Argumenty Eichengreena, Reinhard i Rogoffa w debacie prawyborczej

Santorum przywołał tekst ekonomistów Carmen Reinhardt i Kennetha Rogoffa „This Time Is Different” , z którego wynika, że połowę z ponad 190 lat Grecja poświęciła restrukturyzacji swojego długu (bankrutując pięć razy od ogłoszenia niepodległości w 1821 r.). (Pierwsze trzy miejsca zajęły Hiszpania, Niemcy i Francja, bankrutując lub przesuwając termin płatności  (rescheduling), odpowiednio 13, 8 i 7 razy. Polsce zdarzyło się to 3 razy. ) Austriacki ekonomista Joseph Schumpeter ten proces nazwał „twórczą destrukcją”.

– Europa chyba o nim zapomniała, podobnie jak my – stwierdził Santorum.  Były senator porównał rozwiązania skutki rozwiązań przyjętych przez dwa państwa, które dotknął kryzys: Japonię i Brazylię. Jak wyjaśnił Japonia odpowiedziała na kryzys programem wykupów upadających instytucji finansowych. Brazylia ogłosiła niewypłacalność. Rozwiązania, które zastosowała nie były doskonale, ale według mnie końcowy efekt w Brazylii jest dużo lepszy od japońskiego – stwierdził Santorum.  Obrazuje to m.in. wykres zachowania indeksów giełdy tokijskiej NIKKEI i brazylijskiej BOVESPA od grudnia 1993 do grudnia 2011 r.

I dodał, że w czasie ostatnich dwu dekad wiele państw ogłosiło niewypłacalność, wśród nich: Rosja, Indonezja czy Chile.  A całkiem ostatnio, w 2008 roku, o 80 proc. w stosunku do euro i dolara spadła wartość islandzkiej korony powodując 18 proc. spadek dochodu i 10 proc. bezrobocie. Zdaniem części ekonomistów w tych wypowiedziach widać wyraźnie poglądy dr Philla Gramma, byłego kongresmena i senatora z Teksasu, który nieformalnie doradza senatorowi Santorum.

Ekonomiści prof. C Fred Bergsten i Jacob Funk Kirkegaard z Peterson Institute w najnowszym raporcie nt kryzysu w Europie nie wykluczali, że Unia może pozwolić Grecji zbankrutować:

The key is to observe what Europe does rather than what it says. At each critical stage of the crisis, both Germany and the European Central Bank have demonstrated they will pay whatever is necessary to preserve the euro area and avoid defaults (except possibly Greece).

Na temat gospodarki europejskiej wypowiedział się w sobotę były Przewodniczący Izby Reprezentantów Newt Gingrich na spotkaniu z biznesmenami w rodzinnym stanie Georgia. Gingrich nie zgodził się z twierdzeniem jakoby w ciągu najbliższych 3-4 lat złoto stało się fundamentem międzynarodowych transakcji handlowych i finansowych z powodu wielkiej zmienności jego cen. Gingrich wykluczył także jakoby banki masowo miały zdywersyfikować swoje rezerwy za pomocą tzw. walut drugorzędnych takich jak frank szwajcarski, dolar kanadyjski czy dolar australijski. „Te waluty mogą jedynie wesprzeć dolara i euro, ale ich nie zastąpią”. Kandydat z Georgii uważa, że potencjalnym zagrożeniem jest chiński renminbi, ale stanie się tylko wtedy jeśli zostaną wyeliminowane wszystkie ograniczenia przepływów finansowych i stanie się on w pełni wymienialna walutą.

Gingrich stwierdził, że konieczne są fundamentalne działania na rzecz wzmocnienia wiarygodności walut. A to oznacza uporządkowanie finansów publicznych – „ekonomiści ostrzegają, że za 4-5 lat USA nie będą w stanie sprzedać długoterminowych obligacji”.  Jeśli USA i Europa dopuści do tego, aby zaufanie inwestorów spadło, wówczas bezpośrednim skutkiem będzie trudno dostępny i drogi kredyt.  Koszt deficytu handlowego wzrośnie, bo banki będą chciały rekompensować straty z inwestycji w dolarach i euro. Ta sytuacja będzie przypominać chwile przed upadkiem Lehman Brothers kiedy kredyty w dolarach były niemal nie niedostępne a gospodarka globalna spowolniła. „Ale tym razem, jak uważają ekonomiści, skutki krachu będą dużo poważniejsze” – stwierdził Gingrich.  Jednak republikanin pominął zupełnie problem reformy instytucji finansowych.

Ukazała się właśnie pierwsza próba syntezy i oceny tych reform autorstwa dr Nicolasa Verona. Wygląda na to, że jej skutki nie były do końca przemyślane. W końcowej części opracowania dr Veron pyta o skutek wprowadzonych restrykcji i regulacji na wzrost gospodarczy krajów pogrążonych w kryzysie. I odpowiada, że w krajach rozwijających się małe firmy i drobni pożyczkobiorcy, którzy zapewniają gospodarce szybki wzrost mają trudności z dostępem do kapitału. I to właśnie ich możliwości zdobycia zewnętrznego finansowania zostały dotychczasowymi reformami mocno ograniczone. Problem bowiem nie tkwi w wielkości ale strukturze kredytu – przekonuje dr Veron.

What is at stake is not just the aggregate volume of credit, but how this credit is allocated by heterogeneous intermediaries towards heterogeneous firms and other borrowers. Regulated banks are only one part of this picture, which includes the loosely defined “shadow banking system” (FSB 2011a) and interacts with the broader economy in ways that existing economic models generally fail to describe comprehensively. (…) Also, how regulation might encourage or limit competition among financial intermediaries, innovation in financial services, and the allocation of capital to risky new ventures, remains poorly understood, especially given the large number of interrelated recent or ongoing financial reform initiatives.

Być może reformy gospodarek USA i Europy pozwolą im na utrzymanie się na powierzchni ale szybki wzrost gospodarczy będzie cechować wyłącznie gospodarki azjatyckie? To właśnie sugerują dwaj ekonomiści z Harvardu i National University of Singapore: Dale W. Jorgenson i Khuong M. Vu. W swoim artykule naukowym przedstawiają trzy scenariusze:

• gospodarka Chińska przejmie globalne przewodnictwo od amerykańskiej w 2018 r
• „Rozwijająca się Azja”(16 gospodarek azjatyckich) zastąpi G7 w 2018. Bo już dziś są lustrzanym odbiciem G7
• w 2020 wyłoni się nowy porządek gospodarczy z przewodnictwem Chin i silną obecnością USA, Indii , Japonii, Rosji, Niemiec i Brazylii. Jednak ok. 2019 r Indie wyprzedzą Japonię, Rosja  Niemcy a Brazylia Wielką Brytanię.

Takie scenariusze powstały przy zastosowaniu  funkcji produkcji Cobba-Douglasa, która analizuje takie źródła wzrostu gospodarczego jak: kapitał, praca i całościowy czynnik wydajności (TFP). Autorzy cały rozdział poświęcają wyjaśnieniu metodologii swojej pracy.  Twierdzą, że nowy paradygmat wzrostu gospodarczego będzie opierał się na zarządzaniu przez podmioty prywatne jak i publiczne.  Ich zdaniem ten paradygmat wypracowały początkowo Japonia a następnie  „tygrysy azjatyckie” teraz zaś udoskonalają go Chiny i Indie. A główną przyczynę spowolnienia wzrostu gospodarczego krajów rozwiniętych, zwłaszcza w Europie, widzą w kryzysie demograficznym.

pessimistic trends in demography will further undercut growth in Japan (…) Demographic developments in Europe will also exert a powerful drag on growth.

Uważają oni, że zawodowi ekonomiści powinni zająć się konstruowaniem empirycznej teorii wzrostu gospodarczego, która może służyć jako przewodnik dla osób odpowiedzialnych za kreowanie polityki.

Okazją do oceny sytuacji na rynku nieruchomości dla części ekonomistów stal się najnowszy raport gospodarczy prezydenta USA.  Ekonomista specjalizujący się w analizie rynku nieruchomości Michael Olenick twierdzi, że rosnąca liczba przejęć domów za długi wskazuje na dalsza konieczność spadku cen na rynku.

Depending on one’s understanding the 50-state Attorney General settlement is worth somewhere between about $5 and $40 billion. Let’s use the higher number: we still have about a half trillion gap to put a long-term floor on the housing market. It’s time for an honest, open, fact-based national dialog about how to make that happen.

Michael Panzner uważa, że odbicie sie tego rynku nastąpi nie wcześniej niz. za 15-30 miesięcy.

Mimo, że autorzy raportu prezydenta są przekonani, że gospodarka amerykańska wychodzi z kryzysu to jednak przyznają, że stopa bezrobocia utrzymuje się na zbyt wysokim poziomie.

However, the level of unemployment remains too high, and the pace of the recovery in output and employment would in all likelihood be faster if it were not for the lingering effects of the financial crisis.

Z raportu International Property Right Index, który wstępem opatrzył boliwijski ekonomista Hernando de Soto wynika, że w stosunku do poprzedniego roku w Polsce poprawiła się praworządność. Autorzy raportu badali zachowanie indeksu IPRI, których składową są m.in. : niezależność sądów, dostęp do kredytów i ochrona własności intelektualnej. Wszystkie te czynniki „znacznie się poprawiły”.

Wśród 129 badanych państw Polska znalazła sie na 43 miejscu (wyprzedziły nas m.in. Czechy, Słowacja i Węgry, Estonia i Botswana). A w krajach regionu na 5.

IPRI increased for the third consecutive year in Poland.  Total IPRI has increased greatly and all components have increased by a significant margin.

Opracował Tomasz Pompowski

pompowski1

Zamknij pokaz zdjęć