Autor: Magdalena Węsierska-Wieczorek

Główny specjalista w Departamencie Systemu Płatniczego NBP.

Instytucje publiczne w Europie zaczynają wspierać fintechy

Instytucje unijne jak Komisja Europejska, Europejski Urząd Nadzoru Bankowego  czy EBC, a także polski KNF w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy ostro zabrały się do pracy, proponując liczne inicjatywy, które pomogą, według ich autorów, fintechom w rozwoju. Dlaczego teraz, skoro zarówno w Polsce, jak i w Europie, fintechy radzą sobie świetnie bez niczyjej pomocy?
Instytucje publiczne w Europie zaczynają wspierać fintechy

(CC By Monito)

Komisja Europejska opublikowała w marcu FinTech Action Plan – dokument, który zawiera 19 kroków, mających na celu ułatwienie rozwoju fintechów w państwach Unii Europejskiej. Action Plan jest częścią planu budowy Unii Rynków Kapitałowych (ang. Capital Markets Union) i – według Komisji – „prawdziwego” jednolitego rynku innowacyjnych usług finansowych DSM (ang. Digital Single Market). Zdaniem KE, rozwój innowacji finansowych przyniesie korzyści zarówno klientom korzystającym z szeroko pojętych nowoczesnych usług finansowych, jak i firmom oraz bankom oferującym takie rozwiązania.

Dzięki wsparciu fintechy będą miały możliwość rozwoju w specjalnie do tego przygotowanych regulacyjnych piaskownicach (ang. regulatory sandboxes), a konsumenci będą korzystać z bezpiecznych usług finansowych.

Rozwiązania proponowane przez KE to m.in. wypracowanie wspólnej jednolitej regulacji w całej Unii, która obejmowałaby nowoczesne usługi i narzędzia cyfrowe, a jednocześnie zapewniałaby środowisko, gdzie innowacyjne produkty i rozwiązania finansowe byłyby sprawnie wprowadzane w życie we wszystkich państwach członkowskich. Regulacja wpływałaby tym samym pozytywnie na rozwój jednolitego rynku, bez zagrożenia dla stabilności finansowej państw czy bezpieczeństwa konsumentów, banków oraz inwestorów. Wspólna regulacja obniżyłaby także koszty dla inwestorów i firm rozwijających innowacyjne usługi.

Komisja w ramach planu powołała EU FinTech Laboratory, gdzie nadzorcy – zarówno unijni, jak i z państw członkowskich – zaangażowani będą we współpracę z fintechami w specjalnie stworzonym w tym celu niekomercyjnym, sprzyjającym rozwojowi i innowacyjnym środowisku w takich obszarach jak blockchain, cloud computing, sztuczna inteligencja czy interface API – standardu, który umożliwi bankom spełnić wymogi dyrektywy PSD2 (ang. Payment Services Directive).

Na podstawie PSD2 fintechy uzyskają dostęp do rachunków klientów danego banku. Zgodnie bowiem z dyrektywą PSD2, którą państwa EU zobligowane były implementować do stycznia 2018 roku, banki komercyjne są zobowiązane do współpracy z fintechami. Ponadto dyrektywa wprowadza pojęcie TPP (ang. Third Party Providers) – nową kategorię podmiotów, które będą mogły w imieniu klienta świadczyć wybrane usługi finansowe lub informować go na bieżąco o stanie jego rachunku.

W ramach Action Plan zaproponowane zostało również włączenie fintechów pod wspólny nadzór European Supervisory Authorities, co ułatwi monitorowanie przestrzegania m.in. unijnych rozporządzeń, tj. rozporządzenia o ochronie danych osobowych, tzw. RODO (ang. The General Data Protection Regulation), które zacznie obowiązywać w maju 2018 r., a także rozporządzenia o identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w ramach rozporządzenia eIDAS (ang. Electronic Identification and Trust Services Regulation) oraz dyrektywy dotyczącej cyberbezpieczeństwa.

Dodatkowo Komisja zamierza działać na rzecz popularyzacji digitalizacji informacji i dokumentów takich jak m.in. informacje o spółkach giełdowych oferujących swoje usługi w Europie oraz bazy danych w krajowych instytucjach publicznych, które w przyszłości zostaną połączone w jedną centralną bazę. Chcąc zapewnić bezpieczeństwo udostępnianych lub przekazywanych prywatnych danych, zwłaszcza podczas korzystania z innowacyjnych usług finansowych, Komisja zobowiązała się do regularnego organizowania warsztatów dotyczących cyberbezpieczeństwa, które będą skierowane nie tylko do konsumentów, ale również firm oferujących nowoczesne usługi.

Podczas prezentacji dokumentu wiceprzewodniczący KE, Valdis Dombrovskis, odpowiedzialny za stabilność finansową, usługi finansowe i rynek kapitałowy, powiedział, że: „Europejskie FinTechy potrzebują wsparcia finansowego oraz stworzenia im warunków do rozwoju i takie zadania zapisane są w dokumencie EU Action Plan. Dodatkowo europejska licencja crowdfundingowa stworzy możliwości rozwoju firmom, inwestorom i przedsiębiorcom ze wszystkich państw Unii Europejskiej”. Firmy za pomocą platformy crowdfundingowej na jednolitym rynku unijnym będą mogły aplikować o wsparcie w postaci pożyczek społecznościowych lub finansowania kapitałowego. Natomiast przedsiębiorstwa świadczące usługi crowdfundingowe będą miały możliwość ubiegania się o unijną licencję (ang. Europe Crowdfunding Service Provider), która pozwoli takim usługodawcom oferować swoje usługi we wszystkich państwach EU.

Z początkiem lutego Komisja Europejska powołała Blockchain Observatory, które będzie dostarczać informacje na temat wyzwań i możliwości związanych z kryptowalutami oraz wykorzystaniem DLT (ang. Distributed Ledger Technology), w tym technologii blockchain we wszystkich sektorach gospodarki. Obserwatorium pomoże zidentyfikować i dostarczyć analizy  dotyczące trendów w zakresie nowych technologii.

10 kwietnia 2018 r. podczas Digital Day 2018  Komisja Europejska powołała Europejskie Partnerstwo Blockchain, które ma być pogłębieniem współpracy pomiędzy państwami członkowskimi i  przygotowaniem jednolitego rynku cyfrowego do uruchomienia ogólnounijnych zastosowań blockchain. Polska jest jednym z dwudziestu dwóch krajów, które podpisały deklarację o Europejskim Partnerstwie Blockchain.

Inną instytucją, która postanowiła wesprzeć fintechy, jest Europejski Urząd Nadzoru Bankowego  (ang. European Banking Authority). W marcu br. została opublikowana tzw. mapa drogowa, zgodnie z którą EBA monitorować będzie innowacje finansowe, w tym rozwój nowych modeli biznesowych takich jak fintech. Do priorytetów zapisanych w dokumencie EBA należą:

  • Nadzór nad obecnymi i nowopowstającymi przepisami dotyczącymi fintechów, tak aby z jednej strony gwarantowały one rozwój innowacyjnych firm, a z drugiej dbały o bezpieczeństwo konsumentów korzystających z ich usług.
  • Powołanie FinTech Knowledge Hub, który będzie monitorował rozwój innowacji finansowych, zwłaszcza powstawanie nowych technologii. Do jego zadań należeć będzie również współpraca z podobnymi inicjatywami krajowymi i unijnymi, takimi jak Laboratorium FinTech powołanym przez Komisję Europejską.
  • Monitorowanie innowacyjnych trendów i analizowanie ich wpływu na ryzyko makroostrożnościowe, ale także na pojawiające się możliwości wykorzystania usług świadczonych przez fintechy.
  • Promowanie najlepszych rozwiązań i praktyk związanych z cyberbezpieczeństwem.
  • Monitorowanie i zapobieganiem ryzykom związanym z wdrażaniem nowych technologii takich jak DLT, nie tylko w zakresie płatności, ale również szerszego wykorzystania tego narzędzia.

W ostatnim czasie Europejski Bank Centralny opublikował przewodnik skierowany do fintechów i banków komercyjnych, w  którym zawarte zostały wskazówki dotyczące procesu wnioskowania o licencję dla banków komercyjnych oraz fintechów jako instytucji pożyczkowych.

Komisja Nadzoru Finansowego w Polsce nie odbiega skalą rozpoczętych działań i inicjatyw związanych z fintechami od przedsięwzięć podjętych przez instytucje i agencje unijne. KNF w marcu opublikowała aktualizację statusu realizacji prac związanych z likwidacją barier dla rozwoju fintechów, zgodnie z rekomendacją zawartą w raporcie końcowym zespołu roboczego do spraw rozwoju innowacji finansowych. Od momentu publikacji raportu końcowego w listopadzie 2017 r., w Polsce zlikwidowano 7 z 85 wszystkich barier.

W ubiegłym roku KNF powołał Departament do spraw fintechów. Do jego zadań należy opracowywanie stanowiska nadzoru dla uczestników sektora, współpraca z fintechami oraz monitorowanie i przygotowywanie analiz dotyczących zmiany przepisów. W listopadzie 2017 r. KNF podpisał umowy o współpracy z Singapurem w zakresie innowacji finansowych, a w marcu 2018 roku takie umowy zawarł m.in. z Hongkongiem i Tajwanem.  Współpraca polegać będzie na prowadzeniu projektów badawczych, konsultacjach, wymianie informacji i dzieleniu się doświadczeniami w zagadnieniach dotyczących fintechów. Państwa Dalekiego Wschodu wiodą prym w zakresie innowacji finansowych, a podpisane porozumienia umożliwią polskim start-upom oferowanie swoich produktów i usług klientom z Azji.

5 stycznia 2018 r. w KNF ruszył program Innovation Hub. Według założeń programu, do jego zadań należeć będzie pomoc, zwłaszcza w zakresie interpretacji przepisów i procesu licencjonowania dla firm z sektora fintech. Ważnym elementem całości jest zachowanie bezpieczeństwa i odpowiedniej ochrony konsumentów. Działania podjęte przez KNF zostały wyróżnione w przygotowanym przez Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego raporcie, w którym Polska znalazła się w gronie państw najintensywniej wpierających fintech. Mimo że nie powstała dotąd tzw. piaskownica regulacyjna dla fintechów, której powołanie KNF zapowiadał w 2017 r. Sprawdzane są możliwości i warunki, na jakich taka piaskownica miałaby funkcjonować, ale przedstawiciele sektora finansowego mają bardzo skrajne opinie co do potrzeb jej budowy – nie wszyscy uważają, że w ogóle jest potrzebna.

Dlaczego wszystkie opisane działania podejmowane są dopiero teraz, gdy fintechy rozwijają się bardzo intensywnie, a niektóre są już nawet na etapie pozyskiwania inwestorów z branży finansowej?

Banki komercyjne takie jak Santander, Credit Suisse oraz UBS od dawna współpracują z fintechami, wspierając je m.in. finansowo lub po prostu przejmując. Santander, który wiedzie prym wśród banków komercyjnych inwestujących w innowacje finansowe, wsparł już 19 fintechowych start-upów. Współpracuje m.in. z Ripple, którego aplikacja do ekspresowych międzynarodowych przelewów dostępna jest również w Polsce. Bankiem, który intensywnie inwestuje w fintechy na polskim rynku, jest PKO BP, który z firmą Truedatum pracuje nad platformą opartą na blockchainie, a która ma służyć weryfikacji autentyczności dokumentów. Przykłady można mnożyć.

Co skłoniło Komisję Europejską czy KNF do zintensyfikowania swoich działań na rzecz fintechów? Marek Chrzanowski, prezes KNF, mówi Gazecie Bankowej tak: „Wielu Polaków decyduje się wyjeżdżać i otwierać swoje start-upy w USA, Wielkiej Brytanii, czy Azji Południowo-Wschodniej. Część z nich wraca do kraju i szuka wsparcia technologicznego, kupuje usługi informatyczne. Dlatego chcielibyśmy stworzyć im takie warunki, aby coraz więcej start-upów stawało w szranki z bankami i oferowało usługi w Polsce, zamiast tworzyć firmy za granicą”. 

Powodem jest również pilna potrzeba uporządkowania rynku i wprowadzenia regulacji, aby produkty i usługi, których dostarczają start-upy, były bezpieczne dla korzystających z nich konsumentów. Kolejny powód to chęć pomocy nowopowstającym start-upom, a także stworzenie jednolitych warunków i regulacji dla fintechów z i spoza Unii. Nadzorcy unijni i krajowy zdają sobie sprawę, że rozwój fintechów nabrał zawrotnego tempa i nie można ich ignorować, dlatego zarówno KE, jak i KNF muszą zrobić wszystko, aby wziąć w tym procesie udział jako instytucje zabezpieczające zarówno interesy konsumentów, jak i firm oferujących takie usługi i produkty.

(CC By Monito)

Otwarta licencja


Tagi