas gdy jednostki z kultur o niskim unikaniu niepewności sprawiają wrażenie znudzonych, zrelaksowanych, opieszałych, opanowanych i wolnych.
Wskaźnik orientacji długoterminowej oznacza rozwijanie cnót przynoszących korzyści w przyszłości, takich jak upór i oszczędność. Przeciwnym biegunem tego wymiaru jest orientacja krótkoterminowa, która oznacza pielęgnowanie cnót związanych z przeszłością i teraźniejszością. Społeczeństwa o niskim wyniku w tym wymiarze, zwane normatywnymi, preferują utrzymanie tradycyjnych norm i zwyczajów, podchodząc do zmian społecznych z pewną dozą nieufności. Z kolei kultury, które osiągają wysoki wynik, przyjmują bardziej pragmatyczne podejście: promują oszczędność i wysiłki w zakresie nowoczesnej edukacji jako sposób na przygotowanie się do przyszłości.
Najwyższe wskaźniki orientacji długoterminowej charakteryzują kraje wschodnioazjatyckie: Chiny (118), Tajwan, Japonię. Kraje anglosaskie: Kanada, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone (29) oraz kraje afrykańskie (Zimbabwe) znalazły się natomiast na krótkoterminowym biegunie tego wymiaru. Wskaźnik LTO w przypadku Polski był raczej niski i wyniósł 32.
Przyzwolenie – restrykcyjność (IVR, Indulgence vs. Restraint) wskaźnik definiowany jest jako stopień, w jakim ludzie próbują kontrolować swoje pragnienia i impulsy, na podstawie sposobu ich wychowywania. Relatywnie słaba kontrola nazywana jest „przyzwoleniem”, a relatywnie silna kontrola to „restrykcyjność”. Niekiedy w literaturze ten wymiar kulturowy porównywany jest albo do poziomu odczuwanego szczęścia czy dobrostanu, albo do kontroli nad własnym życiem czy też podejścia do wolnego czasu. Przyzwolenie oznacza zgodnie z tą definicją zgodę na czerpanie z życia i zabawę, restrykcyjność z kolei wskazuje na potrzebę nadzoru i regulacji. W praktyce społeczeństwa przyzwalające nie odczuwają ograniczeń ich wolności, wydają pieniądze i pozwalają sobie na odpoczynek oraz przyjemności, często w gronie przyjaciół, którym przypisuje się duże znaczenie. Społeczeństwa restrykcyjne ograniczają się różnymi normami i zakazami, panuje tam większa dyscyplina moralna, cynizm i pesymizm. Wypoczynek i wydawanie pieniędzy uznawane są za lenistwo i rozrzutność. W analizowanej grupie państw, najwyższe wskaźniki IVR odnotowały takie kraje jak: Wenezuela, Nigeria, a najniższe Pakistan, Egipt, Łotwa. Polska klasyfikuje się jako kraj restrykcyjny ze wskaźnikiem IVR na poziomie 29.
Światowy Raport Kulturowy 2024
W ramach Światowego Raportu (Global Raport 2024), dotyczącego zarządzania międzykulturowego przeanalizowano odpowiedzi 150 000 osób w 600 organizacjach ze 180 analizowanych krajów świata. Wykorzystano model kulturowy Hofstede, który składał się z sześciu wymiarów PDI, UAI, IDV, LTO, MAS, IVR.
Głównie wnioski dotyczyły aspektów kulturowych odnośnie do elastyczności, podejmowania decyzji, równowagi między życiem zawodowym a osobistym, motywacji i stylu przywództwa.
W przypadku elastyczności zauważono, że w kulturach o niższym współczynniku (PDI) i wyższym (LTO), nie oczekuje się, że menedżerowie będą wszechwiedzącymi ekspertami. Zamiast tego, ich rola postrzegana jest jako ułatwianie współpracy, wspieranie dzielenia się wiedzą i kierowanie myśleniem strategicznym. W kulturach charakteryzujących się natomiast wyższym poziomem (PDI) i niższym (LTO), takich jak np. Meksyk, Polska czy Nigeria, lub w silnej kombinacji wysokiego współczynnika (MAS) i wysokiego wymiaru (UAI), jak np. w Japonii, istnieje silniejsze oczekiwanie, że menedżerowie będą mieć większą wiedzę ekspercką i dostarczać precyzyjnych rozwiązań.
Odnośnie do podejmowania decyzji menedżerskich – indywidualnych lub opartych na konsensusie zauważono, że w krajach takich jak Holandia i Finlandia (niski MAS), duży nacisk kładzie się na współpracę i minimalizowanie nierówności władzy. W związku z tym podejmowanie decyzji przez jednostki jest często zniechęcane na rzecz konsensusu grupowego. Kraje takie jak Polska, Indie i Nigeria (wysoki PDI), mogą preferować podejmowanie decyzji w grupie, ale wciąż wykazują większą akceptację dla decyzji indywidualnych z powodu wrodzonego szacunku dla hierarchii. W kulturach takich jak USA, Wielka Brytania i Kanada, oczekuje się, że menedżerowie będą ustalać jasne cele. Silny indywidualizm (IDV) i wysoki współczynnik (MAS) promują niezależne podejmowanie decyzji, zwłaszcza gdy menedżerowie mają udokumentowane osiągnięcia. Niższa orientacja długoterminowa (LTO) i unikanie niepewności (UAI) sugerują jednak większy nacisk na wyniki niż na sztywną koncentrację na sposobach ich osiągania.
Analizowano również aspekt równowagi między życiem zawodowym a osobistym (tzw. Work-Life Balance) i zauważono, że w kulturach kolektywistycznych, takich jak Indonezja i Singapur (niski IDV), praca zajmuje bardziej wyeksponowane miejsce w życiu jednostek. To, w połączeniu z oczekiwaniami silnego przywództwa, sprzyja akceptacji wymagań związanych z pracą, które mogą ingerować w czas osobisty. Inaczej sytuacja kształtuje się w takich krajach, jak Kanada, Australia i Japonia (wysoki MAS), gdzie praca postrzegana jest wprawdzie jako istotny aspekt tożsamości, jednak wyższy poziom indywidualizmu (IDV) nadaje większe znaczenie życiu prywatnemu. Prowadzi to do podejścia, w którym oczekiwania dotyczące rozwiązywania osobistych problemów zależą od indywidualnych okoliczności.
Co motywuje jednostki do osiągania sukcesów w miejscu pracy? Zauważono, że i w tym przypadku czynniki kulturowe odgrywają w tym aspekcie kluczową rolę. W kulturach charakteryzujących się wysokim współczynnikiem MAS i UAI jednostki są motywowane do stawania się ekspertami w swojej dziedzinie oraz zdobywania uznania za swoją wiedzę oraz umiejętności. W kulturach o wysokim poziomie IDV i wysokim MAS kluczowe jest budowanie osobistego dorobku sukcesów, co motywuje ludzi do doskonałości. Finlandia, Indonezja i Singapur wykazują mniejsze zainteresowanie osiąganiem osobistych sukcesów poprzez pracę. Można to częściowo wyjaśnić orientacją na konsensus (niski MAS), co sugeruje, że czynniki, takie jak równowaga między życiem zawodowym a prywatnym oraz więzi społeczne, mogą być większymi motywatorami do pracy. W innych krajach, wyższe skupienie na osiągnięciach (wysoki MAS) i/lub unikanie niepewności (wysoki UAI) koreluje z silniejszym pragnieniem doskonałości w pracy. Ta motywacja może manifestować się w dążeniu do zdobywania wiedzy, indywidualnych sukcesów, rozwiązywania problemów lub awansu.
Finanse kulturowe wskazują na ogromne zróżnicowanie na poziomie zachowania się poszczególnych społeczeństw. Jednostki wywodzące się z różnych rejonów kulturowych podejmują różne decyzje, na poziomie społecznym, gospodarczym czy ekonomicznym. Okazuje się, że kultura, z jakiej wywodzi się dana osoba, wywiera stały i długofalowy wpływ na jej zachowanie.
Istnieje zatem, zdaniem autorki tekstu, potrzeba uwzględnienia czynników kulturowych w procesie tworzenia modelów ekonomicznych czy finansowych. Homogeniczny obraz człowieka ekonomicznego, powinien zostać wzbogacony wiedzą z zakresu finansów kulturowych. Implementacja uwarunkowań kulturowych do różnego rodzaju analiz ekonomicznych pozwoliłaby na dokładniejsze zbadanie zjawisk zachodzących w globalnej gospodarce, a także lepsze poznanie procesów podejmowania decyzji ekonomicznych.
Od czasu wojny celnej między USA a Chinami i inwazji Rosji na Ukrainę nastąpił wzrost ograniczeń w handlu. W tym artykule analizujemy wpływ napięć geopolitycznych na przepływy handlowe w ciągu ostatniej dekady. Czynniki geopolityczne wpłynęły na globalny handel dopiero po 2018 r., głównie z powodu pogorszenia stosunków geopolitycznych między USA i Chinami. Handel między krajami bliskimi geopolitycznie, czyli friend-shoring, wzrósł od 2018 r., podczas gdy obroty między rywalami zmalały. Istnieje niewiele dowodów na near-shoring [zlecanie produkcji do kraju bliskiego geograficznie – przyp. tłum.]. Handel światowy nie kieruje się już wyłącznie strategiami zorientowanymi na zysk - duże znaczenie ma teraz bliskość geopolityczna.
Nurt behawioralny jest jednym z wiodących kierunków rozwoju nauki ekonomii i finansów na świecie. Przyczyniły się do tego liczne nagrody Nobla z ekonomii przyznane ekonomistom i finansistom behawioralnym.
Celem artykułu jest zbadanie czy kraje Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej ze szczególnym uwzględnieniem Polski „skazane są” na peryferyjność, czy mają szanse na zmianę i awansowania do grupy państw centrum.
Ostatni przegląd strategii polityki pieniężnej EBC, po którym przyjęto nową strategię, miał miejsce w 2021 r., tuż przed bezprecedensowym wzrostem inflacji. Po trzech latach i trzech kryzysach staram się w tym artykule ocenić, na ile skutecznie nowa strategia się sprawdziła w warunkach wysokiej inflacji. Nowa formuła celu inflacyjnego pomogła EBC wykonać główne zadanie, czyli opanować inflację w średnim okresie. Biorąc pod uwagę nieustanną ewolucję globalnych warunków, w tym środowiska geopolitycznego, EBC powinien regularnie poddawać rewizji swoją strategię polityki pieniężnej, opierając się na dokładnej analizie czynników kształtujących dynamikę inflacji.
Celem nauki – w tym także ekonomii – jest dążenie do prawdy, niezależnie od opinii. Jednym z takich nieoczywistych i nieczęsto spotykanych twierdzeń jest korzystna zależność między monarchią a stanem gospodarki. Monarchie mogą sprzyjać stabilności i rozwojowi ekonomicznemu, a tak się dzieje za sprawą ich podobieństwa do firm rodzinnych.
Odporność łańcuchów dostaw została osłabiona w wyniku silnych zaburzeń w światowych obrotach handlowych. Rozwój sztucznej inteligencji może być wsparciem w odbudowie zerwanych powiązań gospodarczych
W ciągu najbliższych pięciu lat powstanie na świecie 170 mln nowych miejsc pracy, a zlikwidowanych zostanie 92 mln. Netto ludzkość wyjdzie zatem na plus, ale i tak będziemy musieli ustąpić trochę miejsca maszynom i nauczyć się nowych umiejętności – wynika z raportu „Przyszłość pracy 2025” Światowego Forum Ekonomicznego.
Fei-Fei Li, profesor Stanford University, dzieli się perspektywą świata, który stworzył sztuczną inteligencję. W książce „Moje światy sztuczne i realne. Jak narodziła się AI najnowszej generacji” stara się odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących tego, jak doszło do obecnej sytuacji i jak temu zaradzić?
Na przełomie czerwca i lipca 2025 r., czyli na zakończenie polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, odbędzie się w Sewilli czwarta konferencja nt. finansowania rozwoju. Przed jej uczestnikami stoi niełatwe zadanie usprawnienia globalnej architektury finansowej w dość niesprzyjających warunkach politycznych i gospodarczych. To, co wydarzyło się w tym obszarze w 2024 r., będzie w dużym stopniu wpływać na rezultat tego spotkania.
W globalnej gospodarce 2025 r. zapowiada się jako czas pełen wyzwań i przełomowych zmian. Narastające wojny handlowe, napięcia geopolityczne na Bliskim Wschodzie, deflacja w Chinach, rozwój technologii – to zjawiska, które mogą przekształcić rynki na całym świecie. Eksperci wskazują na kluczowe trendy i zagrożenia, które zdominują przyszły rok.
Rosja przyjęła kolejny „wojenny” budżet na 2025 r. i lata 2026–2027. Wbrew wcześniejszym założeniom sytuacja się nie normalizuje, wydatki rosną w galopującym tempie, a deficyt narasta. Budżet nie jest w stanie wspierać innych sfer życia społeczno-gospodarczego decydujących o przyszłej pozycji Rosji, a jego stan pokazuje wymierne koszty wojny, te bieżące, jak również te, które będą obciążać rosyjską gospodarkę przez następnych wiele lat.
Przykładem jednej z najbardziej udanych transformacji gospodarczych na świecie jest Korea Południowa. Kraj zajmuje wysokie miejsce w globalnych rankingach konkurencyjności i innowacyjności. Czynniki zewnętrzne i wewnętrzne coraz bardziej będą jednak wymuszać zmianę jego modelu wzrostu. Wewnętrzna sytuacja polityczna może to utrudniać.
Ryzyko towarzyszy ludzkości od zawsze. Na świecie średnio ponad 80 tys. osób rocznie ginie na skutek klęsk żywiołowych, dodatkowo dochodzi ryzyko wypadków komunikacyjnych, chorób czy wojen. Jako gatunek jesteśmy narażeni każdego dnia na zdarzenia przypadkowe, mniej lub bardziej od nas zależne.
Ostatni przegląd strategii polityki pieniężnej EBC, po którym przyjęto nową strategię, miał miejsce w 2021 r., tuż przed bezprecedensowym wzrostem inflacji. Po trzech latach i trzech kryzysach staram się w tym artykule ocenić, na ile skutecznie nowa strategia się sprawdziła w warunkach wysokiej inflacji. Nowa formuła celu inflacyjnego pomogła EBC wykonać główne zadanie, czyli opanować inflację w średnim okresie. Biorąc pod uwagę nieustanną ewolucję globalnych warunków, w tym środowiska geopolitycznego, EBC powinien regularnie poddawać rewizji swoją strategię polityki pieniężnej, opierając się na dokładnej analizie czynników kształtujących dynamikę inflacji.
Kwestia wejścia Polski do strefy euro powraca regularnie. Temat na jakiś czas znika, po czym pojawia się ni z tego ni z owego. Czasami ma to związek z wypowiedziami polityków, wątek ten jest często poruszany przy okazji kampanii wyborczej. Innym razem publikowany jest jakiś sondaż pokazujący społeczne poparcie dla przyjęcia unijnej waluty. W ślad za tym pojawiają się opinie i komentarze o wadach oraz zaletach integracji monetarnej. Zarysowany powyżej schemat trwa nieprzerwanie w zasadzie od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Dlaczego zatem wątpliwości nie zostały rozwiane raz na zawsze, a pytania o euro wciąż są stałym elementem debaty publicznej w Polsce?
Kiedy świat wynurzył się z chaosu II wojny światowej, władzę objęli ludzie o przekonaniach makroekonomicznych, ukształtowanych w formacyjnym dla nich doświadczeniu lat 30. XX w.
Przełomowym pomysłem ekonomicznym zrywającym z dotychczasowym paradygmatem opieki społecznej okazuje się bezwarunkowy dochód podstawowy. Część osób uznaje go za klucz do pokonania bolączek stechnicyzowanej gospodarki. Zdaniem innych – to idea tyleż kosztowna co utopijna.
Cena złota osiągnęła w kwietniu najwyższy poziom w historii. W głównym stopniu przełożyły się na to zakupy dokonywane przez banki centralne, czynniki behawioralne oraz przejściowy wzrost ryzyka geopolitycznego, wynikający z walk na Bliskim Wschodzie.
W ostatnich latach, a szczególnie po rozpoczęciu wojny z Ukrainą, z Rosji płynie nieprzerwany przekaz o sukcesach. Ich skala narasta – gospodarka uodporniła się na sankcje i nawet się rozwija oraz restrukturyzuje, bieda spada, a zamożność rośnie, produkcja krajowa wypiera zaś import. Czy sukcesy mają jednak realny wymiar, czy głównie propagandowomedialny?
Banki centralne w 2023 r. kontynuowały politykę zwiększania rezerw złota. Trend ten trwa nieprzerwanie od globalnego kryzysu finansowego, pod wpływem którego nastąpiła decydująca zmiana nastawienia banków do złota.
Unia Europejska od ponad 20 lat prowadzi z Mercosur rozmowy o umowie handlowej, która pozwoliłaby zbliżyć gospodarczo obydwa regiony. Kolejna kilkuletnia tura rozmów zakończyła się fiaskiem. Na przeszkodzie stoją przede wszystkim aspekty środowiskowo-klimatyczne i dotyczące konkurencyjności wybranych branż. Szanse na wznowienie rozmów jednak istnieją, szczególnie w obecnych uwarunkowaniach geopolitycznych.
