Polska jest jedynym krajem Unii Europejskiej, który osiągnie w tym roku realny przyrost produktu krajowego brutto (PKB). Prognozy przedstawione przez Eurostat mówią o wzroście na poziomie 1,2 proc. Wydaje się, że dla większości komentatorów, ekonomistów i polityków jest to zaskoczenie. Przedstawiane są różne argumenty uzasadniające tak dobrą, na tle innych krajów europejskich, sytuację gospodarczą Polski. Argumenty te są jednak dość powierzchowne i często nie poparte głębszymi analizami. Wydaje się, że wyjaśnienie tego fenomenu jest poważnym zadaniem dla ekonomistów, gdyż pozwoli nam zrozumieć, co decyduje o tym, że gospodarka jest bardziej lub mniej odporna na wstrząsy i co za tym idzie, jak prowadzić politykę gospodarczą w przyszłości.
Chciałbym zachęcić wszystkich moich czytelników do dyskusji na postawione w tytule pytanie. Będę się starał tę dyskusję prowadzić i wywoływać, a następnie syntetyzować główne wątki.
Zacznę od jednego z argumentów, który pojawia się w dyskusji na temat sytuacji gospodarczej w Polsce. Otóż bardzo często słychać, że jednym z głównych powodów uniknięcia przez Polskę kryzysu było to, że nie posiadaliśmy jeszcze waluty euro i dzięki temu osłabienie złotego stało się swoistą tarczą ochronną polskiej gospodarki, pomagając eksporterom w utrzymaniu sprzedaży. Wydaje się, że taka argumentacja ma sens. Ale jeśli tak, to powinno to pomóc także innym krajom nie należącym do strefy euro.
Korzystając z danych Eurostatu (http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tsieb020), dokonałem prostego zestawienia 10 krajów Unii Europejskiej o najgłębszym przewidywanym spadku PKB w tym roku oraz o przewidywanym najmniejszym spadku PKB (wzrost będzie tylko w Polsce). Rezultaty takiego zestawienia są dość zaskakujące:
Tabela: kraje o największym i najmniejszym prognozowanym spadku PKB w Unii Europejskiej w 2009 r.
| Państwa o najgłębszym prognozowanym spadku PKB w 2009 r. | Przewidywana zmiana PKB w 2009 r. | Czy kraj należy do strefy euro | Państwa o najmniejszym prognozowanym spadku PKB w 2009 r. | Przewidywana zmiana PKB w 2009 r. | Czy kraj należy do strefy euro |
| Litwa | -18,1% | Nie | Polska | +1,2% | Nie |
| Łotwa | -18,0% | Nie | Cypr | -0,7% | Tak |
| Estonia | -13,7% | Nie | Grecja | -1,1% | Tak |
| Rumunia | -8,0% | Nie | Francja | -2,2% | Tak |
| Irlandia | -7,5% | Tak | Malta | -2,2% | Tak |
| Słowenia | -7,4% | Tak | Belgia | -2,9% | Tak |
| Finlandia | -6,9% | Tak | Portugalia | -2,9% | Tak |
| Węgry | -6,5% | Nie | Luksemburg | -3,6% | Tak |
| Bułgaria | -5,9% | Nie | Hiszpania | -3,7% | Tak |
| Słowacja | -5,8% | Tak | Austria | -3,7% | Tak |
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat
Otóż wśród krajów najbardziej dotkniętych przez kryzys znajdują się tylko 4 posługujące się euro. Pozostałe używają wciąż waluty krajowej. Jeszcze ciekawiej prezentuje się „najlepsza” dziesiątka. Poza Polską, cała dziewiątka to kraje ze wspólną walutą.
Nawet bez głębszej analizy tego tematu można stwierdzić, że posiadanie waluty krajowej nie było decydującym czynnikiem powodującym większą odporność kraju na kryzys gospodarczy. Z przedstawionych wyżej danych można wręcz wysnuć wniosek, że kraje używające euro łagodniej przechodzą kryzys niż te, które wspólnej waluty nie posiadają. Jedyny wyjątek stanowi Polska. Dlaczego? To pytanie pozostaje otwarte…
W styczniu 2020 roku Wielka Brytania formalnie opuściła Unię Europejską. Oczekiwane korzyści z brexitu, poza odzyskaniem suwerenności w zakresie kształtowania prawa i zewnętrznych relacji gospodarczych, jednak się nie zmaterializowały. Widoczny jest natomiast spadek wydajności i konkurencyjności brytyjskiej gospodarki, co wpływa także na kondycję rynku pracy.
