(CC0 pixabay)
Procykliczność polityki fiskalnej, nadmierne deficyty, zniekształcone struktury budżetów i niedostateczne przestrzeganie reguł fiskalnych to problemy nękające Unię Europejską, jednak można je rozwiązać poprzez reformy struktur zarządzania zorientowane na aspekty ekonomii politycznej ‒ stwierdzają w nowym raporcie badacze MFW.
Luc Eyraud, Vitor Gaspar i Tigran Poghosyan, ekonomiści z Departamentu Spraw Fiskalnych MFW, przedstawiają listę uchybień polityki fiskalnej Unii Europejskiej w dokumencie roboczym.
Wskazują oni na problem nadmiernych wydatków wynikający ze „wspólnej puli” zasobów, nieuwzględnianie efektów zewnętrznych poszczególnych działań, tendencyjne egzekwowanie reguł fiskalnych oraz „deficyt legitymacji” Unii Europejskiej, w tym poczucie „deficytu demokracji” występujące u wielu wyborców.
Takie czynniki ekonomii politycznej pomagają wyjaśnić, dlaczego podejmowane przez UE próby narzucenia reguł fiskalnych – a mianowicie pakt stabilności i wzrostu – okazały się niepowodzeniem. „Względy polityczne mogą prowadzić do nadmiernych wydatków w okresach dobrej koniunktury, co prowadzi do erozji buforów fiskalnych i powoduje konieczność procyklicznych korekt budżetowych w okresie dekoniunktury” ‒ stwierdzają autorzy badania.
Mając to na uwadze, przyszłe reformy struktur zarządzania powinny skupiać się na aspektach problemu dotyczących ekonomii politycznej ‒ wskazują badacze.
Szczególnie trudnym obszarem jest polityczna wykonalność sankcji – egzekwowanie tych zasad zawsze było trudne, szczególnie w przypadku większych państw członkowskich. „Idea, że suwerenne państwa mogą podlegać sankcjom, jest problematyczna w kontekście prawa międzynarodowego” ‒ wskazują autorzy. „Stworzenie wiarygodnego systemu egzekwowania zobowiązań będzie wymagało dalszej integracji politycznej”.
Autorzy ostrzegają również, że nakładanie sankcji finansowych może doprowadzić do pogorszenia problemów w sytuacji, gdy dany kraj już zmaga się ze spowolnieniem. UE mogłaby osiągnąć lepsze wyniki, kładąc większy nacisk na część zapobiegawczą i potencjalnie wykorzystując sankcje niefinansowe w ramach części naprawczej.
Autorzy dodają, że byłoby również dobrze, gdyby przestrzeganie zasad paktu związane było z korzyściami, a nieprzestrzeganie z konsekwencjami. Tańszy dostęp do finansowania byłby dobrym sposobem na zachęcanie do przestrzegania zaleceń, które można by także powiązać z funduszami strukturalnymi i innymi dotacjami z Unii Europejskiej.
„Jednym z najważniejszych wniosków z naszego raportu jest to, że nawet najbardziej wyrafinowane ulepszenia w projekcie ram strukturalnych nie przyniosą owoców, jeśli nie będą one miały również wsparcia politycznego i publicznego” ‒ stwierdzają autorzy. „Reforma paktu stabilności i wzrostu doprowadziła do znacznych postępów poprzez wzmocnienie ekonomicznych podstaw zasad paktu, ale konieczne jest kontynuowanie działań na dwóch frontach – właściwe ramy prawne połączone z odpowiednim systemem zachęt”.
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
