Autor: Krzysztof Bień

Departament Analiz Ekonomicznych NBP.

NBP: Polacy coraz częściej obywają się bez gotówki

Zdecydowana większość Polaków, i to coraz aktywniej, korzysta z bezgotówkowych form płatności, w tym przy regulowaniu rachunków – wynika z badania NBP postaw rodaków wobec nowoczesnych form płacenia. 17 proc. społeczeństwa nadal nie posiada jednak nawet konta bankowego.
NBP: Polacy coraz częściej obywają się bez gotówki

NBP prowadzi od 2009 roku badanie postaw Polaków wobec obrotu bezgotówkowego. Sprawdzianem są m.in. przeprowadzane co kilka lat sondaże postaw społeczeństwa i zaufania wobec nowoczesnych form płatności, kart płatniczych, korzystania z bankowości internetowej. Ich autorką jest dr hab. Dominika Maison, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

Pomiar postaw Polaków przeprowadzony w końcu grudnia 2016 r. wskazuje na coraz szybsze upowszechnianie się aktywnego korzystania z płatności bezgotówkowych. Odsetek nieposiadających własnego konta bankowego zmniejsza się wolno. W ciągu minionych 7 lat spadł z 22 proc. w 2009 r. do 17 proc. w roku 2016. Są w tym gronie przede wszystkim osoby starsze wiekiem.

Samo posiadanie konta w banku to jednak dopiero pierwszy stopień na drodze upowszechniania płatności bezgotówkowych – zwróciła uwagę prof. Maison na seminarium przybliżającym wyniki badania, zorganizowanym w NBP. Kolejnym stopniem jest korzystanie z kart płatniczych, a trzecim regulowanie rachunków z wykorzystaniem bankowości internetowej.

– Trzecia fala badania wskazuje na wyraźny wzrost aktywności społeczeństwa w dokonywaniu transakcji bez udziału gotówki. Większość Polaków nie tylko ma konta w bankach i karty płatnicze, ale świadomie, coraz częściej z nich korzysta. Dotyczy to zwłaszcza osób w średnim wieku – powiedziała prof. Maison.

Zmiany ilustruje przede wszystkim częstotliwość korzystania z kart płatniczych. Z najnowszego badania wynika, że z karty do bankomatu korzysta już 93 proc. Polaków, posiadających konto bankowe. Przed 7 laty odsetek ten wynosił 80 proc. Z 36 proc. w roku 2009 do 61 proc. w roku 2016 zwiększyła się częstotliwość korzystania z kart bankomatowych. Dwukrotnie wzrosła w ciągu ostatnich trzech lat, z 12 do 24 proc., grupa osób deklarujących zdecydowanie częstsze płacenie przy użyciu karty. Zmniejsza się jednocześnie operowanie gotówką wybieraną z bankomatu. Polacy przesuwają się do wyższych grup form obcowania z bankowością.

Korzystanie z kart zbliżeniowych najszybciej upowszechnia się wśród osób w wieku od 55 do 64 lat.

Jedną z głównych przyczyn coraz częstszego korzystania z transakcji bezgotówkowych jest przebojowe upowszechnianie się w Polsce korzystania z kart zbliżeniowych przy tzw. małych zakupach do 50 złotych. Już 66 proc. posiadaczy kart z tą funkcjonalnością korzysta z niej przynajmniej od czasu do czasu. Ta forma korzystania z karty jest bardziej preferowana niż tradycyjne umieszczanie karty w terminalu i stosowanie pin-u. Rozwiązanie to jest szczególnie popularne wśród osób młodszych, z wyższym wykształceniem. Korzystanie z kart zbliżeniowych najszybciej jednak upowszechnia się – co jest nieco zaskakujące – wśród osób w wieku od 55 do 64 lat, co może świadczyć, że nieco zapóźnieni cyfrowo Polacy w starszym wieku szybko nadrabiają zaległości.

17 proc. Polaków nadal jednak nie posiada konta bankowego. To wynik podobny do sytuacji w poprzednich latach.

– Być może w najstarszej grupie wiekowej nie da się już zwiększyć nasycenia korzystania z usług bankowych. W tym gronie jest wiele osób przywiązanych do korzystania z gotówki i tego już nic nie zmieni. Można nawet mówić o wyraźnej polaryzacji opinii.  Osoby, które korzystają na co dzień z transakcji bezgotówkowych mają coraz bardziej pozytywne opinie na ten temat, a niekorzystający są coraz bardziej negatywni, dlatego pewnie już nikt i nic do rezygnacji z gotówki ich nie przekona – mówiła prof. Maison na spotkaniu w NBP.

Odpowiedzi na inne pytania zadane w badaniu wskazują, że wzrasta odsetek osób świadomie korzystających z nowoczesnych form usług bankowych, o czym świadczą systematycznie sprawdzane dwa wskaźniki opisujące zachowania bezgotówkowe Polaków: wskaźnik lejkowy i IKOB (wskaźnik korzystania z obrotu bezgotówkowego) oraz wskaźnik zaufania do obrotu bezgotówkowego (IZOB). Wskaźniki lejkowy i korzystania świadczą o intensyfikacji obrotu bezgotówkowego w Polsce.

Ubywa osób, które mają wprawdzie konto, ale nie są aktywne w obrocie bezgotówkowym. Zdecydowanie przybywa natomiast osób najwyżej zaawansowanych w korzystaniu z obrotu bez gotówki (deklarujących zdecydowanie częstsze dokonywanie płatności bez jej udziału). Odsetek takich wyjadaczy bankowych wzrósł z 9 proc. w 2013 r. do 19 proc. w 2016 r. Podobny wzrost został odnotowany w drugim wskaźniku behawioralnym – IKOB.

Wolniej poprawia się IZOB, opisujący postawy społeczeństwa wobec korzystania z płacenia bez użycia gotówki. Wzrósł on z 59 pkt. w roku 2013 do 63 pkt. w roku 2016. Zmiana postaw jest, jak się okazuje, procesem bardziej długotrwałym, chociaż w gronie tym najbardziej przybywa tych, którzy mają najwyższy poziom zaufania do płatności bezgotówkowych.

>> Więcej informacji można znaleźć na stronie NBP

Otwarta licencja


Tagi


Artykuły powiązane

Zachowania płatnicze w Polsce — trendy i wyzwania

Kategoria: Analizy
Płacenie za zakupione towary oraz usługi to codzienność. Literatura naukowa wskazuje cały szereg czynników, które mają wpływ na wybór instrumentu płatniczego podczas dokonywania transakcji.
Zachowania płatnicze w Polsce — trendy i wyzwania