Przyszłość kształcenia a dominacja EdTechów na rynku edukacji
Kategoria: Trendy gospodarcze
Getty Images
„Krajowa Strategia Edukacji Finansowej. Polityka na rzecz rozwijania kompetencji finansowych” (KSEF) liczy wraz z załącznikami 50 stron. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów pod koniec czerwca 2024 r. ma status polityki publicznej. Wytycza kierunki działań w obszarze edukacji finansowej w Polsce na lata 2024–2030. Zawiera także pierwszy plan ich wdrażania, który obejmuje najbliższe trzy lata.
„Wdrażamy dla Polski najlepsze światowe rozwiązania i dobre praktyki w zakresie edukacji finansowej. W obliczu rosnącej złożoności procesów gospodarczych oraz fali nadużyć finansowych efektywna edukacja finansowa jest kluczowa” – powiedział minister finansów Andrzej Domański. Kierowany przez niego resort dodaje, że przyjęcie strategii wpisuje się w działania związane z obchodami Roku Edukacji Ekonomicznej.
Znaczenie dla obywateli
Dzięki KSEF ma powstać jednolite i skoordynowane podejście do edukacji finansowej. Na potrzeby dokumentu przyjęto definicję opracowaną przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), zgodnie z którą stanowi ona „proces, w którym konsumenci i/lub inwestorzy finansowi zwiększają swoje kompetencje w zakresie rozumienia produktów i pojęć z zakresu finansów oraz zagrożeń finansowych, a także, poprzez informacje, wskazówki lub obiektywne porady, rozwijają swoje umiejętności i poczucie pewności siebie, aby stać się bardziej świadomymi zagrożeń i możliwości finansowych, dokonywać odpowiedzialnych wyborów, wiedzieć, gdzie zwrócić się o pomoc, a także podejmować inne skuteczne działania w celu poprawy swojej sytuacji finansowej”.
Edukacja finansowa ma duże znaczenie dla obywateli, choć nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę. W strategii wskazano na jej potrójną rolę:
Główny cel
Najważniejszym celem KSEF jest rozwijanie kompetencji finansowych mieszkańców Polski. W strategii zdefiniowano je – także za OECD – jako „połączenie świadomości finansowej, wiedzy, umiejętności, postaw i zachowań niezbędnych do podejmowania racjonalnych decyzji finansowych w celu osiągnięcia dobrostanu finansowego”. Podniesienie poziomu tych kompetencji sprzyja osiąganiu korzyści indywidualnych, co przekłada się na całe społeczeństwo i przyczynia do rozwoju gospodarki.
W strategii wskazano na niski poziom oszczędności oraz brak nawyku oszczędzania u większości Polek i Polaków. Mimo że coraz więcej osób deklaruje posiadanie nadwyżek finansowych, na rynku kapitałowym inwestują jedynie nieliczni. Tylko co trzeci dorosły zdaje sobie sprawę z tego, czym jest procent składany, choć jego zrozumienie jest istotne przy korzystaniu z kredytu i oszczędzaniu w długim terminie.
Zobacz również:
Edukacja finansowa jest skuteczna i efektywna
Sektor finansowy w naszym kraju jest dobrze rozwinięty, dostęp do cyfrowych usług instytucji finansowych jest powszechny, a miliony obywateli korzystają z urządzeń elektronicznych i internetu, ale umiejętności mieszkańców Polski w tym zakresie często są na niższym poziomie niż wśród obywateli części państw Unii Europejskiej. I choć nadmiernym zadłużeniem obciążonych jest średnio mniej obywateli Polski niż w UE, to ta sytuacja może ulec zmianie. Przyszłość jest bowiem nieodgadniona.
Kluczowe priorytety
KSEF wskazuje siedem kluczowych priorytetów o charakterze długoterminowym, które wyznaczają kierunek działań na najbliższe lata. Cztery z nich odpowiadają na pytanie co strategia zamierza osiągnąć, odnosząc się do wiedzy, postaw i zachowań? Chodzi o:
Kolejne trzy priorytety odpowiadają na pytanie, jak osiągnąć cele zawarte w KSEF? Określają zasady, którymi powinny kierować się programy edukacji finansowej:
Grupy docelowe
Mimo że realizacja strategii ma przynieść korzyści całemu społeczeństwu, niektóre grupy mogą potrzebować bardziej ukierunkowanego wsparcia, np. gospodarstwa domowe o niskich dochodach, osoby o niepewnej pozycji na rynku pracy (m.in. bezrobotne i pracujące na podstawie umów tymczasowych), osoby nadmiernie zadłużone, seniorzy, mieszkańcy obszarów wiejskich (m.in. rolnicy) i małych miast, migranci i uchodźcy, osoby w wieku produkcyjnym (w szczególności zbliżające się do wieku emerytalnego), dzieci i młodzież, rodzice i opiekunowie oraz nauczyciele. Wśród ważnych grup docelowych wymieniono też kobiety oraz mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa.
Zobacz również:
Co wyśpiewał porwany profesor ekonomii
Przykłady działań
W ramach pierwszego planu wdrażania KSEF zostaną podjęte działania obejmujące m.in.:
Realizacja i finansowanie
Nadzór nad wdrażaniem KSEF leży w gestii powołanej kilka lat temu Rady Edukacji Finansowej, która od niedawna działa przy szefie resortu finansów. W jej skład wchodzą przedstawiciele ministra finansów, ministra Edukacji Narodowej (MEN), prezesa Narodowego Banku Polskiego (NBP), przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Rzecznika Finansowego (RF), Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG), Giełdy Papierów Wartościowych (GPW) w Warszawie, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych (KDPW) i Polskiego Funduszu Rozwoju.
Zobacz również:
Co warto wiedzieć o sztuce oszczędzania
Wprowadzeniem strategii w życie zajmie się Komitet Wdrażający utworzony przez szefa resortu finansów. W jego skład wejdą przedstawiciele instytucji reprezentowanych w Grupie roboczej ds. strategii edukacji finansowej, która powstała w 2020 r. z inicjatywy Rady Edukacji Finansowej w celu opracowania projektu KSEF. Komitet, pod nadzorem rady, będzie m.in. opracowywał plany wdrażania i plany działań oraz koordynował i monitorował ich wykonanie. Przewiduje się możliwość zaangażowania przedstawicieli środowisk akademickich i badawczych oraz specjalistów z różnych dziedzin nauki, w tym ekspertów z zakresu ekonomii, finansów, psychologii, socjologii, pedagogiki, prawa i informatyki.
Finansowanie KSEF ma pochodzić głównie z trzech źródeł:
O powstanie ogólnokrajowej strategii na rzecz edukacji finansowej zabiegało wiele osób. Prace rozpoczęły się kilka lat temu i nie byłyby możliwe bez wsparcia eksperckiego OECD i finansowego ze strony Komisji Europejskiej. Ostateczna wersja KSEF jest efektem współpracy resortów finansów i edukacji, NBP, KNF, UOKiK, RF, BFG, GPW i KDPW. W opracowanie dokumentu byli zaangażowani reprezentanci podmiotów prywatnych działających na rynku finansowym, naukowcy i organizacje pozarządowe.
Efektem kilkuletnich wysiłków jest nie tylko powstanie KSEF, ale również przygotowanie raportu pt. „Znajomość zagadnień finansowych w Polsce: znaczenie, dane i oferta edukacyjna” (Financial Literacy in Poland: Relevance, evidence and provision, OECD 2022), w którym dokonano przeglądu istniejących inicjatyw w zakresie edukacji finansowej, w tym ich zasięgu i skuteczności.